Klimaattop in Baku – liveblog

LIVEBLOG – Maandag 11 november start de VN-klimaattop in Baku. In dit liveblog hou ik je op de hoogte. Samen met een Greenpeace-team van over de hele wereld volgen we de onderhandelingen. En laten we zien wat onze planeet en miljoenen Greenpeace-supporters van wereldleiders eisen: een rechtvaardige aanpak van de klimaatcrisis.

Onze planeet koerst af op 2,8 °C opwarming, als landen al de huidige klimaatplannen uitvoeren.  Flink meer ambitie is dus nodig om de klimaatcrisis tot 1,5 °C te beperken, wat afgesproken is in het Klimaatakkoord van Parijs. En dat is cruciaal, want de gevolgen van klimaatverandering kan je niet ontkennen. Dat laten de overstromingen in Spanje zien.

Juist na de verkiezing van Trump is het belangrijker dan ooit dat onze politiek leiders een leiderschap tonen en de aanpak van de klimaatcrisis versnellen. Want voor ieder land, en zeker het laaggelegen Nederland, is het van levensbelang om de klimaatcrisis aan te pakken. En ook economisch is dat slim, om snel over te stappen naar zonne- en windenergie die steeds goedkoper wordt.

Liveblog VN-Klimaattop 2024

Zondag 24 november

Diep in de nacht zijn landen hebben landen een minimaal akkoord gesloten.

• Nieuw klimaatfinancieringsdoel van $300 miljard per jaar. Dit bedrag is verre van voldoende om de kwetsbaarsten te ondersteunen in de klimaatcrisis. Rijke landen kunnen en moeten meer doen.
• Sprankje hoop: Toch geeft het een sprankje hoop dat er op het allerlaatst alsnog een akkoord is gesloten, ondanks alle tegenwind.
• Fossiele afbouw overeind gebleven: En ondanks sterke druk van de fossiele lobby blijft de afspraak om fossiele brandstoffen uit te faseren intact. Een belangrijke stap vooruit.
• De volgende deadline is cruciaal: Volgend jaar moeten landen met ambitieuzere klimaatplannen komen. Dit wordt een bepalend moment in de strijd om de opwarming onder 1,5°C te houden.

Zaterdag 23 november

• Verdrietig nieuws: de onderhandelingen zijn gepauzeerd, op verzoek van de minst ontwikkelde landen (LDCs) en kleine eilandstaten (SIDS). Voor hen is het concept akkoord over een nieuw doel voor klimaatfinanciering niet genoeg om over door te praten.
• Shiva Gounden, hoofd Pacific bij Greenpeace Australia Pacific, reageerde als volgt: “Deze stap moet worden gesteund. De voorgestelde bedragen als doel voor klimaatfinanciering zijn hopeloos ontoereikend. Deze groepen uiten hun diepe frustratie over een proces dat er niet in is geslaagd om naar de meest kwetsbare stemmen in de klimaatcrisis te luisteren of deze te betrekken. Ontwikkelde landen moeten hun verantwoordelijkheid nemen, leiderschap tonen door een grotere ambitie voor klimaatfinanciering te laten zien. En recht te doen aan wat LDC’s en SIDS zo urgent nodig hebben.”

Vrijdag 22 november

• In reactie op de laatste NCQG teksten op de COP29 zei Jasper Inventor, hoofd van de COP29 Greenpeace delegatie: “Onvoldoende, losgekoppeld van de klimaatrealiteit en schandalig onder de behoeften van ontwikkelingslanden—maar we hebben nu tenminste een getal. Ontwikkelde landen moeten de wanhoop erkennen en de dringende noodzaak van steun begrijpen. Publieke financiering kan hoop bieden, maar de behoeften overstijgen deze voorstellen.”
  “Als ontwikkelde landen terughoudend blijven, mogen we de miljardenwinsten van vervuilende olie- en gasbedrijven niet vergeten. Vervuilers laten betalen is een duidelijke manier om het financieringstekort te overbruggen, en het is ontmoedigend dat dit uit de tekst is geschrapt.”
• Over het nieuwe mitigatietekst zei Jasper: “Er is geen terugval in de COP28-uitkomst over energie, maar landen moeten dit standpunt vasthouden. De groeiende klimaateffecten en wanhoop van kwetsbare gemeenschappen vragen om sterkere teksten. We maken ons zorgen dat enkele stemmen de vooruitgang naar het einde van fossiele brandstoffen blokkeren. We roepen landen op om vast te houden aan een ambitieus resultaat.”
• Vandaag vond er een actie plaats met het Portugese woord ‘volhard/persist’, als symbool van onze vastberadenheid om door te zetten op weg naar de klimaattop in Brazilië volgend jaar.

Donderdag 21 november

• Voor mitigatie werd ook een concepttekst voorgesteld. Deze concepttekst over mitigatie negeert fossiele brandstoffen. Het erkent de urgentie, maar slaagt er niet in overeenstemming te bereiken over de benodigde acties, terwijl veel landen aandringen op een snelle uitfasering van fossiele brandstoffen.
• We hebben de conceptteksten gezien die gaan over een nieuw doel voor klimaatfinanciering. Drie jaar onderhandelen en talloze vergaderingen, en toch liggen er, ondanks de escalerende klimaateffecten en stijgende temperaturen, nog steeds twee opties op tafel. Eén die triljoenen aan financiering kan vrijmaken, en één die ontwikkelde landen toestaat hun verantwoordelijkheid af te schuiven op de private sector en ontwikkelingslanden. Mijn collega Jasper zegt daar dit over: “De concepttekst bevat één optie die terecht erkent dat er triljoenen nodig zijn. Maar de rest is een belediging voor de miljoenen mensen aan de frontlinie van de klimaatcrisis. Er ontbreekt een specifiek bedrag voor het klimaatfinancieringsdoel. Ontwikkelingslanden hebben dringend behoefte aan steun. Hoeveel betekenen levens nu echt? Landen moeten nu echt de motivatie opbrengen om een resultaat te leveren dat de ernst van de crisis weerspiegelt.”
• Ik zelf ben er woest over:

Woensdag 20 november

• Vandaag spraken we samen met andere maatschappelijke organisaties met klimaatminister Hermans. We maakten duidelijk wat we van Nederland verwachten. Een akkoord over het uitvoeren van de afspraak om fossiele brandstoffen af te stappen om de klimaatcrisis onder de 1,5 graad te beperken. Een ambitieus klimaatdoel, waar grote vervuilers aan meebetalen. En geen schijnoplossing als zogenaamde CO2-compensatie.

Dinsdag 19 november

• Er was zojuist een persconferentie over fossiele subsidies, waarbij ook onze eigen klimaatminister Hermans sprak. De minister Hermans zet de coalitie tegen fossiele subsidies door. Ook sluiten nieuwe landen aan. Het is een eerste stap, die ze natuurlijk al jaren geleden hadden moeten zetten. Alsof je de wedstrijd in de blessuretijd aftrapt. 8 jaar geleden beloofde de EU al om in 2025 met fossiele subsidies te stoppen. We hebben nu concrete actie nodig. Schaf fossiele subsidies af, liever gisteren dan vandaag. En zet de miljarden die nu naar de fossiele industrie gaan in om te investeren in schone energie van zon en wind voor iedereen.
• Op dezelfde dag brengen vooraanstaande economen ook een onderzoek naar buiten: het vrijmaken van het geld dat is nodig is om de klimaatcrisis aan te pakken kan zonder de wereldeconomie te schaden. Als landen dat niet doen, betaalt ieder land de prijs in een nauw verbonden wereldeconomie, aldus de klimaatchef van de VN. “En ik bedoel letterlijk de prijs, in de vorm van hogere inflatie, vooral in voedselprijzen, terwijl verwoestende droogtes, bosbranden en overstromingen de voedselproductie ernstig schaden.”
• Nu de onderhandelingen weer vastlopen op geld, brengen we een onderzoek naar buiten dat nieuw licht werpt op het vraagstuk: ‘wie betaalt voor de klimaatschade?’ Een kleine belasting op slechts zeven van ’s werelds grootste olie- en gasbedrijven zal het ‘Climate and Loss’-fonds van de met meer dan 2000% laten groeien. Het bedrag kan gebruikt worden om de kosten van extreme weersomstandigheden dekken:
  • Het belasten van ExxonMobil’s winning in 2023 zou de helft van de kosten van orkaan Beryl kunnen dekken.
  • Het belasten van Shell’s winning in 2023 zou een groot deel van de schade door tyfoon Carina kunnen vergoeden.
  • Het belasten van TotalEnergies’ winning in 2023 zou meer dan 30 keer de schade door overstromingen in Kenia in 2024 kunnen dekken.
• De G20 kwam met een verklaring waarin de landen min of meer bevestigen dat de wereld zou overstappen van fossiele brandstoffen. Ze verwijzen naar de verklaring van de vorige klimaattop, waarin dat stond. Het is een goed signaal voor de onderhandelaars van deze klimaattop! Wat mooi was, is dat Brazilië leiderschap toonde bij het opstellen van de verklaring. Brazilië is de host van de volgende klimaatop. De Greenpeace-leider bij de klimaattop zegt hierover: “Brazilië kan de toon zetten voor een beslissende klimaatactie en de grootste economieën ter wereld bijeenbrengen voor een sterke samenwerking op het gebied van klimaat. Hun leiderschap is cruciaal om ervoor te zorgen dat COP30 ambitieuze resultaten oplevert om de klimaatcrisis te stoppen.”

Maandag 18 november

• We brengen klimaatgeïnfecteerde objecten van over de hele wereld vandaag naar de klimaattop. Met behulp van de objecten deelden we de verhalen over de gemeenschappen die zijn getroffen door extreme weersomstandigheden.

Zondag 17 november

• Het Greenpace team op de COP begint de dag om 7.30, wanneer we bij elkaar komen om onze strategie voor de dag te bespreken en te bepalen wie wat doet. Vervolgens gaan we naar het conferentiecentrum. Daar hebben we gesprekken met onderhandelaars, regeringsvertegenwoordigers en anderen, zoals aanwezige wetenschappers of collega’s van andere maatschappelijke organisaties met wie we samenwerken. Ook volgen we de onderhandelingen, waarbij we als zogenaamde ‘observer’ in de zaal kunnen zitten. In de wandelgangen protesteren we ook, om onze boodschap duidelijk en krachtig over te brengen. We luisteren naar de posities van landen en kunnen op sommige momenten ook namens de milieuorganisaties een inbreng geven. Om half zes komen we met ons team weer bij elkaar, om elkaar te updaten. Vaak gaan de onderhandelingen ’s avonds weer door, soms tot diep in de nacht, en zitten we in de zaal. 
• Eergister was er een protest op de klimaattop; met een duidelijke boodschap: ‘Make Polluters Pay!’ -Laat de vervuilers betalen!

Vrijdag 15 november

• Vanmiddag is er een persconferentie van Greenpeace International over Big oil vs. Greenpeace en SLAPP zaken. Deze kun je online live meevolgen (of terugkijken) via deze link. Er zal gesproken worden over de laatste updates van Energy Transfer en hoe deze Greenpeace USA het zwijgen probeert op te leggen met een rechtszaak van 300 miljoen dollar, en de trend waarin grote oliemaatschappijen steeds vaker SLAPP-rechtszaken gebruiken.
• Gehoord tijdens de persconferentie:
  • Jasper Inventor, Head van de COP29 Greenpeace International Delegatie zei: “Wij zijn hier bijeen op COP29 omdat de wetenschap glashelder is: de klimaatcrisis vereist dringende actie en mensenrechten zijn onmisbaar voor klimaatactie. Nu meer dan ooit moeten we ons recht beschermen om de waarheid te spreken en meer te eisen van onze leiders. Protest en vrije meningsuiting zijn twee van de beste middelen die we hebben om te strijden voor een leefbare planeet. Hoewel SLAPP-rechtszaken, zoals de aanklacht van Energy Transfer, bedoeld zijn om Greenpeace-organisaties en bondgenoten te intimideren en onze middelen uit te putten, heeft dit juist het tegenovergestelde effect. Wanneer de beweging terugvecht, wint ze. Samen staan we sterker.”
  • Maarten de Zeeuw, Campaigner, Greenpeace Netherlands zei: “”Als we de strijd aangaan tegen de olie-industrie, moeten we onze krachten bundelen. Daarom is Greenpeace Nederland trots dat zij zich heeft aangesloten bij de historische rechtszaak van Milieudefensie tegen Shell. Het gerechtshof in Den Haag gaf een glasheldere waarschuwing: de investeringen van Shell in nieuwe olie- en gasprojecten zijn in strijd met het Akkoord van Parijs en de mensenrechtenverplichtingen. Deze rechtszaak is een roadmap voor mensen over de hele wereld: daag olie- en gasbedrijven voor de rechter en stop en nieuwe fossiele projecten. De wetten en afspraken die hier vandaag in Bakoe worden geschreven, kunnen en zullen worden afgedwongen tegen de fossiele industrie die verantwoordelijk is voor de klimaatcrisis.”

• Ook zijn er weer nieuwe teksten. Nieuwe financieringsdoel: down naar 25 pagina’s. En mitigatie: 10 pagina’s, met nu tekstopties over fossiele brandstoffen!

Donderdag 14 november

• Vandaag wordt onderhandeld over het nieuwe conceptakkoord voor klimaatfinanciering. De tekst staat vol met opties voor de verschillende onderdelen, waaronder de optie ‘geen tekst’. Eigenlijk ligt alles nog op tafel. In de nieuwe tekst zijn de opties maar beperkt teruggebracht ten opzichte van de vorige versie: van 35 tot 33 pagina’s. Belangrijk: ook de fossiele industrie laten meebetalen ligt op tafel.
• Ook over het tegengaan van de klimaatcrisis – mitigatie – hebben de onderhandelingen het ‘concepttekst-opstellen’- stadium bereikt. Opnieuw liggen alle opties op tafel. Ook een optie om vast te leggen dat landen het wegstappen van fossiele brandstoffen (uitkomst vorige klimaattop) uitwerken in hun nationale klimaatplannen.
• Er wordt ook actie gevoerd. De chant in het stadion van Baku vandaag: Make Polluters Pay!

• De focus ligt vandaag op klimaatfinanciering — het belangrijkste onderwerp voor de onderhandelingen. De landen werken aan een overeenkomst die ervoor moet zorgen dat ontwikkelingslanden financiering ontvangen om klimaatrampen op te vangen en fossiele brandstoffen af te bouwen.

Woensdag 13 november

• Nederland en de EU hebben op de klimaattop in Baku hun handtekening gezet onder een verklaring waarin onder meer staat dat “biljoenen dollars nodig zijn” in de strijd tegen klimaatverandering. Onder meer premier Dick Schoof, Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz hebben deze verklaring ondertekend, al zijn zij niet persoonlijk aanwezig in Baku.
• Kleine, kwetsbare eilandstaten hebben het recht boos te zijn op rijke landen vanwege hun gebrek aan leiderschap op het gebied van klimaatmaatregelen, zei VN-secretaris-generaal Antonio Guterres. “Jullie staan aan de frontlinie van een kolossaal onrecht, een onrecht dat de toekomst van jullie eilanden bedreigt door de stijgende zeespiegel,” aldus Guterres.
• 25 landen hebben zich krachtig uitgesproken voor snelle en ambitieuze klimaatmaatregelen. Deze landen, de “High Ambition Coalition,” willen dat onderhandelaars tijdens COP29 extra klimaatfinanciering toezeggen, hulp toegankelijker maken en internationale financiële instellingen hervormen om klimaat- en ontwikkelingsdoelen te steunen. Het gaat onder andere om de Marshalleilanden, Antigua en Barbuda, Duitsland, Spanje en Chili.
• Vanochtend stuurden de voorzitters een concepttekst over het nieuwe doel voor klimaatfinanciering naar de onderhandelende landen. Wij roepen de onderhandelaren op om te besluiten dat landen de fossiele industrie belasten. Daarmee laten we de industrie die de klimaatcrisis veroorzaakt, betalen voor de klimaatfinanciering. Logisch toch?

Dinsdag 12 november

• Ik sprak op Nieuws en Co op radio 1 over ‘de olifant in de kamer’ op de klimaattop: de herverkiezing van Trump.
• De klimaatexpert van Greenpeace Brazilië sprak de vice-president Geraldo Alckmin’s op zijn eerste dag bij COP29. Wat heeft ze hem gezegd? “Dat we eisen dat de nieuwe financieringsdoelen bestaan uit publieke financiering van ontwikkelde naar ontwikkelingslanden, inclusief het principe ‘de vervuiler betaalt’, zodat vervuilers hun bijdrage leveren. En dat we concrete stappen willen voor de transitie naar schone energie,” aldus Anna Maria Cárcamo.

• Nederland onderwerp van gesprek op de klimaattop vandaag. De uitspraak in de klimaatzaak Shell gaf een duidelijke waarschuwing: Shell’s investeringen in nieuwe olie- en gaswinning staan op gespannen voet met Shell’s mensenrechtenplicht om de CO2-uitstoot omlaag te brengen. Wat betekent dit voor COP29? Daarover schreven we een artikel in de ECO nieuwsbrief van de samenwerkende NGO’s op de klimaattop. Deze wordt door veel onderhandelaars gelezen. We hebben een duidelijke vraag aan hen: laat je rechters besluiten, of kom je met plannen om fossiele brandstoffen uit te faseren?

• De secretaris generaal van de VN gaf een krachtige speech. “De wereld moet betalen, anders betaalt de mensheid de prijs,” zei hij. “Klimaatfinanciering is geen liefdadigheid, het is een investering. Klimaatactie is geen optie, het is noodzakelijk. Het is onmisbaar voor een leefbare wereld voor de hele mensheid.” Zo goed dat hij oproept om de fossiele industrie te laten opdraaien voor de schade die ze veroorzaakt!

“De wereld moet betalen, anders betaalt de mensheid de prijs”- António Guterres, secretaris generaal van de VN

• Onderhandelaars zijn akkoord over standaarden voor CO2-compensatie, waar wij het niet mee eens zijn. Het akkoord vormt een maas in de wet en ondermijnt echte klimaatoplossingen. De overeengekomen standaarden sluiten risicovolle technologiën om CO2 uit de lucht te halen niet uit, zoals CO2 afvang (CCS), biobrandstoffen en geo-engineering. Kortom: het brengt mensen en natuur in gevaar.

Maandag 11 november

• De klimaattop beginnen Alle landen die het Parijsakkoord tekenden (slechts drie landen tekenden niet) onderhandelen vanaf maandag bij de VN klimaattop. Deze zogenoemde COP is dit jaar in Baku in Azerbaijan, opnieuw in een land met fossiele belangen. Bij de vorige top, in Dubai, kwamen landen overeen om weg te bewegen van fossiele brandstoffen. Dat was een signaal waarvoor de fossiele industrie lang vreesde.
• Openingsceremonie zie je hier: https://youtu.be/NPd6qt0XPa0.
• Greenpeace maakt haar entree. Onze boodschap is duidelijk: Make Polluters Pay (laat vervuilers betalen!)

• Eerste teleurstelling: Schoof komt niet. Zo mist hij de kans om te onderstrepen hoe belangrijk het is voor Nederland om de klimaatcrisis aan te pakken. Nu zal minister Hermans op de klimaattop moeten laten zien dat Nederland niet terugdeinst. En uitvoering geeft aan het akkoord om weg te stappen van fossiele brandstoffen, wat landen bij de top vorig jaar afspraken. Daar moet Nederland nu gevolg aan geven: zet een streep door de plannen voor nieuwe gaswinning op de Noordzee.
• Gevolgd door een groot schandaal: Global Witness brengt naar buiten dat Azerbaijan de klimaattop wil gebruiken om oliedeals te bespreken. Als dit waar is, dan is het een schande voor Azerbaijan. Als voorzitter zou Azerbaijan juist moeten zorgen dat er concrete plannen komen om afscheid te nemen van fossiele brandstoffen.

• Yeb Saño, directeur van Greenpeace in Zuidoost-Azië, deelde het verhaal van een jonge jongen die 11 jaar geleden vermist raakte tijdens een verwoestende tyfoon in de Filipijnen. Deze extreme weersomstandigheden benadrukken de noodzaak van klimaatactie!

• De directeur van Greenpeace in Amerika spreekt met pers op de klimaattop, een week na de verkiezing van Trump. De boodschap: ‘Onze strijd gaat door. Onze missie en doel zijn duidelijk, wie er ook aan de macht is. We voelen meer urgentie, nu we kans lopen dat klimaatactie wordt gestopt en zelfs wordt teruggedraaid. Maar samen kunnen we het verschil maken’.
• Na een lange dag onderhandelen is de agenda van de COP aangenomen.

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Lees jij ook graag nieuws over het klimaat en de natuur? Ben je klaar met bedrijven en overheden die niet genoeg doen om het klimaat en de natuur te beschermen? Wij komen samen met jou vastberaden en inventief in actie voor een groene, duurzame wereld. Stap voor stap, met bijzondere acties en ook in jouw mailbox. Blijf op de hoogte!

Meld je aan