Beiroet, Libanon – Zonder een snelle oplossing kan een explosie of lekkage van de roestende olietanker FSO Safer voor de kust van Jemen leiden tot een van de grootste olierampen in de geschiedenis. Volgens een nieuwe studie van de Greenpeace kunnen de gevolgen veel groter, ernstiger en langduriger zijn dan op basis van eerder beschikbare informatie werd gedacht. Naast de wijdverbreide en ernstige milieuschade zou lekkage ook de humanitaire crisis die Jemen en de buurlanden treft, verergeren. Het schip bevat vier keer zoveel olie als er vrijkwam bij de ramp met de Exxon Valdez in 1989, de grootste olieramp tot nu toe in de geschiedenis.
De FSO Safer is een roestende tanker met meer dan 1,1 miljoen vaten lichte ruwe Marib-olie aan boord, voor anker in de Rode Zee, slechts 6 km voor de kust van Jemen, waar een van ’s werelds ergste humanitaire rampen plaatsvindt. Het schip loopt het risico te exploderen of te gaan lekken. Onderhandelingen hebben tot dusver niet geleid tot een oplossing voor de beveiliging van de lading en het schip, dat de afgelopen zeven jaar niet is onderhouden. Apparatuur op het schip om brand te voorkomen of te bestrijden werken niet.
Reddingsplan
De gevolgen van een grote lekkage zouden verwoestend zijn en landen zouden voorbereid moeten zijn.[1][4] Als eerste stap moet een drijvende dam rond de Safer worden geplaatst om de verspreiding van olie tegen te gaan als er een lek is. Dat is nog geen oplossing om de potentiële humanitaire en milieueffecten in de regio op korte en lange termijn te voorkomen, maar kan de impact verminderen. Alleen als alle olie uit de FSO Safer gepompt is, is het gevaar geweken.
Paul Horsman, projectleider Safer Response Team bij Greenpeace International: “We accepteren dat er grote uitdagingen zijn om de olie veilig uit de Safer te verwijderen, maar de belemmeringen om dit te ondernemen zijn niet technisch maar politiek. De technologie en expertise om de olie over te brengen naar andere tankers bestaat, maar ondanks maandenlange onderhandelingen bevinden we ons nog steeds in een patstelling en blijft de Safer in zijn steeds verslechterende staat. Overheden en de olie-industrie hebben de morele plicht om ambitieuze actie te ondernemen en te stoppen met het in gevaar brengen van mensen en ongerepte ecosystemen zoals de Rode Zee omwille van de voortdurende afhankelijkheid van fossiele brandstoffen die het klimaat verwoesten.”
Landen als Noorwegen, Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en in de regio, zoals Bahrein, hebben voorraden van apparatuur voor het reageren op olierampen. Zij kunnen apparatuur naar de regio sturen om stand-by te staan, onder leiding en coördinatie van de Verenigde Naties (VN). Gezien de politieke context en het aanhoudende conflict in Jemen, is actie van de VN en de internationale gemeenschap van cruciaal belang om een ecologische en humanitaire ramp te voorkomen en ervoor te zorgen dat de kwestie een prioriteit wordt in de onderhandelingen.
Ahmed El Droubi van Greenpeace Middle East & Northern Africa (MENA): “De verlaten tanker, met zijn giftige lading ruwe olie, vormt een ernstige bedreiging voor de gemeenschappen en het milieu van de Rode Zee. De olietanker is pas veilig als het schip is leeggepompt. Daarom dringen dringen we er bij de Verenigde Naties, partijen en regeringen in de regio en elders op aan om prioriteit te geven aan deze inspanning, ondanks de financiële en politieke moeilijkheden. Maatregelen om een grote ramp te voorkomen, of in ieder geval de impact ervan te beperken, kunnen niet langer wachten.”
Een eventuele olieramp zou verwoestende effecten hebben op het milieu, de regio en de bewoners;
- Een olieramp zou de humanitaire crisis in Jemen verergeren en de toegang tot de belangrijkste havens van Hodeidah en Salif verhinderen, waardoor 68% van de hulp het land binnenkomt, wat gevolgen heeft voor de voedselhulp voor maximaal 8,4 miljoen mensen.[1]
- Waterzuiveringsinstallaties aan de kust van Jemen bij Hodeidah, Salif en Aden kunnen worden aangetast, waardoor de drinkwatervoorziening voor ongeveer 10 miljoen mensen wordt onderbroken.[1] De drinkwatervoorziening van het hele Rode Zeegebied kan in slechts drie weken na een lekkage met olie zijn verontreinigd.[1]
- Ruwe olie bevat giftige en kankerverwekkende chemicaliën die schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Miljoenen mensen in Jemen en in nabijgelegen landen kunnen door een mogelijke explosie worden blootgesteld aan zeer hoge luchtverontreiniging-niveaus.[1]
- Visserij was Jemens op één na grootste exportproduct voordat de oorlog begon en vormt nog steeds een bron van inkomsten en voedselzekerheid in een land dat op de rand van hongersnood staat. In het geval van een olielek zouden de Jemenitische visserijen, die 1,7 miljoen mensen ondersteunen, hoogstwaarschijnlijk worden gesloten.[1]
- De olie zou naar de kust van de buurlanden van Jemen, Djibouti, Eritrea en Saoedi-Arabië, kunnen drijven, waardoor de scheepvaartroutes van en naar het Suezkanaal mogelijk worden verstoord en het toerisme naar de resorts aan de Rode Zee en aanverwante lokale economieën wordt beïnvloed.[1][2]
- Een olielek in de Rode Zee zou gevolgen hebben voor een grote biodiversiteitshotspot in de wereld die bijzonder kwetsbaar is, met een zeer biodivers ecosysteem met veel endemische soorten en gevoelige habitats zoals zeegrasvelden, mangroven en koraalriffen.[3]
Greenpeace MENA en Greenpeace International werken momenteel samen met organisaties in Jemen en de regio om een oplossing te vinden en te ondersteunen om de olie te verwijderen, terwijl ze zich voorbereiden om te reageren in geval van een grote olieramp.
ENDS
Notes:
Het rapport “FSO Safer: a shipwreck in slow motion. The humanitarian, economic and environmental impacts of an oil disaster in the making in the Red Sea”, Greenpeace Research laboratories technical report (Review) 01-2022, is beschikbaar in het Arabisch en Engels.
[1] Huynh, B.Q. et al. Public health impacts of an imminent Red Sea oil spill. Nat. Sustain. (2021). DOI: 10.1038/s41893-021-00774-8
[3] State of the Marine Environment, Regional Organization for the Conservation of the Environment of the Red Sea and Gulf of Aden (PERSGA), 2006.