Αυτή τη στιγμή διεξάγεται η 25η Σύνοδος για το Κλίμα (COP25) στη Μαδρίτη, όπου αντιπρόσωποι από όλες τις κυβερνήσεις του κόσμου συγκεντρώθηκαν ώστε να οριστικοποιήσουν τους κανόνες της συμφωνίας του Παρισιού. Μπαίνοντας στη δεύτερη – και τελευταία – εβδομάδα των διαπραγματεύσεων, τα μάτια της παγκόσμιας κοινότητας είναι στραμμένα στη Μαδρίτη, όπου οι αποφάσεις που θα παρθούν σήμερα θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τον υπόλοιπο αιώνα, αν όχι το μέλλον της ανθρωπότητας
Παρά το hashtag #TimeforAction και τις φιλόδοξες διακηρύξεις της ισπανικής κυβέρνησης για μία “ιστορική μετάβαση”, οι διαπραγματεύσεις κινούνται με δραματικά αργούς ρυθμούς, με τους αντιπροσώπους να κωλυσιεργούν σε τέτοιο βαθμό που να κατηγορούνται για “καφκική” συμπεριφορά από διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις. Συγκεκριμένα, ο υπεύθυνος του Climate Action Network του Καναδά καταγγέλλει πως σε μία περίσταση οι αντιπρόσωποι σπατάλησαν 20 λεπτά συζητώντας για το αν πρέπει να “διακόψουν” ή να “κλείσουν” μία από τις συναντήσεις τους.
Μία σειρά από αλλεπάλληλες, εκρηκτικές εκθέσεις οι οποίες εκδόθηκαν τους μήνες πριν την Σύνοδο στη Μαδρίτη[1][2][3][4] έδωσαν ελπίδα στους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές πως οι κυβερνήσεις θα αρχίσουν να συνειδητοποιούν την επείγουσα διάσταση της κλιματικής κρίσης και θα δράσουν αναλόγως.
Όμως, ανεπτυγμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία δεν φαίνονται διατεθειμένες να αυξήσουν τους κλιματικούς στόχους τους, ενώ παράλληλα θέλουν να μειώσουν τη χρηματοδότηση που παρέχουν στο Παγκόσμιο Πράσινο Ταμείο, που διασφαλίζει μία δίκαιη μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Ταυτόχρονα, μεγάλοι ρυπαντές όπως η Νορβηγία και η Ιαπωνία φαίνεται να αρνούνται καταφανώς την απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τον άνθρακα αντίστοιχα.
Ο κυνισμός αυτής της αδράνειας είναι μία πολυτέλεια μόνο για τις ανεπτυγμένες χώρες. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, και ιδιαίτερα αυτές στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης, βρίσκονται σε μία μάχη με το χρόνο. Στην εναρκτήρια εκδήλωση του COP25, η πρόεδρος των Νησιών Μάρσαλ δήλωσε μέσω βίντεο-μετάδοσης σε ένα δωμάτιο γεμάτο αρχηγούς κρατών πως η χώρα της “εκτίει θανατική ποινή”, αλλά συνέχισε επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση της χώρας της να πρωτοστατήσει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, καλώντας τις υπόλοιπες χώρες να κάνουν το ίδιο. Παράλληλα, νέοι από την Σαμόα, την Αρούμπα και τα Φίτζι μεταξύ άλλων γέμισαν τις αίθουσες του συνεδρίου με προσωπικές τους μαρτυρίες απώλειας, ξεριζωμού και φυσικών καταστροφών.
Το δίπολο αυτό ανάμεσα στις αναπτυσσόμενες και τις ανεπτυγμένες χώρες στο COP25 αντικατοπτρίζεται και στη συμπεριφορά των αντιπροσώπων τους, όπως διαπίστωσα κάνοντας μία σειρά συνεντεύξεων μαζί τους. Ρώτησα αντιπροσώπους από τον Καναδά, τις Σκανδιναβικές χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων, τι πιστεύουν πως πρέπει να γίνει για να αυξηθεί η φιλοδοξία σε σχέση με τους στόχους τους για το κλίμα. Οι απαντήσεις που πήρα ήταν κυρίως ευγενικά αμήχανες, άδειες και απορριπτικές. Οπότε αποφάσισα να εστιάσω σε κάποιες αναπτυσσόμενες χώρες οι οποίες φάνηκε να είναι πραγματικά έτοιμες να διεκδικήσουν υψηλότερη φιλοδοξία με ριζοσπαστικό ρεαλισμό και αποφασιστικότητα.
Να τι είχαν να πουν.
Εκπρόσωπος Κόστα Ρίκα
“Πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα. Πρέπει καταρχάς να διασφαλίσουμε ότι θα δημιουργηθούν οι κατάλληλοι οικονομικοί μηχανισμοί που θα επιτρέψουν στις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, στα πλαίσια μίας δίκαιης μετάβασης. Και πρέπει να σιγουρευτούμε πως ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Αυστραλία, θα λογοδοτήσουν για τις τεράστιες εκπομπές τους, χωρίς να χρησιμοποιήσουν παραθυράκια στην παγκόσμια περιβαλλοντική νομοθεσία για να συνεχίσουν να μην κάνουν απολύτως τίποτα”.
Εκπρόσωπος Μπελίζ
“Χρειαζόμαστε τους πάντες. Όχι μόνο τις κυβερνήσεις, αλλά και τον ιδιωτικό τομέα, τις ΜΚΟ, τους νέους. Ίσως να μην είναι και η καλύτερη λύση για το περιβάλλον, αλλά πρέπει να ψάξουμε και τα σημεία καμπής στην οικονομία. Τους καταλύτες που πρέπει να αλλάξουμε ώστε να μεταστρέψουμε μεγάλες οικονομικές ροές και επενδύσεις προς την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Όταν μιλάς για κλιματική φιλοδοξία, μιλάς ολιστικά. Πρέπει να αναδιαμορφώσουμε ριζικά κάθε τομέα της οικονομίας, αλλά ειδικά τους πιο ‘βρώμικους’ τομείς, όπως την ενέργεια”.
“Βλέπω τους αριθμούς, τους βλέπεις και εσύ. Οι μεγάλοι ρυπαντές δεν κάνουν αρκετά. Ήταν καταφανώς σιωπηλοί στην Σύνοδο για το κλίμα τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη. Ενώ οι πιο μικρές και ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή χώρες σηκώθηκαν και είπαν ‘είμαστε έτοιμοι, έχουμε τη θέληση, θα το κάνουμε. Αλλά θέλουμε και εσείς να μας ακολουθήσετε’. Το COP26 θα γίνει στην Γλασκόβη, όπου και αυτές οι μεγάλες χώρες θα έχουν μία τεράστια ευθύνη να δείξουν τα νέα και πιο φιλόδοξα σχέδιά τους για το κλίμα”.
Εκπρόσωπος Τόνγκα
“Θέλω οι αντιπρόσωποι κάθε χώρας να αναλογιστούν: τι ήρθατε να κάνετε εδώ; Κάποιοι ήρθατε για να επαναλάβετε τις ίδιες δηλώσεις που κάνετε τα τελευταία 25 χρόνια. Άλλοι, απλώς για να δημιουργήσετε συνεργασίες με σκοπό το κέρδος. Βρισκόμαστε εδώ ώστε να σώσουμε τον κόσμο ή απλώς για το προσωπικό μας όφελος;
Αφήνω την οικογένειά μου κάθε χρόνο για να έρθω στην άλλη άκρη του κόσμου. Τα παιδιά μου με ρωτούν τι κάνω και τους εξηγώ ότι προσπαθώ να παίξω τον μικρό μου ρόλο ώστε να σωθούν όλα τα παιδιά του κόσμου.
Και ξαναρωτάω τους εκπροσώπους. Ήρθατε εδώ με την ανθρωπιά σας ή με τις τσέπες σας; Η συζήτηση γύρω από την κλιματική κρίση για εσάς είναι για την οικονομία, ενώ για εμάς στον Ειρηνικό η συζήτηση είναι υπαρξιακή. Δεν μπορείς να βάλεις χρηματική αξία στην ανθρώπινη ζωή. Ειδικά στη ζωή των παιδιών μας. Εγώ σας ανοίγω την ψυχή μου και εσείς μου δείχνετε φιγούρες και διαγράμματα.
Τα νησιά κρατίδια του Ειρηνικού είναι υπεύθυνα για περίπου 0.03% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα. Αλλά εμείς βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή αυτής της κρίσης. Είμαστε σαν το καναρίνι στο ορυχείο. Το μέλλον των χωρών μας είναι ένα litmus test της επάρκειας των αποφάσεων που παίρνουμε σήμερα. Η φιλοδοξία σας (ή η έλλειψή της) θα καθορίσει την ύπαρξή μας.
Οι δυσοίωνες μελλοντικές προβλέψεις σας γύρω από την κλιματική αλλαγή, για εμάς είναι το παρόν. Ήδη κάποια νησιά έχουν βουλιάξει και άνθρωποι έχουν χάσει τα σπίτια και τις ζωές τους. Και τι θα γίνει με αυτούς τους εκτοπισμένους ανθρώπους; Δεν υπάρχει κάποιο διεθνές θεσμικό πλαίσιο προστασίας για τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες.
Σε όποιο νησί του Ειρηνικού και να πας θα ακούσεις το ίδιο. Παλεύουμε για την επιβίωσή μας”.
Σημειώσεις
[1] IPCC Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate
[2] UNEP Emissions Gap Report
[3] Stockholm Environment Institute Production Gap Report
[4] IPCC Land Use, Land Use Change, and Forestry
Πάτα εδώ