Η 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς (UNOC3), που διεξήχθη στη Νίκαια της Γαλλίας από τις 9 έως τις 13 Ιουνίου, συγκέντρωσε περισσότερους από 60 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και δεκάδες χιλιάδες συμμετέχοντες. Κεντρικά θέματα συζήτησης στο σύνολο των ημερών ήταν: οι εξορύξεις βαθέων υδάτων, η πλαστική ρύπανση, η συνθήκη για την ανοιχτή θάλασσα και οι δυνατότητες για διακρατικές συμφωνίες.
Τι εξήγγειλε η Ελλάδα
- Υποστήριξη της πρωτοβουλία των αλιέων της Αμοργού, το “Αμοργόραμα”, που προβλέπει την προστασία ορισμένων ζωνών γύρω από το νησί.
- Προστασία 30% των θαλασσών της χώρας έως το 2030, εκ των οποίων 10% αυστηρά προστατευμένο καθεστώς.
- Ανακοινώθηκε επίσημα η επικύρωση της BBNJ, της συνθήκης για την ανοιχτή θάλασσα
- Ίδρυση δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο και στο Ιόνιο.
- Προώθηση βιώσιμης αλιείας και της λεγόμενης “γαλάζιας οικονομίας”.
Ωστόσο, ορισμένες δεσμεύσεις κινδυνεύουν να μείνουν σε επίπεδο “paper parks”, δηλαδή να προστατευθούν μόνο στα χαρτιά, χωρίς ουσιαστική υλοποίηση. Υλοποίηση σημαίνει: να υπάρχουν μηχανισμοί καταγγελίας διάφορων παραβιάσεων, αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού για τη διασφάλιση της προστασίας, σαφής αναφορά του ποιοι φορείς είναι αρμόδιοι να αναλάβουν τη διαδικασία μετά από όποια παραβίαση και πολλά ακόμη.
Η προστασία των υδάτων και των οικοσυστημάτων δεν επιτυγχάνεται με την έκδοση νόμων. Απαιτείται η δημιουργία ενός λειτουργικού μηχανισμού που εγγυάται την αποτελεσματική προστασία και τις σαφείς κυρώσεις.
Τι έλειψε και τι απαιτείται πλέον
- Η Ελλάδα δεν παρουσίασε οικονομικό πλάνο ή μηχανισμούς εποπτείας των νέων πάρκων.
- Χρειαζόμαστε αποφασιστικές πολιτικές κινήσεις σε σχέση με την υλοποίηση της απαγόρευσης του ψαρέματος με μηχανότρατα στα εθνικά θαλάσσια πάρκα και τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές.
- Χρειάζονται διευκρινίσεις για το πώς θα προωθηθεί η “γαλάζια οικονομία” με τρόπο που δεν λειτουργεί επιβαρυντικά προς τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
- H αναφορά του Πρωθυπουργού στην απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, αν και απαραίτητη, δεν συνοδεύτηκε από κάποιο σχέδιο υλοποίησης.
- Δεν υπήρξε καμία αναφορά στην υλοποίηση της υπόσχεσης που είχε δοθεί το 2024 στα πλαίσια του “Our Ocean Conference” στην Αθήνα για τη θέσπιση χωροταξικού σχεδιασμού.
Συμπερασματικά:
Υπάρχουν ορισμένα ικανοποιητικά πράγματα να κρατήσουμε από τη θέση της Ελλάδας στο Παγκόσμιο Συνέδριο των Ωκεανών. Είναι, πρώτον, θετικές οι δημόσιες δεσμεύσεις ενώπιον του συνόλου του πολιτικού κόσμου. Δεύτερον, φαίνεται να υπάρχει αναγνώριση της ανάγκης προστασίας του 30% της θάλασσας μέχρι το 2030. Τρίτον, είναι ενθαρρυντικό το ότι οι ψαράδες της Αμοργού βρίσκονται σε άμεσο διάλογο με την κυβέρνηση και η βούλησή τους φτάνει να δει νομική θέσπιση.
Ταυτόχρονα, με δεδομένες τις δεσμεύσεις που έλαβαν χώρα το 2024, περιμένουμε να δούμε περισσότερη πράξη. Θέλουμε να δούμε το περιβάλλον να προστατεύεται ουσιαστικά και να μην χρησιμοποιείται σαν αφορμή για καλές δημόσιες σχέσεις. Ειδικά σε σχέση με το ζήτημα της απαγόρευσης της μηχανότρατας στα εθνικά θαλάσσια πάρκα, βρισκόμαστε ακόμη στο 0% υλοποίησης ενώ το 2026 απέχει μόλις έξι μήνες.
Καλούμε την κυβέρνηση να σταθεί στο ύψος των προσδοκιών που δημιούργησε με τις δεσμεύσεις της και να προχωρήσει άμεσα στην ουσιαστική υλοποίησή τους.