Luchtvaartmaatschappijen in EU stevenen af op 26 miljard aan staatssteun zonder bindende groene voorwaarden van de landen
30 april, Amsterdam – Vervuilende luchtvaartmaatschappijen in de EU proberen aanspraak te maken op meer dan 26 miljard aan belastinggeld. Dit is ruim het dubbele van een week eerder, blijkt uit de ‘European Airline Bailout tracker’ van Carbon Market Watch, Greenpeace en Transport & Environment. Overheden hebben al 11,5 miljard euro aan financiële steun toegezegd en over nog eens 14,6 miljard euro wordt onderhandeld. Geen van de steunpakketten komt met bindende maatregelen om de CO2-uitstoot van luchtvaartmaatschappijen te beteugelen.
Air France-KLM krijgt zo’n 11 miljard aan financiële steun van de Nederlandse en Franse staat, terwijl Duitsland naar verluidt heeft ingestemd met 9 miljard voor Lufthansa. De lening aan Air France komt met een niet bindende voorwaarde om de CO2-uitstoot te verlagen, minder binnenlandse vluchten uit te voeren en zuinigere vliegtuigen te kopen. Er is geen voorwaarde gesteld aan vluchten naar het buitenland, die verantwoordelijk zijn voor 90% van de CO2-uitstoot door luchtvaartmaatschappijen in Europa.
Andrew Murphy, Transport & Environment: “Frankrijks groene voorwaarden zijn een eerste stap, maar we hebben al jaren doelen in de luchtvaart die bij lange na niet worden gehaald. Vliegtuigen die ietsiepietsie zuiniger zijn zorgen niet voor de daling in CO2-uitstoot, zeker niet zolang luchtvaartmaatschappijen vliegen op belastingvrije kerosine. Overheden moeten hen verplichten om duurzamere brandstof te gebruiken en belasting te betalen zoals iedereen.”
Gilles Dufrasne, Carbon Market Watch: “We moeten een sociale catastrofe afwenden, maar blanco cheques voor luchtvaartmaatschappijen zijn niet de oplossing. Die zullen er enkel voor zorgen dat de sector terugkeert op het vervuilende pad. Reddingsplannen moeten zowel sociaal als milieuvriendelijk zijn.”
Dewi Zloch, campagneleider klimaat en energie bij Greenpeace, zegt: “Belastinggeld injecteren in een van de meest vervuilende sectoren ter wereld slaat nergens op. Zonder bindende voorwaarden dreigen luchtvaartmaatschappijen nu al om duizenden werknemers te ontslaan en om door te gaan met het uitstoten van gigantische hoeveelheden CO2. Als de Europese Green Deal iets voorstelt, dan moeten korteafstandsvluchten verdwijnen en moet er flink geïnvesteerd worden in schonere alternatieven zoals de trein.”
Verontrustend genoeg heeft de Duitse minister van Milieu aangegeven dat dit nu niet het moment is om Lufthansa ‘groener’ te maken, om te vervolgen met “maar er komt een tijd na de crisis”. Echter, de vice-kanselier en de minister van Transport van Oostenrijk hebben allebei gezegd dat een eventuele reddingsoperatie voor Lufthansa-dochter Austrian Airlines gepaard moet gaan met klimaatvoorwaarden.
Eurocommissaris Frans Timmermans van Klimaat ondersteunt regeringen die klimaatvoorwaarden toepassen op staatssteun. [1] Tegelijkertijd is Eurocommissaris voor Mededinging Margrethe Vestager tegen het groener maken van de EU-richtlijnen voor staatssteun. [2] De EU-Commissie zou richtlijnen moeten opstellen om ervoor te zorgen dat het geld van de belastingbetaler alleen wordt verstrekt wanneer daar sociale en milieueisen aan zijn verbonden, aldus de milieuorganisaties.
Air France heeft zijn uitstoot binnen Europa alleen al in 2019 met 5,7% verhoogd [3]. De uitstoot van KLM steeg met 3,5%. De luchtvaart is de afgelopen twee decennia een van de snelstgroeiende bijdragers aan de klimaatverandering geweest, met een toename van de uitstoot met 24,5% in de afgelopen vijf jaar op vluchten binnen Europa.
Tegelijkertijd is de sector sterk afhankelijk van overheidssteun – van belastingvrijstellingen op btw en kerosinebelasting tot staatssteun voor luchthavens, goedkope luchtvaartmaatschappijen en infrastructuur die luchthavens verbindt met nabijgelegen steden. Luchtvaartmaatschappijen krijgen ook 85% van hun toegewezen vergunningen voor verontreiniging gratis onder het ETS-systeem van de EU. Alleen al in Europa wordt de belastingvrijstelling voor kerosine geschat op € 27 miljard per jaar. Andere duurzamere transportmethoden – zoals het spoor – genieten niet van dergelijke genereuze fiscale behandelingen.
Meer gedetailleerde informatie is te vinden in de European Airline Bailout tracker
Notes to editors:
[1] On 21 April 2020, European Commission vice-president Frans Timmermans told a hearing of the European Parliament environment committee: “On state aid, and other investment strategies, the question that was put to me was can member states apply criteria such as greening with state aid? The answer to that is yes […]”
[2] Politico, 20 April 2020. Direct state-aid conditionality not best green recipe, Vestager says https://pro.politico.eu/news/margrethe-vestager-interview-direct-state-aid-green-implications