Geschreven door: Dr. Oulie Keita (Greenpeace Africa’s Executive Director) en Thandile Chinyavanhu (Greenpeace Africa’s Climate and Energy Campaigner).
Dit artikel verscheen eerst in de East AfricanToday en op Greenpeace Africa. Het Engelse artikel is te lezen op Greenpeace International.
Twee jaar nadat het Just Transition Partnership werd aangekondigd door Zuid-Afrika en partners uit het mondiale noorden, is een soortgelijk Just Transition Partnership aangekondigd met Senegal. Beide samenwerkingsverbanden zijn onderdeel van de belofte om 100 miljard dollar aan klimaatfinanciering te realiseren. Ze bieden een kans om de twee Afrikaanse economieën te decarboniseren.
Een nieuw verhaal
De samenwerkingsverbanden zijn de kans voor Afrika om een erfenis van koloniale overheersing en neokoloniale ontwikkeling af te schudden. Een erfenis waarin Afrika’s hulpbronnen zijn geplunderd voor zelfverrijking.
Als de samenwerkingsverbanden goed worden uitgevoerd, vormen ze de mogelijkheid om de fossiele brandstoffen te omzeilen die hebben geleid tot vernietiging en lijden. Elektrische fietsen die de drukke wegen van Nairobi of Kampala bevolken en off-grid gemeenschappen op zonne-energie zijn het begin van een groene pan-Afrikaanse revolutie.
Belangrijker nog, de samenwerkingsverbanden geven het continent de kans om een nieuw verhaal te schrijven, een verhaal waarin we onze geschiedenis als Afrikanen omarmen en een alternatieve toekomst smeden. Een verhaal over hoe Afrika zichzelf ontwikkelt.
Klimaatcrisis = historische onrechtvaardigheid
De klimaatcrisis ligt aan de basis van een wereldwijde poly-crisis. Het vermenigvuldigt de bedreigingen voor Afrika, met de ergste droogte ooit in Somalië, Ethiopië, Kenia en Zuid-Soedan die de voedselonzekerheid verergeren; extreme hitte en bosbranden die woeden in Noord-Afrika, woestijnvorming in de Sahel, stijgende zeespiegels, vooral langs de Rode Zee en de zuidwestelijke Indische Oceaan, en overstromingen die ravage aanrichtten van Guinee tot Ivoorkust en Ghana, van Zuid-Afrika tot Algerije.
Zo recent als februari en maart 2023 trof de 34 dagen durende storm Freddy Mozambique, Zimbabwe, Zambia, Malawi en Madagaskar, waarbij 1,75 miljoen mensen werden getroffen en meer dan 8.000 mensen werden ontheemd. Dit bevestigt het belang van de wetenschappelijke consensus om de opwarming van de aarde onder 1,5ºC te houden.
Hoewel Afrika verantwoordelijk is voor minder dan 4% van de wereldwijde emissies, lopen we het grootste risico op extreme weersomstandigheden als gevolg van historisch onrecht, een zwakke aanpassingscapaciteit en slecht bestuur. Maar vanwege een groeiende bevolking en op weg om armoede uit te roeien, zullen onze schadelijke emissies in de toekomst ook stijgen. Sommigen schatten dat tegen 2060 de totale Afrikaanse emissies die van de Verenigde Staten zouden evenaren. Bovendien laten we onze regenwouden vernietigen, waardoor ons vermogen om CO2 op te nemen minder wordt.
Een rechtvaardige transitie – nu!
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) roept op tot “sterke verminderingen van de uitstoot van broeikasgassen (GHG)” en waarschuwt tegen nieuwe investeringen in fossiele brandstoffen om een nog ergere klimaatcrisis te voorkomen. Maar hoewel elke boer en visser in Afrika al de pijn van klimaatverandering heeft gevoeld, gaat het vooruitzicht van een rechtvaardige transitie gepaard met politieke onrust en verzet.
Klimaatverandering is een grensoverschrijdend probleem. Het vereist samenwerking van onze leiders om verdere opwarming te voorkomen en de gemeenschappen in het continent te beschermen.
Van de geheime handelsovereenkomst bij de veiling van olieblokken in de Democratische Republiek Congo en de take-or-pay gascontracten die Ghana sinds 2019 jaarlijks 2% van zijn bbp hebben gekost, tot het politiek beïnvloede Karpowership-project in Zuid-Afrika, het is overduidelijk dat deze projecten niet voor Afrikanen zijn. Het is tijd om een einde te maken aan het protectionisme van fossiele brandstoffen in Afrika en de mens voor winst te plaatsen.
De uitbuitmentaliteit moet worden gestopt, en een nieuwe generatie Afrikanen moet ervoor blijven strijden dat vervuilers gaan betalen voor hun historische onrechtvaardigheden,en stoppen met het uitbreiden van fossiele brandstoffen. Afrika zal niet in de vuile val van fossiele brandstofwinning trappen.
De giftige cyclus van fossiele brandstoffen doorbreken
Afrika is strategisch en geografisch gepositioneerd om een drijvende kracht te zijn achter decarbonisatie en een alternatieve toekomst te definiëren. Afrika heeft een overvloed aan natuurlijke hulpbronnen die geschikt zijn voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie, en in plaats van achterop te raken bij de snelle verschuiving in de mondiale energiemarkt, kunnen Afrikaanse leiders ervoor zorgen dat men in Afrika ’s werelds eerste 100% klimaatneutrale landen ziet.
De vooruitzichten zijn overvloedig en veelbelovend
Met 70% van de Afrikanen onder de 30 jaar moeten we investeren in hun vaardigheden en kennis om innovatie te stimuleren. Om effectieve verandering te bewerkstelligen, moet een bottom-upbenadering worden toegepast om ervoor te zorgen dat niemand achterblijft in de transitie.
Als de wortels diep zijn, is er geen reden om bang te zijn voor de wind. Het alternatieve model voor de ontwikkeling van Afrika kan worden gevormd door de geest van ubuntu, gedreven door ubunifu en verenigd door ingwebuike. De vooruitzichten voor de overgang van Afrika van een model van grondstoffenwinning naar een kenniseconomie zijn overvloedig en veelbelovend.
Acties spreken luider dan woorden
Samen met bondgenoten in de Afrikaanse milieubeweging dringen wij erop aan dat deze tijd van crisis leidt tot een generatie van kansen.