NDC nedir?

Bu ara iklim gündeminde daha çok adını duyacağımız NDC, emisyon azaltımı ve net sıfır hedefi gibi gündemlere yakından bakalım. 

İklim krizi gündeminde önemli bir döneme giriyoruz. New York İklim Haftası başladı. Ardından Kasım ayı başında 30. İklim Değişikliği Taraflar Toplantısı (COP30) Belem, Brezilya’da yapılacak. Bu dönemde ülkelerin ulusal katkı beyanlarını (NDC) sunması bekleniyor. Şu ana kadar 47 ülke NDC’lerini sundu. Türkiye’nin NDC’sini ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın New York İklim Haftası’nda açıklaması bekleniyor. Bu ara iklim gündeminde daha çok adını duyacağımız NDC, emisyon azaltımı ve net sıfır hedefi gibi gündemlere yakından bakalım. 

1. NDC nedir?

NDC, İngilizce Nationally Determined Contributions kelimelerinin kısaltması ve Türkçe’de Ulusal Katkı Beyanı olarak kullanılıyor. NDC, Paris Anlaşması kapsamında her ülkenin küresel iklim değişikliği ile mücadeleye yaptığı ulusal katkının beyanı. Ülkeler, kendi koşullarına ve kapasitelerine göre emisyon azaltımı ve uyum hedeflerini açıklıyor. Bu beyanlar belirli aralıklarla güncelleniyor ve zaman içinde daha iddialı hale gelmeleri bekleniyor.

2. Paris Anlaşması’nda NDC’nin rolü nedir?

Paris Anlaşması’nın hedefi, küresel sıcaklık artışını 2°C’nin altında tutmak ve mümkünse 1,5°C ile sınırlamak. Bunu başarmak için ülkelerin NDC’leri düzenli olarak gözden geçiriliyor ve her beş yılda bir daha iddialı hale getirilmesi öngörülüyor.

3. Türkiye’nin Paris Anlaşması’nı imzaladı mı? Süreç nasıldı? 

Türkiye, Paris Anlaşması’nı 2016’da imzaladı, ancak uzun süre onaylamadı. 2021 yılında Glasgow’da gerçekleşen 26. Taraflar Toplantısı (COP26) öncesinde anlaşmayı onayladı. Onay sırasında Türkiye, gelişmekte olan ülkeler statüsünü vurgulayarak iklim finansmanı, teknoloji transferi ve kapasite geliştirme desteği taleplerini dile getirdi.

4. Türkiye’nin 2015 yılında verdiği ilk NDC neyi hedefliyordu?

Türkiye’nin 2015’te sunduğu ilk NDC’de referans senaryoya göre 2030’da %21 azaltım hedefi koymuştu. Ancak bu mutlak bir azaltım yani emisyonlarını hemen azaltmaya başlama hedefi değildi. Bu, her şey aynı şekilde devam ederse senaryosuna göre bir azaltım hedefiydi. Yani emisyonlar yine artacak, fakat öngörülenden daha az artacaktı.

5. Türkiye’nin 2022 yılında sunulan güncel NDC’si için durum nedir? 

Türkiye, Paris Anlaşması’nı onayladıktan sonra 2021’de NDC’sini güncelleme sözü verdi. Güncellenen NDC’de 2030’da emisyonlarını %41 azaltacağının taahhüdünü verdi. Bu yine artıştan bir azaltım hedefiydi. Ayrıca bu süreçte Türkiye 2053 yılı için net sıfır emisyon hedefini açıkladı.

6. Türkiye’nin NDC’si hangi sektörleri kapsıyor?

Türkiye’nin hedefi şu sektörleri kapsıyor: 

• Enerji (elektrik üretimi, ulaşım, sanayi)
• Bina ve kentsel dönüşüm
• Tarım
• Atık yönetimi
• Orman ve arazi kullanımı

7. Türkiye’nin NDC’si hakkında eleştiriler neler?

Türkiye’nin NDC’si ulusal ve uluslararası iklim hedeflerine göre değerlendirildiğinde yetersiz. En temel eleştirilerden biri mutlak emisyon azaltımını değil, artıştan azaltımı hedef olarak koyması. NDC bu haliyle ne Türkiye’nin 2053 net sıfır hedefiyle ne de 1,5°C hedefiyle uyumlu değil. Emisyonların en temel nedenlerinden biri olan kömürden enerji üretimine dair bir çıkış planı öngörmüyor. Aynı zamanda uygulama konusunda da belirsizlikler var. Sektörel yol haritaları ve finansman mekanizmaları net değil.

8. Türkiye’nin “net sıfır 2053” hedefi ne anlama geliyor?

Net sıfır 2053, Türkiye’nin 2053 yılına kadar sera gazı emisyonlarını mümkün olduğunca azaltıp, kalan emisyonları yutak alanlar (ormanlar vb.) veya teknolojilerle telafi etme hedefi. Ancak bu hedefe ulaşmak için uzun vadeli stratejik plan ve sektörel dönüşüm gerekiyor. 

9. NDC’lerin bağlayıcılığı var mı?

NDC’ler uluslararası hukuken bağlayıcı değil, ancak Paris Anlaşması ülkeleri şeffaflık ve raporlama konusunda yükümlü kılıyor. Yani ülkeler taahhütlerini yerine getirmediklerinde yaptırım uygulanmıyor, ama uluslararası baskı ve şeffaflık mekanizmaları devreye giriyor.