Buzullar, Afşin ve Elbistan’ın ortak noktası nedir?

Dünya Su Günü’nün bu yılki teması buzulların korunması. Peki Kahramanmaraş’ın Afşin ve Elbistan ilçeleri ile buzulların ortak noktası nedir? 

22 Mart Dünya Su Günü. 

Dünya Su Günü 1993 yılından bu yana suyun yaşamımız için önemini anlamaya, güvenli suya erişimi olmayan 2,2 milyar insan hakkında farkındalık yaratmaya ve küresel su krizinin üstesinden gelmek için neler yapılabileceğine odaklanıyor. Her yıl bir tema seçiliyor ve bu yılın teması “buzulların korunması”.  

Buzullar dünyamızdaki yaşam için oldukça önemli. Çünkü mevsimsel olarak eriyen buzul suları içme suyu, tarım, sanayi, temiz enerjinin üretimi ve ekosistem sağlığı için kritik önemde. Fakat buzullar artık inanılmaz bir hızla eriyor. Bu hızlı erime sellere, kuraklıklara, toprak kaymalarına, deniz seviyesinin yükselmesine neden oluyor. Ekosistemler zarar görüyor. Bu hızlı erimenin sebebi ise iklim değişikliği nedeniyle gezegenizim ısınması. 

Peki Kahramanmaraş’ın Afşin ve Elbistan ilçeleri ile buzulların ortak noktası nedir? 

Buzullar ile Afşin ve Elbistan’ın ortak noktası kömürlü termik santraller! İklim değişikliğinin nedeni atmosfere saldığımız sera gazları ve bunun en büyük sorumlularından bir tanesi de kömürlü termik santraller. 2023 yılında kömürlü termik santraller küresel karbondioksit emisyonlarının %41’inden sorumluydu. Afşin ve Elbistan sınırları içinde de en eskisi yaklaşık 40 yıldır kullanımda olan iki termik santral bulunuyor. Bölge yıllardır termik santrallerin sağlık ve çevre etkileri ile mücadele ediyor. Bunlara ek olarak Afşin-Elbistan A Termik Santraline yeni bir termik santral büyüklüğünde iki ek ünite yapılmak isteniyor. 

Afşin-Elbistan havzası, ekolojik açıdan hassas bir yapıya sahip ve hem tarımsal üretim hem de su kaynakları açısından stratejik önemdeki Ceyhan Havzası içinde yer alıyor. Türkiye’nin en büyük nehirlerinden Ceyhan, Elbistan Pınarbaşı’ndan doğuyor ve Türkiye’nin en büyük ovalarından Çukurova’nın da içinde olduğu pek çok ovayı sulayarak Akdeniz’e dökülüyor. Bölge’de Ceyhan’ı besleyen pek çok akarsu bulunuyor. 

Bunlardan Karaçayır deresi Afşin-Elbistan A Termik Santraline ek iki ünite proje alanının yaklaşık 485 m batısından, Pınarbaşı deresi yaklaşık 660 m batısından, Çoğulhan deresi ise yaklaşık 855 m doğusundan geçiyor. Tarımsal sulama amacıyla da kullanılan bölgenin en önemli akarsularından Hurman Çayı ise proje alanına yaklaşık 4,3 km mesafede bulunuyor. Üstelik var olan santrale 80 metre uzaklıkta olan Çoğulhan Mahallesine içme ve kullanma suyu sağlayan yer üstü ve yer altı sularının beslenim alanı da proje alanı içerisinde kalıyor.

Termik santrallerin bacalarından çıkan NOx ve SO2 gibi kirletici gazlar ve uçucu küller su varlıklarını tehdit ediyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı kendi hazırladığı raporlarda “Elbistan Termik Santrali’nin, Kahramanmaraş Bölgesindeki en önemli kirletici kaynaklardan biri olduğunu, santral atıksularını arıtmadan doğrudan alıcı ortama verdiği için Ceyhan Havzası‘ndaki en önemli kirlilik kaynaklarından olduğunu, söz konusu atıksuyun büyük bir kısmının kazan alt suyu (yıkama suyu) olması nedeniyle, yüksek kükürt içeriği bulunduğunu, ayrıca, santralin çevresindeki tarım arazilerinde yoğun şekilde şeker pancarı yetiştiriciliği yapıldığını, tesisten çıkan atıksuların uygun şekilde arıtılmadan tarım arazilerinin sulanması amacıyla kullanıldığı”nı belirtiyor. 

Ayrıca projenin inşa edileceği alanın zemin yapısı “geçirimli” ve “çok geçirimli” olarak sınıflanıyor. Yani santralden ya da kül depolama sahalarından kaynaklanabilecek herhangi bir kirlilik de yer altına sularına karışarak yer altı sularını kirletebilir. 

Ülkemiz kişi başına düşen 1519 metreküp su miktarı ile su stresi yaşayan ülke olarak sınıflandırılıyor. Bu miktar nüfus artışı ve iklim değişikliğine bağlı kuraklık gibi nedenlerle azalma eğiliminde ve 2050 yılında bu miktarın 1069 metreküpe kadar düşmesi bekleniyor. Ceyhan havzası da elbette bu durumdan etkilenecek. İklim degisikligi projeksiyonlarında, Ceyhan Havzası için 2061-2070 döneminde %22’ye varan yağış azalması beklentisi var ve bu havzanın su bütçesi üzerinde ciddi baskılar oluşturacak.

Sonuç olarak, kömürlü termik santraller hem Afşin ve Elbistan’ın suyuna hem de küresel anlamda en önemli su kaynaklarından olan buzulların varlığına bir tehdit. Bütün dünyada yapılması planlanan termik santraller iptal edilmeli ve var olan santraller kademeli olarak kapatılmalı. Türkiye’de ilk adım Afşin-Elbistan A Termik santraline yapılması planlanan yeni bir termik santral büyüklüğündeki iki yeni ek ünite hemen iptal edilmeli!  Afşin-Elbistan’da yeni bir termik santrale yer yok!

Harekete geç

Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nde yapılması planan ek ünitelere karşı kampanyamıza destek vermek için tıklayın.