Θυμάστε τον ενθουσιασμό και τις σαμπάνιες που συνόδευαν τις ανακοινώσεις για κατάργηση πολλών πλαστικών μιας χρήσης; Χαλαρώστε, πέρασε ο συναγερμός και τα πλαστικά καλαμάκια κυκλοφορούν ελεύθερα και απενοχοποιημένα.
Έβαλε το χεράκι της και η πανδημία, όπου το οτιδήποτε μιας χρήσης κυριάρχησε παντού και σήμερα βρισκόμαστε πάλι στο μηδέν. Ή μάλλον, βρισκόμαστε στο εξής οξύμωρο: έχουμε υιοθετήσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την κατάργηση συγκεκριμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης (άρα είμαστε καθόλα ευθυγραμμισμένοι με την ευρωπαϊκή νομική τάξη πραγμάτων) και – ταυτόχρονα – τα ίδια προϊόντα κατακλύζουν την αγορά!
Στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας, τα φλυτζάνια πολλαπλών χρήσεων μπήκαν στα ντουλάπια και αντικαταστάθηκαν από άλλα μιας χρήσης (πλαστικά, πολλαπλών επικαλύψεων κοκ). Άσε που έπρεπε να το διαπραγματευτείς σκληρά ώστε ο /η barista να δεχθεί να σου δώσει (στο χέρι) ρόφημα στο δικό σου ποτήρι πολλαπλών χρήσεων. Παρότι όλα τα μέτρα για την προστασία από την πανδημία έχουν αρθεί, παρότι η αγορά κατακλύζεται από ποικιλία ποτηριών/ θερμός πολλαπλών χρήσεων, τα πλαστικά φρεντοπότηρα μιας χρήσης είναι πάντα εκεί. Και τα φλυτζάνια στα ντουλάπια τους!
Α ναι, ξεχάστηκα, η αγορά διαθέτει πληθώρα εναλλακτικών: καλαμάκια χάρτινα, μπαμπού, σιλικόνης, μεταλλικά, γυάλινα, πήλινα, ξύλινα, πλεκτά, με βελονάκι…. αλλά τα πλαστικά είναι πάντα εκεί. Στην ειδική τσάντα κάθε ντελιβερά καφέ ξεχειλίζουν τα πλαστικά καλαμάκια. Σε κάθε καφέ πρέπει να εξηγήσεις ότι ΔΕΝ θέλεις καλαμάκι και να ζητήσεις ΝΑ ΜΗΝ αφήσουν κάποιο στο τραπέζι. Αντίστοιχη εμπειρία και με τις πλαστικές σακούλες. Το πρόβλημα δεν είναι το πλαστικό αλλά το “μιας χρήσης”.
Θυμάστε όλη την (ακόμα παλαιότερη) γιορτή – αναγγελία κατάργησης της πλαστικής σακούλας; Ε, κι αυτή επέστρεψε σε πολλές παραλλαγές. Πιο λεπτή, πιο χοντρή, πολύ πιο χοντρή πολλαπλών χρήσεων, εξαιρετικά λεπτή, βιοδιασπώμενη… Η λογική (και η αγορά) μιας χρήσης καλά κρατεί. Αταλάντευτη, όπως αναδεικνύει σχετική έρευνα του WWF. Και σε αυτή την περίπτωση, η χώρα μας υιοθέτησε (μετά βαΐων και κλάδων) τις σχετικές ευρωπαϊκές επιταγές αλλά οι πλαστικές σακούλες μιας χρήσης εξακολουθούν να επικρατούν στην αγορά παρά την πληθώρα εναλλακτικών.
Κοινό χαρακτηριστικό των παραπάνω περιπτώσεων; Η απουσία ελέγχων, η απουσία ανάλογων κινήτρων – αντικινήτρων, η απουσία ενεργού συμμετοχής της κοινωνίας. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί (ήταν ήδη αδύναμοι) υπέστησαν περαιτέρω αποδυνάμωση στο όνομα της οικονομικής κρίσης (την ξεχάσατε;). Η απουσία της, ουσιαστικά αφήνει την εφαρμογή της νομοθεσίας στην κρίση του καθενός, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αθέμιτων συνθηκών στην αγορά. Η πλήρης απουσία συμμετοχής της κοινωνίας απλώς “εξασφαλίζει” ότι οι πολίτες συμπεριφέρονται σαν απλοί καταναλωτές που προσέχουν την ευκολία τους, αγνοώντας τις ευρύτερες επιπτώσεις των επιλογών τους. Είναι ακριβώς η συνταγή που επιτρέπει και νομιμοποιεί την απόρριψη περίπου 1.000.000 πλαστικών ποτηριών μιας χρήσης (τα γνωστά “φρεντοπότηρα”). Τα πιο πολλά από αυτά συνοδεύονται και από πλαστικά μπουκαλάκια νερού. Βλέπετε, οι εξαγγελίες για τις εκατοντάδες βρύσες στην Αθήνα και τις μεγαλουπόλεις δεν υλοποιήθηκαν. Το πλαστικό μιας χρήσης βασιλεύει.
Δεδομένου ότι τα παραπάνω μέτρα (και η μη εφαρμογή τους) έχουν τη σφραγίδα διαφορετικών υπουργών και κυβερνήσεων, καιρός είναι να σταματήσουμε αυτό το βρώμικο παιχνίδι. Φτάνει πια. Δεν χρειαζόμαστε νέους νόμους, αλλά εφαρμογή αυτών που ήδη υπάρχουν. Δεν χρειαζόμαστε γιορτές και παράτες, αλλά καθαρά στοιχεία (διαφάνεια) που δείχνουν ποιοι τομείς, ποια μέτρα αποδίδουν και ποια χωλαίνουν ώστε να βρούμε τυχόν απαραίτητες βελτιώσεις. Και όχι, δεν είναι θέμα προσωπικής ευθύνης. Όσο και αν αντισταθώ προσωπικά στη λαίλαπα των πλαστικών μιας χρήσης, δεν μπορώ και δεν πρέπει να υποκαταστήσω το Υπουργείο Περιβάλλοντος που απλώς πρέπει να κάνει τη δουλειά του. Για αλλαγή! Κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης χωρίς αλλαγές στην αγορά… δεν γίνεται.
Πάτα εδώ
