Grootste chemische ramp ooit in Bhopal eist nog steeds slachtoffers

Terneuzen, Nederland — Drie actievoerders van Greenpeace en twee bewoners1 van Bhopal plaatsen deze ochtend een replica van het Bhopal-monument in de voortuin van chemiegigant Dow Benelux in Terneuzen. Tegelijkertijd vormen 18 Greenpeace-actievoerders het marktplein van Terneuzen om tot een grote fototentoonstelling van Magnum-fotograaf Raghu Rai over de giftige erfenis in Bhopal. Het is vandaag 18 jaar geleden dat de grootste chemische ramp ooit plaatsvond in Bhopal, India. De tragedie duurt echter nog altijd voort. De eigenaar van de bestrijdingsmiddelenfabriek waar 40 ton dodelijke gassen weglekte, Union Carbide (sinds 2001 Dow Chemicals2) heeft het giftige afval nooit opgeruimd. Hierdoor is de omgeving van de fabriek, die door kinderen als speelterrein wordt gebruikt, en het drinkwater voor omwonenden ernstig vervuild. Greenpeace en de bewoners eisen van Dow dat zij het fabrieksterrein saneren.

Drie actievoerders van Greenpeace en twee bewoners1 van Bhopal plaatsen deze ochtend een replica van het Bhopal-monument in de voortuin van chemiegigant Dow Benelux in Terneuzen. Tegelijkertijd vormen 18 Greenpeace-actievoerders het marktplein van Terneuzen om tot een grote fototentoonstelling van Magnum-fotograaf Raghu Rai over de giftige erfenis in Bhopal. Het is vandaag 18 jaar geleden dat de grootste chemische ramp ooit plaatsvond in Bhopal, India. De tragedie duurt echter nog altijd voort. De eigenaar van de bestrijdingsmiddelenfabriek waar 40 ton dodelijke gassen weglekte, Union Carbide (sinds 2001 Dow Chemicals2) heeft het giftige afval nooit opgeruimd. Hierdoor is de omgeving van de fabriek, die door kinderen als speelterrein wordt gebruikt, en het drinkwater voor omwonenden ernstig vervuild. Greenpeace en de bewoners eisen van Dow dat zij het fabrieksterrein saneren.

Het monument dat voor de hoofdingang van Dow in Terneuzen wordt geplaatst, is ontworpen door de Nederlandse kunstenares Ruth Waterman. Het is een replica van het monument voor de slachtoffers in Bhopal. Ruth Waterman onthult samen met de bewoners uit Bhopal, Nur Jahan en Pranay Shamar, het monument. Dow Terneuzen is de grootste productiefaciliteit van Dow buiten de Verenigde Staten. De directie van Dow Terneuzen heeft in gesprekken met Greenpeace alle verantwoordelijkheid afgewezen. Volgens hen zijn zij ‘maar een van de fabrieken van Dow’.

Dow Terneuzen adverteert in de Zeeuwse media met de slogan: ‘Betere voeding, beter water, betere huisvesting, beter transport. Voor de hele wereld’. Dow Terneuzen doet via sponsoring en donaties ook veel voor de eigen omgeving. Maar voor de bewoners van Bhopal houdt Dow Terneuzen de ogen gesloten. Bhopal-bewoonster Nur Jahan zegt hierover: ‘Ik hoop dat de directie van Dow Terneuzen ons komt bezoeken om te zien hoe ons leven eraan toe is dankzij hun bedrijf. Ik begrijp niet waarom ze niet om ons geven, wij zijn ook mensen. Kom kijken en leg uit waarom wij moeten lijden en zij niet’.

In de nacht van 2 op 3 december 1984 lekte 40 ton methyl isocyanaat en andere dodelijke gassen weg uit de bestrijdingsmiddelenfabriek van Union Carbide in Bhopal. Als gevolg van de directe blootstelling aan het gas stierven in de eerste drie dagen 8.000 mensen. Inmiddels is het aantal doden opgelopen tot 20.000 en zijn ruim 120.000 mensen chronisch ziek. Na de ramp vertrok Union Carbide uit Bhopal met achterlating van de fabriek en de oude voorraden. 18 jaar na de ramp hebben vrouwen voortplantingsproblemen, worden er nog steeds kinderen geboren met misvormingen en krijgen steeds meer overlevenden kanker en tbc.

Wereldwijd wordt de 18e ‘verjaardag’ van de ramp herdacht. In Bombay hebben ruim 200 vrouwen uit Bhopal vervuilde grond en drinkwater uit Bhopal aangeboden aan het hoofdkantoor van Dow in India. Onder andere ook in Thailand, Nieuw Zeeland, Australië en Zwitserland hebben actievoerders en bewoners Dow-kantoren gewezen op hun plicht het giftige afval op te ruimen.

De mensen in Bhopal hebben, net als de omwonenden van Dow in Terneuzen, recht op een schone leefomgeving. Greenpeace en ICJB eisen van Dow dat zij het vervuilde fabrieksterrein saneert naar westerse maatstaven, ervoor zorgt dat alle bewoners over schoon drinkwater kunnen beschikken en een compensatie regelt voor de getroffen bewoners en hun gezinnen.

1 De bewoners van Bhopal zijn verenigd in de International Campaign for Justice in Bhopal (ICJB). Dit is een coalitie van diverse overlevendenorganisaties in Bhopal, waarvan Greenpeace deel uitmaakt.

2 In 2001 nam Dow Chemicals Union Carbide over. Daarmee kocht Dow niet alleen de activa van Union Carbide, maar ook de verplichtingen met betrekking tot Bhopal.