In Nederland lijdt de natuur en soorten die daarin leven onder verschillende factoren als verdroging, slechte waterkwaliteit, pesticiden of te weinig of versnipperd leefgebied. Maar de belangrijkste bedreiging voor veel diersoorten in Nederlandse natuurgebieden en daarbuiten? Een overmaat aan stikstof.
De grote vee-industrie in Nederland, samen met de industrie, verkeer en luchtvaart, zorgen voor veel te veel stikstof. Te veel stikstof verstoort ecosystemen op verschillende manieren, waardoor de plant- en dierpopulaties in aantallen achteruitgaan en het steeds stiller wordt in de natuur.
Inmiddels zijn er al zo’n 400 plantensoorten, sterk afgenomen of zelfs verdwenen, maar hoe staat het ervoor met onze vogels, insecten, amfibieën en reptielen? En wat kunnen we daar nog aan doen?
Bedreigde vogels
Veel vogelsoorten zijn indirect slachtoffer van de hoge stikstofuitstoot omdat hun leefgebieden worden aangetast. Als wilde bloemen verdwijnen door stikstof, dan verdwijnen ook de insecten die van bloemen leven. En daarmee verdwijnt een voedselbron voor vogels.
Ook zorgt stikstof voor verzuring en daarmee de afbraak van kalk in de bodem. Dat zorgt voor een gebrek aan voedingsstoffen als calcium en andere voedingsstoffen voor rupsen en andere insecten. Daardoor krijgen ook vogeltjes te weinig calcium binnen. Hierdoor breken zij sneller pootjes in het nest. Ook worden eierschalen dunner. Het gevolg? Er komen minder vogeltjes uit.
Bedreigde vlinders
Vroeger vlogen vlinders in wolken voorbij. Nu zie je hooguit een enkeling. De meeste dagvlinders hebben moeite met de hoeveelheid stikstof in de natuur. De nectarrijke bloemen waar vlinders van leven, verdwijnen door bodemverzuring of worden overwoekerd. Als deze bloemen verdwijnen, verliezen vlinders hun voedselbron en verdwijnen ook. Sinds 1992 zijn de aantallen dagvlinders met de helft afgenomen.
Andere bedreigde insecten
Uit Duits onderzoek bleek dat de afgelopen 27 jaar 76% van de hoeveelheid insecten is verdwenen. Vergelijkbaar Nederlands onderzoek toonde aan dat ca. tweederde van de insecten is verdwenen. Insecten zijn ontzettend belangrijk voor de natuur. Ze bestuiven bloemen, helpen bij het opruimen van dood materiaal en zijn voedsel voor insectenetende vogels en zoogdieren. Insecten als bijen, zweefvliegen, hommels en vlinders zijn essentieel voor onze voedselzekerheid, omdat ze voedselgewassen bestuiven.
Uit onderzoek blijkt helaas dat Nederland zelfs al plantensoorten verliest die afhankelijk zijn van bestuiving door insecten. Een van de oorzaken is te veel stikstof in de natuur. Stikstof verandert de leefgebieden van veel insectensoorten, waardoor ze geen plek meer hebben om te leven, eten of voort te planten.
Amfibieën & reptielen
Amfibieën en reptielen eten vooral insecten. Als insectenpopulaties afnemen door het verdwijnen van bloemen en kruiden, hebben deze dieren minder te eten. Maar er zijn meer problemen. Door te veel stikstof groeien de plekken dicht waar reptielen – die vrij honkvast zijn – leven. Ook lijden ze onder de intensieve maatregelen waarmee de dichtgegroeide plekken worden beheerd, zoals plaggen maaien en chopperen.
Natuurzaak
We willen deze diersoorten in Nederland toch niet kwijt? De Nederlandse biodiversiteit kun je symboliseren met een rad; als je een tand uit het wiel haalt, kan steeds minder goed draaien, tot er te veel tanden uit zijn en het rad stilvalt.
Bovendien staat de stikstofcrisis niet op zichzelf, maar is slechts één van de symptomen van een onhoudbare landbouwsysteem. De landbouw – vooral de intensieve veehouderij – is niet alleen de veruit de grootste nationale bron van stikstof, maar ook nog eens verantwoordelijk voor ca. 16% (2020) van de Nederlandse broeikasgasuitstoot. Dan hebben we het nog niet eens over dierenleed, de achteruitgang van de boerenstand of de natuurverwoesting voor de teelt van veevoer in landen als Brazilië. De enige oplossing die al deze problemen het hoofd biedt: een omslag naar duurzame landbouw.
De natuur kan niet wachten op traag overheidsbeleid. Daarom hebben wij de overheid voor de rechter gedaagd om de meest kwetsbare natuur te beschermen. Half januari verwachten we uitslag. Blijf je ons volgen?
