Ultimo ròndu por eskrito promé ku e oudiensianan kuminsá

Amsterdam/Kralendijk, 11 di febrüari 2025 – Gobièrnu Hulandes ta balotá e riesgonan di e krísis di klima pa Boneiru i no ta tumando sufisiente medida pa protehá e habitantenan. Esaki ta loke Greenpeace Hulanda i e ocho habitantenan di Boneiru ta supstansiá den nan último reakshon por eskrito promé ku trata e kaso di klima den korte di Den Haag dianan 7 i 8 di òktober di e aña akí. E kaso akí ta trata e asuntu ku si Estado Hulandes ta hasiendo sufisiente pa kombatí e krísis di klima. Aktualmente no tin un plan pa protehá Boneiru kontra e konsekuensianan di kambio di klima. Ademas gobièrnu na Den Haag mester stòp mas lihé ku emishon di gasnan ku efekto di ‘broeikas’ ku ta kousa kambio di klima, p’asina prevení e riesgonan di mas grandi.

Ocho habitante di Boneiru huntu ku Greenpeace Hulanda a kuminsá ku e Kaso di Klima akí na 2023. Den e kontesta ku e abogadonan a entregá awor, nan ta reakshoná por eskrito riba e argumentunan di Estado Hulandes. Nan ta deskribí tambe desaroyonan nobo importante den hurisprudensia i siensia.

Kontinuashon di e kaso di klima

Korte na Den Haag lo konsiderá e Kaso di Klima di Boneiru dianan 7 i 8 di òktober di e aña akí. Esaki ta resultado di un proseso ku a kuminsá na sèptèmber 2022 ku e investigashon di Vrije Universiteit Amsterdam 1) ku a mustra kon grandi e efektonan di kambio di klima ta pa Boneiru i kiko e konsekuensianan por ta riba e isla. Den e periodo despues di esei, a tene hopi kòmbersashon ku gobièrnu Hulandes pa konvensé nan pa hasi lihé ku e maneho di klima. Fin di aña pasá mester a bini ku un plan di klima ku medidanan pa protehá Boneiru, pero te ainda esei no a sosodé. “E ora ei e kaso den korte akí kisas lo no tabata nesesario. Awor nos ta ban sigui, pa futuro di Boneiru i pa futuro di nos tur,” asina e demandante Helen Angela a bisa, kende ta un di e habitantenan di Boneiru ku a kuminsá ku e kaso di klima.

Pruebanan nobo

Greenpeace ta sintié legalmente reforsá pa un sentensia resien di Korte Oropeo pa Derechonan Humano na Straatsburg 2). E maneho di klima Suiso no ta sufisiente pa protehá derechonan humano, asina e sentensia ei ta konkluí a base di konsiderashonnan ku ta vigente pa Hulanda tambe kumpli kuné.

Ademas, Greenpeace ta presentá pruebanan nobo.

  • Un rapòrt nobo di e instansia di investigashon Witteveen+Bos 3) ta mustra ku tin riesgonan grandi pa Boneiru komo konsekuensia di kambio di klima, inkluso inundashon pa motibu di subida di nivel di laman. E rapòrt ta konfirmá investigashon anterior di Vrije Universiteit Amsterdam. Ademas e investigashon akí ta konfirmá ku gobièrnu na Den Haag no ta tumando sufisiente medida pa protehá e habitantenan di Boneiru kontra e konsekuensianan di e krísis di klima.
  • Un investigashon sientífiko nobo, publiká den The Lancet ta mustra ku dòbel mas tantu hende ta muri komo resultado di oumento di kalor riba islanan chikí, inkluso Boneiru.
  • Ta posibel pa na aña 2040 Hulanda kaba kompletamente ku emishon di gasnan ku efekto di ‘broeikas’ ku ta kousa kambio di klima. Emishonnan por keda redusí te ku sero na 2040 si gobièrnu tuma sufisiente akshon. Esaki a sali na kla den un investigashon ekstenso di ekspertonan di Kalavasta, Berenschot i CE Delft riba enkargo di Greenpeace Hulanda i Natuur & Milieu.4)
  • E ‘presupuesto di CO2’, un método di kalkulashon ku ta determiná kuantu emishon di CO2 kada pais tin ‘mag’ di kousa sin ku kalentamentu mundial surpasá un oumento di temperatura di 1.5 grado Celsius, en realidat ya a kaba pa Hulanda kaba. Asumiendo un repartishon mundial hustu di e sobrá di e presupuesto di CO2 ku tin ainda pa keda bou di un oumento di temperatura di 1.5 grado, Hulanda de fakto no tin mag di kousa niun emishon mas. Esaki a sali na kla for di investigashon kondusí pa tres sientífiko di klima riba enkargo di Greenpeace Hulanda. 5)

Estado Hulandes no ta tene su mes na palabrashonnan

“Luna pasá Greenpeace a gana un otro kaso den korte kontra Estado Hulandes. Esaki tabata tokante protekshon di naturalesa kontra polushon di nitrógeno (‘stikstof’). Hues a dikta e momentu ei ku Estado Hulandes mester kumpli ku su propio palabrashonnan,” asina Maarten de Zeeuw, eksperto di klima na Greenpeace Hulanda a duna di konosé. “E deklarashon ei ta duna nos speransa, pasobra ora ta trata di klima i protekshon di Boneiru, Estado Hulandes no ta tene su mes na su propio palabrashonnan tampoko. E gobièrnu nobo ta asta debilitá maneho di klima, kaminda ku Hulanda histórikamente a kousa kantidatnan enorme di emishon.  Ta asina ku na Boneiru e mesa di klima ta bai kuminsá, pero ketubai no tin sèn disponibel for di Den Haag pa realisashon di e plannan ku sali for di e mesa di klima. Esaki ta nesesario pa medidanan pa protehá Boneiru kontra subida di nivel di laman, kalor ekstremo i otro konsekuensianan di e krísis di klima. “P’e motibu ei nos ta eksigí di un pais manera Hulanda pa nan tuma mas akshon di klima, anto mas rápido,” asina de Zeeuw ta sigui bisa.

‘Timeline’ di e Kaso di Klima di Boneiru:

Kontesta di Greenpeace i habitantenan di Boneiru:

https://www.greenpeace.org/nl/klimaat-categorie/67511/repliek-klimaatzaak-bonaire

Greenpeace Netherlands and lawyers of Kennedy van der Laan are ready to file their written response to the State’s defense in the Bonaire Climate Case. Photo: Tengbeh Kamara

1) https://www.greenpeace.org/nl/algemeen/54568/bonaire-onderzoek-vu-rechtszaak/

2) https://federaalinstituutmensenrechten.be/nl/historische-uitspraak-europees-hof-voor-de-rechten-van-de-mens-gebrek-aan-klimaatactie-schendt#:~:text=Staten%20zijn%20op%20basis%20van,zaak%20KlimaSeniorinnen%20e.a.%20tegen%20Zwitserland.

3) Witteveen & Bos, Climate change and adaptation efforts BES-islands, oktober 2024

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2024/11/12/bijlage-8-climate-change-and-adaptation-efforts-bes-islands

4)  Kalavasta, CE Delft, Berenschot, Nederland klimaatneutraal in 2040; een haalbaarheidsanalyse, januari 2025 https://www.greenpeace.org/nl/klimaat-categorie/67513/klimaatneutraal-2040-analyse/

5)  Setu Pelz, Zebedee Nicholls, Yann Robiou du Pont, Estimates of fair share carbon budgets for the Netherlands, januari 2025 https://www.greenpeace.org/nl/klimaat-categorie/67516/fair-share-carbon-budgets-nl/