Schokkend, maar waar: volgens het KNMI warmt Nederland 2 x zo snel op als de rest van de wereld. Ook al merk je zelf niet veel van een graadje extra: in Nederland zien we steeds meer gevolgen van de opwarming van de aarde. Dit artikel zet de nationale gevolgen van klimaatverandering op een rij.
Extreem weer in Nederland
De afgelopen decennia stijgt de temperatuur in Nederland. Op het nieuws hoor je dan ook het ene nationale warmterecord na het andere sneuvelen. Pas als je telt hoeveel winters je niet meer doorbrengt op het ijs, dan dringt het ineens door. Andersom ook: hoe vaak maakte je vroeger nou een hittegolf mee? Dat is nu wel anders. Neem de eerste maanden van 2022. Alleen al in februari hebben we 4 stormen meegemaakt. De maand erop was de droogste maart ooit gemeten. In de toekomst krijgen we nog vaker met extreem weer te maken. Reken op droogte, hagelbuien, storm en… overstromingen.
Overstromingen? Dat komt door de stijgende zeespiegel
De opwarming van de aarde zorgt ervoor dat ijskappen smelten. Dat betekent: meer water én warmer water. Omdat warm water uitzet en meer ruimte nodig heeft, komt het zeewater steeds hoger te staan. Spannend, want grote delen van Nederland liggen al onder de zeespiegel. Natuurlijk hebben we dijken en deltawerken om ons te beschermen tegen overstromingen, maar het water komt steeds dichterbij.
Stijgt de zeespiegel 40 cm, 1 meter of toch 2?
Hoeveel de zeespiegel stijgt, hangt af van hoeveel de temperatuur stijgt. Onze CO2-uitstoot bepaalt met hoeveel graden de aarde opwarmt. Dus hoe meer we uitstoten, hoe hoger het water komt te staan. Als we de opwarming van de aarde ‘beperken’ tot 2 graden, gaat het KNMI uit van zeespiegelstijging van 40 cm in 2100. Maar het is het ook mogelijk dat het water zomaar 1 meter stijgt. Of 2. Onze dijken zijn daar absoluut niet tegen bestand. We moeten dan extreme maatregelen nemen. Maatregelen die groter, duurder en ingrijpender zijn dan de deltawerken. Misschien moeten we wel grote delen van ons prachtige kustgebied opgeven. En dit is alleen nog maar in het scenario van 2 graden opwarming in 2100. Op dit moment koersen we af op 3 graden opwarming.
Wat doet klimaatverandering met de rivieren?
We moeten ook goed op onze rivieren letten. 70% van de Nederlanders woont in gebieden die gevoelig zijn voor overstromingen. De komende jaren zal het steeds vaker hevig regenen, waardoor de kans dat rivieren buiten hun oevers treden groter is. Dat kan leiden tot overstromingen.
Niet al het water stijgt: drinkwatertekort is ook een gevolg
Klimaatverandering zorgt niet alleen voor stijgend water, óók voor watertekort. Dat komt omdat er in veel gebieden minder regen valt en door de warmte het grondwater eerder verdampt. De warmterecords gaan hand in hand met droogterecords. We moeten zuinig omspringen met ons drinkwater vanwege extra droogte en andere regenpatronen. Boeren moeten erop rekenen dat zij in de toekomst minder water mogen pompen om de gewassen te besproeien, waardoor meer planten doodgaan en oogsten mislukken. Steeds meer boeren zullen kiezen voor gewassen die tegen droogte zijn bestand.
Droogte eist levens
Aanhoudend warm weer vormt een gezondheidsrisico voor ouderen. Uit onderzoek van The Lancet blijkt dat “steeds meer ouderen overlijden door extreme hitte.” De onderzoekers waarschuwen dat deze ontwikkeling extra druk gaat leggen op de gezondheidszorg, die al zwaar overbelast is sinds de coronacrisis. Gevolgen van klimaatverandering voor de gezondheid zijn ook in de rest van de wereld zichtbaar, zo zijn er steeds meer mensen met longproblemen door bosbranden.
Ook dieren lijden onder het warme weer. Voor veel dieren in de vee-industrie zijn onze zomers stervensheet. In 2019 zijn 163.000 dieren overleden aan de gevolgen van hitte. Nederland is het meest veedichte land ter wereld. Dat we hier massaal dieren houden, betekent dat de temperaturen hoog kunnen oplopen.
Zoonoses
Zoonoses zijn ziektes die over kunnen springen van dier op mens. Door klimaatverandering is het verspreidingsgebied van onder meer Lyme en het West-Nijlvirus veel groter geworden. Door onze zachtere winters en warmere zomers is Nederland een meer aantrekkelijk leefgebied geworden voor dieren die de ziektes kunnen overbrengen. En omdat zowel mens als dier dicht op elkaar leeft, kan het dan snel gaan.
De veiligheidsrisico’s van klimaatverandering
Kort samengevat moeten we dus rekenen op extreem en wispelturig weer. En dat creëert weer allerlei risico’s. Zo zorgen omwaaiende bomen en masten voor gevaarlijke situaties voor mens en dier. Ook financieel gezien lopen we veel risico. Een hagelbui verwoest in een klap een hele oogst of brengt grote schade toe aan gebieden met veel kassen. Extreme regen laat het riool overlopen. En stormschade legt het verkeer stil. Verzekeraars zien nu al de gevolgen van het extreme weer door klimaatcrisis terug. Na een extreme hagelbui ontvingen zij al tien keer zoveel schademeldingen als een normale dag, totaal goed voor zo’n 600 miljoen euro
Geen einde verhaal voor Nederland
We breken hitterecord na hitterecord en doen vaker dan ooit melding van schade door weersomstandigheden. Ook moeten we steeds serieuzer rekening houden met overstromingen en andere narigheid. Hoewel een aantal gevolgen onomkeerbaar zijn, hebben we nog altijd wel een vinger in de pap. Of beter: in de dijk. We bepalen zelf hoe groot de gevolgen zullen zijn. Dit is dan ook niet einde verhaal voor Nederland. Zie het meer als een omslagpunt, waar we een grote verandering afdwingen in onze maatschappij. De klimaatcrisis lossen we namelijk niet alleen op met nieuwe technieken, maar met een nieuwe mindset.
Doe mee