Van alle staalfabrieken in Europa bevindt Tata Steel zich in het dichtstbevolkte gebied. Tegelijkertijd behoort de fabriek tot de grootste en meest vervuilende van Europa. Als gevolg hiervan leven 150 duizend mensen onder de gifwolken van Tata Steel, wat leidt tot ziekte bij volwassenen en kinderen. De vervuiling van Tata Steel is bovendien schadelijk voor het klimaat en de natuur. Wat steelt Tata allemaal van ons?
People versus Polluters: Tata Steel
Greenpeace komt samen met omwonenden en klimaatactivisten in actie. We eisen dat de overheid mens en natuur boven de winst van één bedrijf stelt. En daar de consequenties aan verbindt, zoals de sluiting van de meest ziekmakende fabrieksonderdelen. Doe mee! Foto: © Greenpeace / Tobias Kleuver
Tata Steelt levensjaren
Ooit leek het misschien een prima idee om een gigantische staalfabriek tussen de dorpen te zetten. Inmiddels is het duidelijk dat het levensgevaarlijk is.
Luc, huisarts in de regio, raakte er steeds meer van overtuigd dat het overschot aan ziektes in zijn praktijk te wijten is aan Tata Steel: ‘Daar maak ik me heel veel zorgen over.’
Zijn overtuiging wordt gestaafd door feiten. Zowel het RIVM als de GGD concluderen in recente rapporten dat er een direct verband is tussen de hogere percentages longkanker (tot 51% meer) en andere ziekten in de omgeving en Tata’s uitstoot van gevaarlijke stoffen.
Sluit de kooksfabrieken
Teken de petitie: Sluit nu de meest ziekmakende installaties van Tata Steel!
De meeste gifwolken komen van twee roestige installaties op het fabrieksterrein: de kooksfabrieken. Vanwege ouderdom en gebreken gaat de productie hier regelmatig mis, waarna er wolken met hoge concentratie kankerverwekkende stoffen vrijkomen.
Deze wolken met kankerverwekkende stoffen zijn verboden, maar volgens Willem Wiskerke, campagneleider bij Greenpeace, geeft Tata Steel zelf toe dat ze deze overtredingen niet kunnen voorkomen. ‘Daarom moeten deze verouderde kooksfabrieken gewoon dicht’, zegt hij.
Tata Steel heeft echter aangekondigd de kooksfabrieken pas op zijn vroegst in 2030 en 2035 te sluiten. Die fabrieken zullen dan nog twaalf jaar lang schade berokkenen aan kinderen, volwassenen, natuur en dieren.
‘Als de overheid niet goed monitort, dan doen we het zelf wel’
Veel overtredingen met te veel kankerverwekkende stoffen gingen ongestraft voorbij. Tot actiegroep Frisse Wind eigen webcams ging richten op Tata Steel, onder het mom van ‘dan doen we het zelf wel’. Sindsdien wordt Tata Steel vaker beboet, helaas staan de boetes van een ton gelijk aan slechts 11 minuten van zijn omzet.
Tata Steelt de veiligheid van kinderen
Kanker is in de verste verte niet het enige gevaar van Tata Steel. Het RIVM heeft tal van gevaarlijke stoffen in de omgeving gevonden, waaronder lood. Met name voor kinderen is lood schadelijk, omdat het tijdens de groei hersenschade kan veroorzaken. Kinderen die buiten spelen in de buurt van Tata Steel komen regelmatig thuis met zwarte handjes van de loodhoudend stof.
Tata Steel weigert speeltuintjes schoon te maken
Bezorgde ouders van Frisse Wind willen dat Tata Steel de speeltuinen in Beverwijk laat schoonmaken, zoals het in Wijk aan Zee al doet. De CEO weigert echter het schoonmaakbeleid uit te breiden, wat volgens Frisse Wind zijn ware gezicht toont: winst gaat boven de gezondheid van kinderen. Het schoonmaken van de speeltuinen zou slechts 0,0006% van de omzet van Tata Steel uitmaken.
Teken de petitie: ‘Maak buitenspelen in de IJmond gezond’
Tata Steelt een leefbare toekomst
Tata Steel legt niet alleen de toekomst van de mensen in zijn omgeving in de waagschaal, maar die van ons allemaal. Als verreweg de grootste CO2-uitstoter van Nederland verergert het bedrijf de klimaatcrisis. Het bedrijf pompt jaarlijks 11,3 megaton CO2 de lucht in, wat gelijk staat aan 8% van de totale uitstoot in Nederland.
Tata Steelt de natuur
Tata Steel is de grootste uitstoter van stikstof in ons land. Veel van de fabrieken, waaronder de beruchte kooksfabrieken, hebben geen technologie om stikstof af te vangen, terwijl dergelijke technieken al ‘sinds jaar en dag’ beschikbaar zijn, aldus Willem.
De overheid had de stikstofuitstoot van Tata Steel kunnen aanpakken, maar gaf de staalfabriek daarentegen in 2016 een zeer ruime natuurvergunning. Die vergunning bevatte meer stikstofruimte dan Tata Steel überhaupt heeft gebruikt. Er was dus geen enkele prikkel om te investeren in technieken voor het afvangen van stikstof.
Rechtszaak nodig om de stikstofruimte van Tata Steel te verlagen
De natuurvergunning werd pas aangescherpt na een rechtszaak van milieuorganisatie Mobilisation for the Environment. Sindsdien mag Tata Steel 8% minder stikstof uitstoten, nog steeds minimaal in vergelijking met het doel van 50% minder stikstofuitstoot in 2030. Willem: ‘Ik snap dat boeren vinden dat zij strenger worden aangepakt dan grote bedrijven.’
Tata Steelt water
Door de klimaatcrisis (waar Tata Steel aan bijdraagt) en de stikstofcrisis (waar Tata Steel aan bijdraagt) krijgen we vaker te maken met waterschaarste. Klimaatcrisis betekent langere periodes van droogte, terwijl de stikstofcrisis nieuwe drinkwaterprojecten stillegt.
Waterverbruik
Ondertussen gebruikt Tata Steel naar eigen opgave 34 miljard liter water in één jaar, meer dan 700 duizend huishoudens samen verbruiken. Hiervoor betaalt het bedrijf 100 euro waterbelasting in 2021. Het grootste deel van dit water wordt gebruikt in de kooksfabrieken, die tevens de meeste ziekmakende stoffen en stikstof uitstoten.
Watervervuiling
Tata Steel vervuilt niet alleen de lucht, maar ook het water. In het laatst gepubliceerde jaarverslag, uit 2017, blijkt dat het bedrijf bijna 180 miljard liter afvalwater in het oppervlaktewater loost, bijna drie keer zo veel als het jaarlijkse drinkwatergebruik van Amsterdam. Dit afvalwater bevat allerlei giftige stoffen zoals arseen, chroom, kwik, zink, lood, nikkel en cyanide.
Bewoner fotografeert afvalwaterlozingen
Bewoners komen wederom in actie. Neem Dirk-Jan Prins. De fotograaf fotografeert de lozingen van Tata Steel. Hij beschrijft in de Volkskrant hoe slecht de overheid monitort: ‘Dan kunnen ze wel zeggen dat ze alles goed in de gaten houden, maar waarom zie ik hier dan nooit iemand?’
Tata Steelt geld
Waarschijnlijk heb je er al een paar ontdekt: de cadeautjes van de overheid aan Tata Steel.
1) De verwaarloosbare boetes bij een overtreding
2) De ruime natuurvergunning om veel stikstof uit te stoten
3) Het goedkoop gebruiken en lozen van water.
Maar dat is nog lang niet alles. De grote vervuiler betaalt, zoals veel andere grote vervuilers, weinig belasting. Er wordt geen energiebelasting, geen winstbelasting en geen afvalwaterbelasting betaald en vrijwel geen waterbelasting.
Ondertussen draagt de gemeenschap de kosten van de vervuiling van Tata Steel. Allereerst zijn er de gezondheidskosten van de ziektes, waaronder kanker en hersenschade. De gemeente Beverwijk betaalt de schoonmaak van de speeltuintjes, omdat Tata Steel dat weigert. Tot slot draagt de fabriek niets bij aan het herstel van natuur- en klimaatschade.
Het lijkt niet genoeg voor Tata Steel, want de fabriek stelt de voorwaarde om de kooksfabrieken (de meest ziekmakende installaties) pas te sluiten als de overheid daar miljarden euro’s aan bijdraagt. ‘Het grenst aan chantage, om te zeggen: pas als jullie betalen, stoppen we jullie ziek te maken’, zegt Willem.
ACTIE
Het moge duidelijk zijn dat Tata Steel macht heeft over onze overheid. Die macht gaan wij nu terugpakken. Samen met heel veel mensen, zoals eerder bij Schiphol.
De overheid heeft de taak om de basisvoorzieningen te beschermen die nodig zijn voor een gezond leven. De lucht die wij inademen, staat daarbij op de eerste plaats en zou de hoogste prioriteit moeten krijgen, ver boven de winst van grote vervuilers.
Dat kun jij, samen met de omwonenden van Tata Steel, van de overheid eisen.
Doe mee