Greenpeace’in son araştırması Avrupa Birliği’nde yasaklanan birçok pestisitin aralarında Türkiye’nin de olduğu ülkelere ihraç edildiğini gösteriyor. Greenpeace Türkiye “Zehir Etme” diyerek pestisit analizlerinin açıklanması çağrısını sürdürüyor.
Greenpeace’in son araştırması, pestisitlerle ilgili uzun süredir konuşulan ama bir türlü kanıtlarıyla ortaya konmayan bir gerçeği gözler önüne serdi: Yasaklanan pestisitler ihraç edilmeye devam ediyor.
Greenpeace’in araştırma birimi Unearthed ile İsviçre merkezli sivil toplum kuruluşu Public Eye tarafından 22 Eylül 2025’te yayımlanan çalışma, Avrupa Birliği’nde (AB) yasaklanmış birçok tarım ilacının, başka ülkelere -özellikle düşük ve orta gelirli olanlara- ihraç edildiğini belgeliyor.
Ne yazık ki o ülkelerden biri de Türkiye.
Tehlikeli maddeler neden hâlâ dolaşımda?
Araştırmada yer alan verilere göre, AB ülkeleri 2024 yılı için 122 bin ton pestisit ihracatı planlamış. Bu pestisitler, AB topraklarında kullanılmaları yasak olan 75 adet “yüksek riskli” kimyasal içeriyor.
Üstelik ihracat hedefinin büyük kısmı -%58’i- Brezilya, Fas, Çin ve Türkiye gibi ülkeleri kapsıyor. “Avrupa’da kullanılması yasak ama başka yerlerde kullanılabilir” mantığıyla yürütülen bu ticaretin ucunu izlediğimizde karşımıza çıkan tablo korkutucu.
Bu ürünler Türkiye’ye de geldi
Raporda yer alan ihracat bildirimleri arasında Türkiye özelinde dikkat çeken çok sayıda gönderim var. Bazı örnekler şöyle:
- Thiamethoxam: Arılar için ölümcül etkisi nedeniyle 2018’de AB’de yasaklandı. Türkiye’ye tohum kaplama ürünü olarak gönderilmiş.
- Clothianidin: Aynı kategoriye ait bir başka pestisit. AB dışına gönderim listesinde sık sık geçiyor, Türkiye de alıcılar arasında.
- Cyproconazole: Kanserojen etkisi nedeniyle Avrupa piyasasında artık yer bulamıyor. Ama Türkiye’ye litrelik varillerle taşınıyor.
- Phosmet, Imidacloprid, Cyfluthrin, Picoxystrobin: Her biri ya nörolojik zararla, ya üreme sağlığına etkileriyle ya da DNA hasarına yol açmasıyla bilinen kimyasallar.
Türkiye’ye gönderilen pestisitler arasında yer alan bazı ürünler, doğrudan sebze ve meyve tarlalarında kullanılmak üzere değil, “yeniden ihracat” amacıyla getirildiğini belirtiyor. Ancak bu maddelerin Türkiye sınırları içinde kalıp kalmadığı konusunda etkili bir denetim mekanizması olduğunu söylemek güç.
Peki kim bu şirketler?
Türkiye’ye bu pestisitleri ihraç eden firmalar arasında dünyanın en büyük tarım kimyası şirketleri var.
Bazı öne çıkan isimler:
- Bayer AG (Almanya)
- Syngenta (İsviçre / Almanya)
- BASF (Almanya)
- Gowan (Fransa / Belçika)
- Corteva Agriscience (ABD merkezli, AB’ye kayıtlı üretim birimleriyle)
- FMC Agro Italia (İtalya)
- Limagrain, MAS Seeds (Fransa)
- Alzchem (Almanya) – Cyanamide isimli ürünü özellikle vurgulanıyor.
Birçoğu resmi belgelerde “kullanım güvenli, sorun yasak olmalarında değil, denetimsizlikte” gibi argümanlar sunuyor. Oysa bu maddelerin üretildiği topraklarda yasaklı olmasının nedeni bilimsel araştırmaların gösterdiği sağlık tehditleri.
Greenpeace Türkiye, Nisan ayında uyardı
Aslında Greenpeace Türkiye olarak bu hikâyenin Türkiye ayağını Nisan 2025’te yayımladığı “Pestisit ve Çocuklar” raporuyla ortaya koymuştuk. Kampanya kapsamında Türkiye’de pazardan toplanan 155 gıda örneği üzerinde pestisit kalıntısı incelemesi yaptık.
Ortaya çıkan sonuçlar düşündürücüydü:
- Örneklerin %33’ü, yasal sınırların üzerindeydi.
- 50 üründe ruhsatsız pestisit kullanımı tespit edildi.
- %61’indeyse birden fazla pestisit kalıntısı vardı.
Üstelik analiz edilen örneklerin üçte birinden fazlası, hormon sistemini bozan, nörolojik gelişimi etkileyen, kanserojen ya da üreme sağlığına zarar veren pestisitler içeriyordu.
Ne yazık ki bu kalıntılar, gıdadan tamamen temizlenmediği sürece risk bitmiyor. Özellikle de çocuklar için.
Bu yüzden “Zehir Etme” diyoruz
Greenpeace Türkiye olarak, Türkiye’de pestisit kullanımına dair daha fazla şeffaflık talebiyle bir kampanya başlattık:
- Pestisit analiz sonuçları kamuya açık şekilde paylaşılmalı,
- Tarımda yasakla uyuşmayan ürünleri kullananlar teşhir edilmeli,
- Avrupa’da yasaklanmış ürünlerin Türkiye’ye ihracatı durmalı.
“Zehir Etme” kampanyamızla 50 bine yakın kişi şunu söylüyor: Soframda ne olduğunu bilmek istiyorum.
Sen de şimdi harekete geç, kampanyaya katıl.
Greenpeace destekçisi ol!
Greenpeace’in bağımsız ve cesur kampanyalar yürütmesini sağlayan tek güç sensin. Bağışınla sesimizi daha güçlü kıl, dünyanın geleceğine birlikte yön verelim!
Senin desteğinle daha güçlü, daha etkili ve daha cesuruz. Şimdi bize katıl!
