De discussie over de toekomst van de landbouw is flink losgebarsten. De manier waarop ons voedsel gemaakt wordt, waar efficiëntie en schaalvergroting voorop staan, is onhoudbaar. Boeren krijgen geen eerlijke prijs voor hun producten en krijgen niet altijd steun om te verduurzamen. Greenpeace vindt dat een kwalijke zaak en zet zich al jaren in voor een eerlijke prijs voor boeren.
Grote impact op ons klimaat en onze biodiversiteit.
Uitstoot van broeikasgassen, ontbossing voor veevoer, mestoverschotten, het gebruik van bestrijdingsmiddelen, vervuiling van bodem en grondwater, stank, fijnstof en dierziekten. Nederland is het land met de hoogste veedichtheid van Europa en internationaal gezien lopen we flink achter als het gaat over de omvang van de biologische landbouw. De focus op ‘zoveel mogelijk produceren voor zo weinig mogelijk geld’ leidt regelmatig tot schandalen. Dit zijn al lang geen incidenten meer, maar uitwassen van een fundamenteel vastgelopen systeem.
Bekijk hier een beknopte tijdlijn van schandalen in de vee-industrie.
Boeren in de knel
Om de omslag te kunnen maken naar een toekomstbestendig voedselsysteem moeten we ervoor zorgen dat boeren kunnen investeren in duurzaamheid. Daarom werkt Greenpeace er al jaren aan dat boeren een betere en eerlijke prijs krijgen voor hun producten.
Want naast de gevolgen voor klimaat en natuur kent de landbouwsector namelijk veel financieel-economische problemen. Meer dan 40% van de boerengezinnen leeft onder de armoedegrens, zo schreef de Landbouwuniversiteit van Wageningen op basis van economische statistieken van de sector. Door overproductie, lage prijzen en kostprijs verhogingen – onder meer door dure technische ingrepen om de milieu-impact te verkleinen – zijn er relatief veel stoppers en faillissementen. Zo stoppen er dit jaar alleen zo’n 10 melkveehouders per week – sinds 2000 is de boerenstand in ons land bijna gehalveerd. De boeren die overblijven worden steeds groter, met meer veefabrieken als gevolg. Dit heeft grote gevolgen voor natuur en milieu waardoor ook voorlopers in de knel komen te zitten.
Steun de boeren
Het is dan ook tijd voor een drastische omslag in het huidige landbouwsysteem zodat klimaat, natuur en boeren weer een toekomst krijgen; een positie die ook landbouwminister Schouten deelt in haar onlangs gepresenteerde Landbouwvisie. Gelukkig wil meer dan 80% van de boeren verduurzamen, zoals blijkt uit het onderzoek ‘De Staat van de Boer’ van dagblad Trouw. Toch lukt dat niet 1-2-3.
Boeren zitten klem op het pad dat ze zijn ingeslagen – bijvoorbeeld door de investeringen die ze hebben gedaan in hun machines en stallen. Bovendien zijn ze vaak letterlijk het ‘afvoerputje’ van kosten van verduurzaming – investeringen in dierenwelzijn of terugdringen van gifgebruik komen bijvoorbeeld vaak voor rekening van de boer, terwijl de rest van de keten van ze eist om op een andere manier te gaan produceren.
Ecologische landbouw met minder dieren
Los komen uit de fuik van schaalvergroting en efficiëntie en toewerken naar een toekomstbestendig ecologisch landbouwsysteem met minder dieren, vereist betere ondersteuning van boeren. Eerlijke kostenverdeling van duurzaamheidsinvesteringen in de keten en bovenal een eerlijke prijs voor een duurzamer product zijn nodig om de ruimte te maken voor boeren om milieuvriendelijker te gaan werken.
Dit betekent ook in dat boeren niet meer mogen worden opgezadeld met dure technologische schijnoplossingen die alleen op korte termijn soelaas bieden. Hoge investeringen in end-of-line-maatregelen zorgen ervoor dat de boer verder vast komt te zitten in de leningen, terwijl er aan het onderliggende probleem – de industriële landbouw – niets wordt gedaan. Het vraagt een actieve rol van investeerders en beleidsmakers om financiële middelen zoals subsidies de sector de juiste richting in kunnen bewegen.
Greenpeace pleit al jaren voor het invoeren van eerlijke prijzen voor stappen die boeren maken op het gebied van duurzaamheid.
Wat doet Greenpeace voor de boeren?
- In onze contacten met supermarkten over vermindering van het bestrijdingsmiddelengebruik voor groente en fruit hebben we de noodzaak van betere prijzen op de agenda gezet. We hebben dit vastgelegd in de afspraken met enkele retailers. Politiek, supermarkten en andere ketenpartijen zijn aan zet.
- Onderzoeken hoe de supermarkten – en andere spelers in de keten – de kosten van verduurzaming verdelen in de keten en de mate waarin er beter voor de duurzame telers gezorgd wordt. Dat deden we bijvoorbeeld in de ‘Grote supermarkt biocheck’.
- Regelmatig opiniestukken schrijven over eerlijker prijzen voor duurzamere producten.
- In de politiek pleiten voor eerlijke handelspraktijken.
- Regelmatig in gesprek zijn met boeren en tuinders. De beprijzing van hun producten is meestal de uitkomst van een onderhandeling tussen supermarkten, handel en de boeren zelf. Daarom is Greenpeace afhankelijk van informatie van boeren, we zitten immers niet aan de onderhandelingstafel.
Visie Greenpeace op landbouw
Wil je meer weten over onze visie op het landbouwsysteem? Lees dan hier ons rapport ‘Minder is meer’, waarin we laten zien dat er wereldwijd een halvering van het aantal koeien, varkens en kippen nodig is om de impact van de landbouwsector op natuur en klimaat terug te kunnen dringen. In het rapport ‘7 Principles of ecological farming’ laten we zien op welke principes ecologische landbouw is gebaseerd.