We hadden al een hypothekenzeepbel, een kolenzeepbel en nu hangt er een nieuwe in de lucht: de vleeszeepbel. Blaast de Rabobank onze toekomst de lucht in?
De Nederlandsche Bank kwam drie jaar geleden met een officiële waarschuwing voor investeerders: ‘Klimaatverandering is een beleggingsrisico.’ Inmiddels is dat kwartje wel gevallen bij kolen- en gasbedrijven. Zij zagen hun beurswaarde de afgelopen jaren flink dalen.
Maar zoals je weet, is ook de industriële veeteelt een belangrijke aanjager van klimaatverandering. Deze sector is in Nederland goed voor maar liefst 10 procent van onze uitstoot van broeikasgassen. Vlees eten en op grote schaal exporteren zoals we dat in Nederland gewend zijn, kan simpelweg niet meer voor ons klimaat én onze gezondheid. Toch investeert de Rabobank onverminderd in deze nieuwe zeepbel.
Waarin een klein land groot is
Sinds de jaren 70 is het Nederlandse landbouwbeleid geëvolueerd van ‘produceren wat we nodig hebben’ naar ‘zo goedkoop mogelijk en zo veel mogelijk’.
Tegenwoordig is ons piepkleine landje dan ook een belangrijke internationale exporteur van vlees: brancheorganisatie COV meldt trots dat ruim 100 miljoen mensen in 140 landen dagelijks vlees consumeren van Nederlandse makelij.
De manier van boeren die daarbij hoort, het ombouwen van boerderijen naar fabrieken, heeft Nederlandse investeerders zoals de Rabobank jarenlang veel financiële winst opgeleverd. De bank investeert dan ook zo’n 40 procent van haar Food&Agri-portefeuille in de mondiale vlees- en zuivelsector.
Met deze € 38 miljard houdt Rabobank de productieketen in een ijzeren greep. Zij kunnen vrijwel alleen op de wereldmarkt concurreren door schaalvergroting (megastallen), intensivering (mensen vervangen door machines) en door zich te richten op nog maar één diersoort en die te optimaliseren.
‘Growing a worse world together’
De Rabobank bejubelt ondertussen zijn eigen duurzaamheid via mooie reclamespotjes en pakt groots uit met de Rabo Duurzaamheidsprijs.
Neem het duurzame circulaire pluimveebedrijf De Kipster. Dat sloot een deal met Lidl en verkoopt daar nu exclusief en met groot succes zijn eieren. De Kipster ontving dit jaar met veel bombarie van de Rabobank een aanmoediging ter waarde van € 20.000.
Maar een duurzaam initiatief belonen dat allang succesvol is en vervolgens gebruiken als paradepaardje van je duurzame beleid, is niet meer dan symboolpolitiek.
Waar aan de voorkant wordt gepocht met ‘growing a better world together’, blijkt het beleid aan de achterkant zo gammel als wat. In opdracht van Greenpeace deed een onafhankelijk bureau onderzoek naar de rol van de Rabobank in de agri- en veesector. Waarom?
Wat betekent dat voor Rabobank, ‘Growing a better world together?
Greenpeace dringt er bij de Nederlandse overheid op aan dat ze haar beleid verandert: niet langer de industriële vlees- en zuivelproductie ondersteunen, maar boeren helpen hun veestapel in te krimpen en over te schakelen op ecologische landbouw. Maar ook investeerders, zoals de Rabobank, hebben een eigen verantwoordelijkheid.
Ambitieloos beleid
Uit het onderzoek blijkt onder andere dat de Rabobank vaag is over wat hij onder duurzaamheid verstaat. Het valt op dat in verslagen en rapporten wordt gesproken over ‘duurzaamheidseisen’, maar nergens wordt duidelijk wat die exact inhouden.
Een voorbeeld: in afspraken met bedrijven eist de bank ‘minimale uitstoot van mineralen, metalen en broeikasgassen afkomstig van dieren (…)’ en ‘gebruik van duurzaam geproduceerd voer’. Maar hoeveel ‘minimaal’ precies is en wat ‘duurzaam geproduceerd’ concreet betekent, dat laat de bank in het midden.
‘De Rabobank stimuleert uit winstbejag de wereldwijde vlees- en zuivelconsumptie, ondanks alle waarschuwingen over de klimaatgevolgen’, stelt Hilde-Anna de Vries, campagneleider bij Greenpeace.
‘En dan hebben we het nog niet eens over de schandalen op het gebied van dierenleed in megastallen, of de gevolgen voor de natuur, onze gezondheid of voor onze leefomgeving. Absoluut onverantwoord.’
Greenpeace maakte een online ‘schandalentijdlijn’: een optelsom van schandalen in de industriële veehouderij, waarin we maandelijks nieuwe voorbeelden aan de kaak stellen. Met deze tijdlijn laten we zien dat het niet om incidenten gaat, maar om een onhoudbaar systeem.
‘In het afgelopen jaar zijn tientallen schandalen geregistreerd in de vee-industrie’, vertelt Hilde-Anna.
Van het gebruik van illegale antibiotica tot het toevoegen van sulfiet aan vlees en onvoorstelbaar dierenleed. Omwonenden vechten tegen de stank- en geluidsoverlast van megastallen of mestverwerkingsfabrieken en worden steeds angstiger voor stalbranden.
Dierenwelzijnsorganisatie Wakker Dier houdt bij hoeveel dieren daarbij jaarlijks om het leven komen: in 2017 vonden dieren een verschrikkelijke dood door onvoldoende maatregelen op het gebied van brandveiligheid.
Het Mestcomplot
In het mestfraudedossier ‘Het Mestcomplot’ van NRC (2017) worden partijen genoemd die betrokken zijn of waren bij fraude met de verwerking van mest in Brabant en Limburg: transporteurs, boeren, boekhouders, advocaten en laboratoria.
NRC concludeert dat de Rabobank deze fraude mede mogelijk heeft gemaakt: ‘De Rabobank is in deze regio de grootste geldschieter, met meer dan twintig lokale kantoren. De bank bleef ondernemingen financieren terwijl algemeen bekend was dat ze betrokken waren bij mestfraude.
Greenpeace in actie
Hilde-Anna: ‘Samen met jou, onze supporter, vragen wij de bank zijn verantwoordelijkheid te nemen. Wij willen niet langer dat Nederlands (spaar)geld geïnvesteerd wordt in een vervuilend en uitzichtloos systeem. Het is een tikkende tijdbom die elk moment uit elkaar kan spatten.
We hebben al eerder bedrijven in een vastgeroest systeem op andere gedachten gebracht, zoals energiebedrijven. Die zien echt vaker het licht en investeren steeds minder in hun fossiele zeepbel. Rabobank moet het klimaat sparen en ecologische landbouw serieus gaan nemen.
Een gezonde toekomst begint met een landbouwsysteem waarin we minder dieren ‘verwerken’ en meer plantaardige eiwitten produceren. Boerenbedrijven moeten een kans krijgen op een markt die wél duurzaam is – en dus stand zal houden. Als de Rabobank echt een boerenbank wil zijn, moet hij díe ontwikkeling ondersteunen. Samen met jou gaan wij de bank op andere gedachten brengen.
Stap over, zoals Lisa Stel deed
Je kunt een klacht indienen, maar ook van bank wisselen! Lisa Stel deed dat. Zij weet dat wat ze eet, koopt en waar ze bankiert van invloed is op een duurzame toekomst. Toen ze ontdekte waar de Rabobank in investeert, stapte ze direct over naar een duurzame bank en publiceerde er een uitgebreid artikel over. Nu steunt zij onze campagne en wij steunen Lisa. Meer weten en inspiratie opdoen voor een duurzamer leven? Kijk op lisagoesvegan.com.
Ook overstappen? Op de website van de Eerlijke Bankwijzer zie je precies waar banken in investeren. Met de overstapservice.nl is bankieren bij een duurzame bank een fluitje van een cent.