Luchtvaartmaatschappijen over de hele wereld zeggen ‘groen’ te zijn. KLM adverteert met ‘fly responsibly’. Schiphol pronkt met elektrisch taxiën. Ryanair noemde zichzelf “Europa’s luchtvaartmaatschappij met de laagste emissies“. Wat moet je met al die praatjes, terwijl we midden in een klimaatcrisis zitten? Wij hielden de groene beloften van de luchtvaart tegen het licht.
Uit een nieuw rapport van Greenpeace blijkt dat de klimaatclaims van 7 van de grootste Europese luchtvaartmaatschappijen weinig tot niets voorstellen. Waarom? De maatschappijen denken weg te kunnen komen met valse oplossingen en trucs. Ze creëren de mythe dat de luchtvaart groen is, terwijl vliegen per passagierskilometer nog steeds de meest klimaatschadelijke vorm van vervoer is.
Dit zijn de vijf meest gebruikte trucs en valse oplossingen van de sector:
1. CO2-uitstoot ‘compenseren’
Wereldwijd hebben luchtvaartmaatschappijen beloofd om tegen 2050 CO2-neutraal (of ‘netto nul’) te worden. Dat klinkt niet slecht, maar helaas valt het vies tegen. De term ‘CO2-neutraal’ betekent namelijk niet dat er daadwerkelijk geen CO2 meer wordt uitgestoten. Met CO2-neutraal wordt zogenaamde compensatie bedoeld: het idee dat iemand broeikasgassen kan uitstoten en deze kan ‘compenseren’ door de emissies in de toekomst ergens anders weer uit de lucht te halen. Bijvoorbeeld door bomen te planten of bos te beschermen.
Veel van deze projecten zorgen helaas niet voor minder broeikasgassen in de lucht. Uit onderzoek blijkt dat slechts 2% van de compensatieprojecten leidt tot extra vermindering van de uitstoot. Toch blijven luchtvaartmaatschappijen de illusie wekken dat we koolstofneutraal of netto-nul kunnen vliegen.
2. ‘Duurzame’ vliegtuigbrandstof als oplossing
De luchtvaartindustrie is dol op het toverwoord ‘duurzame vliegtuigbrandstof’ (Sustainable Aviation Fuel, SAF). Deze vervanger van fossiele kerosine wordt gemaakt van bijvoorbeeld biomassa of afval. De luchtvaart pronkt er graag mee, maar het is heel beperkt beschikbaar: slechts 0,05% van de vliegtuigbrandstof in de EU is SAF. Ook is deze SAF vaak helemaal niet zo duurzaam. Het telen van de biomassa waarvan het wordt gemaakt, leidt vaak tot ontbossing en biodiversiteitsverlies.
De luchtvaart probeert zichzelf ook te verkopen met het verhaal dat oud frituurvet wordt omgezet in vliegtuigbrandstof. Dat klinkt mooi groen, maar helaas is er veel te weinig frituurvet. Voorbeeld: als je alle bak- en braadolie in Duitsland zou verzamelen, is dat slechts goed voor 3% van het kerosineverbruik van het land.
Wat overblijft is e-kerosine, dat gemaakt kan worden van elektriciteit en CO2. Het is de enige alternatieve brandstof die in theorie milieuvriendelijk kan worden gemaakt. De benodigde stroom moet dan voor 100% van windmolens of zonnepanelen komen. Er is nog veel onderzoek nodig naar deze technologie en er moet eerst meer hernieuwbare energie komen. Want ook andere sectoren hebben die groene stroom nodig. Daarom zal de meeste CO2-reductie in de luchtvaart moeten komen van minder vluchten.
3. Uitstoot verminderen met toekomstige technologie
De luchtvaartindustrie en politici geloven in het sprookje dat technologie, zoals zuinigere vliegtuigen, de oplossing is om de vervuiling te stoppen. Terwijl onderzoekers waarschuwen dat ‘technologische mythes’ klimaatbeleid in de luchtvaart in de weg staan. Zuinigere vliegtuigen zijn op zich geen foute oplossing, maar zijn onvoldoende om op tijd fossielvrij te worden en de opwarming te beperken tot 1,5 graad. Zelfs in een optimistisch scenario gaat het energieverbruik van vliegtuigen slechts met 30% omlaag richting 2050.
4. Greenwashing als rookgordijn
Nu steeds meer mensen in actie komen om de klimaatcrisis aan te pakken, wil de luchtvaartsector ons doen geloven de oplossing te zijn in plaats van het probleem. We zien veel greenwashing van de luchtvaart: van misleidende communicatie en sponsoring van groene initiatieven tot het promoten van schijnoplossingen. Tussen de klimaatbeloftes van de luchtvaart en hun groene praatjes gaapt een groot gat.
5. Veel vliegen aanmoedigen met advertenties
In advertenties doen luchtvaartmaatschappijen alsof er geen klimaatcrisis is en er geen reden is om het aantal vluchten te beperken. Een groot deel van vliegreclames promoot goedkope vluchten en aanbiedingen, blijkt uit een nieuw rapport van Greenpeace Nederland.
De echte prijs van vliegen – de miljoenen tonnen CO2 die het veroorzaakt – is niet inbegrepen in een goedkoop ticket. En laten we eerlijk zijn: een vliegticket is misschien goedkoop, maar dat komt alleen omdat de luchtvaart profiteert van grote belastingverlagingen en overheidssubsidies.
Waarom staan we toe dat luchtvaartmaatschappijen reclame maken, als vliegen zo veel vervuiling en schade veroorzaakt? Om die reden werd 30 jaar terug tabaksreclame verboden, nu is het moment om dat ook met fossiele reclame te doen. Teken daarom het EU-burgerinitiatief voor een verbod op fossiele reclame en sponsoring.
De luchtvaart is allesbehalve groen
De luchtvaart komt nu helaas nog weg met trucs en valse oplossingen, die groen lijken maar dat niet zijn. Terwijl de wereldwijde uitstoot van CO2 door de luchtvaart jaarlijks met 3,4% is gestegen sinds 2010.
Geen enkele andere vorm van vervoer in Europa wordt zo zwaar gesubsidieerd met overheidsgeld door BTW- en belastingvrijstellingen, staatssteun en leningen. Luchtvaartmaatschappijen zijn vrijgesteld van kerosinebelasting en btw op internationale tickets, terwijl spoorwegmaatschappijen hoge energiebelastingen en spoortol betalen.
Bovendien krijgen Europese luchtvaartmaatschappijen nog steeds een groot deel van hun emissierechten gratis. Er is een ernstig gebrek aan strenge wetgeving om de CO2-uitstoot van luchtvaartmaatschappijen te beperken – en dat is een groot probleem.
Wat gaan we doen?
Met Greenpeace blijven we de druk op de politiek en Schiphol verder opvoeren om krimp van de luchtvaart voor elkaar te krijgen. Doe je mee? Teken nu de open brief voor een schoner Schiphol.