Bedrijven en financiële instellingen verdienen grof geld aan natuurverwoesting. Rabobank is hier een perfect voorbeeld van. De bank laat zich graag zien als trotse sponsor van sport en cultuur, maar maakte óók minstens 700 miljoen euro winst in sectoren met groot ontbossingsrisico in Brazilië. Als bankiers de maatschappelijke schade vergoeden die voortkomt uit hun financiële diensten, dan had Rabobank geen winst, maar een miljardenverlies gemaakt.
Rabobank in Brazilië
Trap niet in de mooie woorden van Rabobank. Buiten het zicht laat de bank een spoor van vernieling achter in bijvoorbeeld Brazilië. De bank financiert al tientallen jaren sectoren waarvan de bankiers weten dat ze een groot risico vormen voor ontbossing en natuurverwoesting. De gevolgen van deze verwoesting kennen de bankiers beslist: een hetere aarde, extreem weer, veel minder biodiversiteit en schendingen van de rechten van mensen die in de bossen leven.
Omdat de maatschappij de kosten van deze gevolgen draagt, maakt Rabobank winst. Wij hebben onderzoeksbureau Profundo laten berekenen wat de natuurverwoestende activiteiten nog zouden opleveren als de bank wél de schade betaalt waarvoor zij direct verantwoordelijk is. Dan zie je dat er geen verdienmodel is voor natuurverwoesting.
Een duik in Rabobank’s business
Al een paar maanden is Profundo bezig met een diepe duik in de financiële stromen van Rabobank tussen 2000 en 2023 naar Braziliaanse sectoren met een groot risico op ontbossing. Het gaat om de rundvleessector, de sojasector en ook de Nederlandse vee-industrie, die voor een groot deel afhankelijk is van Braziliaans sojavoer. Voor deze sectoren verdwijnen regenwouden, savannes en oerbossen in rap tempo, ongeacht of daar Inheemse volken of bijzondere dieren wonen.
In juli 2023 berekenden de onderzoekers de totale kosten van de schade die gelinkt is aan de verwoestende geldstromen naar Brazilië. Het gaat dan om bijvoorbeeld het verlies van regenwoud, en de alsmaar uitdijende rundvleesindustrie met bijbehorende methaanuitstoot, die zorgt voor enorme klimaatopwarming. Bovendien worden mensen ziek door rook van bosbranden en grootschalig gebruik van pesticiden.
Het onderzoek liet zien dat de kosten van deze klimaat, milieu- en gezondheidsschade neerkomen op minimaal 66 miljard euro. Als de onderzoekers uitgaan van een ander rekenmodel, waarbij de toekomstige schade van klimaat- en natuurverwoesting ook wordt meegenomen, lopen deze kosten zelfs op tot 450 miljard euro.
Wat moet Rabobank betalen?
Rabobank is niet de enige partij die verdient aan projecten die ontbossing en natuurverwoesting hebben veroorzaakt. De sojaboon of het runderlapje – mede mogelijk gemaakt door Rabobanks financiering – gaat door een keten aan bedrijven die allemaal winst maken.
In een vervolgonderzoek berekende Profundo welke schadeclaim direct aan Rabobank toekomt. Dat toont aan dat Rabobank verantwoordelijk is voor minstens 9,5 miljard euro van de totale schade, in het ongunstigste scenario loopt die verantwoordelijkheid zelfs op tot 61 miljard euro.
Bij het berekenen van het aandeel van Rabobank bekeken de onderzoekers meerdere factoren, zoals de gemaakte winst en de kennis van de betrokken ketenspelers. Zo kun je je voorstellen dat Rabobank toegang heeft tot veel (wetenschappelijke) informatie over de risico’s en de schadelijke gevolgen van ontbossing. Maar dat geldt niet voor kleine Braziliaanse restauranthouders of Nederlandse boeren die veevoer gebruiken. Omdat een grote internationale bank geacht wordt de impact van zijn dienstverlening volledig te kennen, wijst Profundo de bank meer verantwoordelijkheid toe dan de kleinere spelers in de keten. Meer over de berekeningen van Profundo vind je in de Leeswijzer.
Zodra de werkelijke kosten van natuurverwoesting worden doorgerekend, valt het verdienmodel weg
- Totale financiering in sectoren met groot risico op ontbossing: 9,7 miljard dollar
- Winst gemaakt met deze financieringen: minstens 0,7 miljard dollar
- Totale maatschappelijke schade door deze financieringen: 66 miljard euro, mogelijk oplopend tot meer dan 450 miljard euro.
- Maatschappelijke schadeclaim aan Rabobank: in het lage scenario 9,5 miljard euro en in het hoge scenario 61 miljard euro.
Wat moet er gebeuren?
Om een einde te maken aan ontbossing en natuurverwoesting en de slachtoffers te compenseren moeten er zo snel mogelijk twee dingen gebeuren:
- Er moet per direct een einde komen aan financiële dienstverlening van Rabobank en andere financiële instellingen aan landbouwactiviteiten die milieu- en klimaat- en gezondheidsschade veroorzaken.
- Rabobank en andere ketenspelers moeten gaan betalen voor de reeds veroorzaakte schade die het gevolg is van hun dienstverlening in het heden en uit het verleden.
Landen en mensen in het globale zuiden hebben steun nodig bij het tegengaan van de ergste gevolgen van klimaatopwarming en natuurverwoesting, zoals droogte, overstromingen en onvoorspelbaar weer. Want juist die mensen en landen die het minste hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis en natuurverwoesting, worden het hardst geraakt door de gevolgen ervan. Het is niet meer dan logisch dat bedrijven en financiële instellingen die jarenlang winst maakten ten koste van natuur en milieu, zoals Rabobank, gaan meebetalen om de aarde voor iedereen leefbaar te houden.
Systeemfout
Dit rapport is slechts één van de vele rapporten die uitwijzen dat (Europese) geldstromen bijdragen aan klimaat-, natuur- en gezondheidsschade wereldwijd. Om de huidige klimaat- en natuurcrisis niet verder te verergeren en de extreme gevolgen ervan zoveel mogelijk te beperken, is radicale hervorming van de financiële sector noodzakelijk. De overheid moet wetten maken die financiering van natuurverwoesting gaan verbieden.
Rabobank is al jarenlang trotse sponsor van natuurverwoesting, dierenleed en veel te veel stikstof. De bank loopt lachend weg met de winst en wie draait hiervoor op? De boer, de samenleving en het klimaat. Vind jij ook dat dit moet stoppen?
Wat kan jij doen?
Om deze eis kracht bij te zetten, komen we op woensdag 11 oktober in actie tegen Rabobank. Doe je mee? Een massale opkomst is belangrijk om een sterk statement te maken. Hier kun je je aanmelden voor de informatiesessie en actietrainingen.