Bezpiecznie na leśnym szlaku

Wędrówka po lesie czy górskim szlaku to coś więcej niż forma aktywnego wypoczynku — to także spotkanie z dziką przyrodą, w której jesteśmy jedynie gośćmi. Każdy krok w lesie, każdy ślad pozostawiony na szlaku, ma znaczenie.

Dowiedz się, jak podczas leśnej wędrówki, szczególnie w górskich lasach, zachowywać się bezpiecznie – dla siebie i przyrody!

Musimy nauczyć się bycia częścią przyrody, a nie jej ciężarem. Odpowiedzialne zachowanie w terenie to nie tylko troska o środowisko, ale też o bezpieczeństwo — nasze i innych. Zmieniające się warunki pogodowe, spotkania z dzikimi zwierzętami, czy nawet obecność innych turystów, mogą mieć wpływ na przebieg naszej wyprawy. Świadomość tych czynników i odpowiednie przygotowanie są kluczem do tego, by wędrówka była przyjemnością, a nie zagrożeniem.

Z naszego mini poradnika dowiesz się:

• jak nie zostawiać po sobie śladów
• co zrobić, gdy złapie Cię burza
• jak wędrować w krainie dzikich zwierząt – m.in. niedźwiedzi czy wilków
• jak rozpoznawać szlaki i jak czytać ich oznaczenia

Poniżej znajdziesz zasady, które pomogą Ci wędrować w sposób bezpieczny, odpowiedzialny i z szacunkiem dla natury.

„Leave no trace”, czyli zasada Nie zostawiaj śladów

Podczas wędrówki staraj się jak najmniej ingerować w przyrodę. Jak to zrobić? Najlepszym sposobem jest stosowanie zasad „Leave no trace”, czyli kodeksu wędrowania „bez pozostawiania śladów”, stosowanego na całym świecie. Sprowadza się on do 7 punktów: 

1. Planuj
   Zanim ruszysz, przeczytaj opis trasy. Sprawdź prognozę pogody i dostosuj swoje ubranie do warunków atmosferycznych. Planuj podróż tak, aby unikać okresów największego ruchu turystycznego. Podróżuj w grupie, ale nie dużej. 
2. Trzymaj się wydeptanych ścieżek
   Zejście ze szlaku do dzikich miejsc, może być kuszące, ale może również zagrażać przyrodzie. Warto wybierać istniejące już ścieżki, a biwakując, trzymać się istniejących już miejsc pod namioty, aby nie powiększać zadeptanych obszarów. 
3. Nie śmieć
   Nie zostawiaj po sobie niczego: wszystko, co zabierasz ze sobą na wędrówkę, musi wrócić z Tobą! Unikaj zostawiania odpadków w leśnych śmietnikach – przyciągają one zwierzęta, które tracą tym samym lęk przed człowiekiem i umiejętność samodzielnego zdobywania pożywienia. 
4. Nie zabieraj pamiątek
   Choć mijane na szlaku kwiaty mogą być piękne, nie należy ich zbierać.  Nie zabieraj też kamieni. 
5. Nie pal ognia
   Nie pal ognia w lesie i unikaj stosowania go na biwaku. Pamiętaj, że ogień dozwolony jest tylko w wyznaczonych do tego miejscach. Jeśli tam, gdzie się zatrzymujesz, są miejsca po ogniskach, nie twórz nowych, ale korzystaj z istniejących, aby nie powiększać wypalonego obszaru. 
6. Nie płosz zwierząt
   Obserwuj je z bezpiecznej odległości, nie płosz i pod żadnym pozorem nie karm. Jeśli wędrujesz z psem (psy dozwolone tylko na niektórych szlakach!), pamiętaj, że na szlaku powinien być stale na smyczy. 
7. Szanuj innych turystów
   Pamiętaj, że na szlaku możesz spotkać inne osoby. Ustępuj drogi tym, którzy mają trudności na szlaku. 

Wesprzyj ochronę ostatnich dzikich lasów!

Chroń z nami dzikie lasy Polski i ich mieszkańców i zdobądź certyfikat Leśnego Bohatera / Bohaterki!

Wspieram!

Gdy złapie Cię wichura lub burza w lesie

Nie wchodź do lasu podczas silnego wiatru lub burzy. Przed spacerem sprawdź prognozę pogody. Najlepiej zweryfikuj ją przynajmniej na dwóch różnych stronach internetowych na dzień przed wycieczką i ponownie w dniu wejścia do lasu.

Zwracaj przy tym uwagę na ostrzeżenia przed burzami oraz na średnią prędkość wiatru i spodziewaną siłę podmuchów. Silny wiatr wieje z prędkością już od 8 m/s. Przy takim wietrze możesz spodziewać się spadających gałęzi, ale także wywracających się drzew – zarówno zdrowych jak i martwych.

Na nizinach

Gdy nadchodzi burza i słyszysz grzmoty (nawet bardzo oddalone), staraj się jak najszybciej opuścić las i schronić w jakimś budynku. W czasie burzy nie powinno się przebywać ani w lesie, ani na otwartej przestrzeni, ale jeżeli burza zastanie cię w lesie, nie panikuj. Spróbuj schować się pod niskimi młodymi drzewami (takimi jak młode świerki lub leszczyna), z dala od dużych drzew, które z większym prawdopodobieństwem mogą zostać trafione piorunem lub wywrócić się podczas wichury. Jeżeli masz metalowy statyw fotograficzny, nie trzymaj go przy sobie, ale odłóż kilka metrów od siebie. Wyłącz telefon. Trzymaj się z daleka od cieków wodnych. Zimą zwracaj uwagę na okiść czyli mokry śnieg oblepiający gałęzie. Jego ciężar też może powodować wywracanie się drzew i łamanie gałęzi. Staraj się nie przechodzić pod pochylonymi drzewami i nie wchodź pomiędzy martwe drzewa, jeżeli naprawdę nie musisz.

W górach

Tak samo jak przed wyruszeniem na leśną wędrówkę po nizinach, także przed wycieczką w górach koniecznie sprawdź prognozy pogody, ale pamiętaj, że pogoda w górach może się gwałtownie zmienić.

Gdy mimo to w złapie Cię burza z piorunami: 

1. Natychmiast szukaj schronienia. Jeśli to możliwe – w solidnym budynku lub w pełni zamkniętym pojeździe z pełnym dachem. Jeśli schronienie nie jest dostępne, znajdź nisko położony obszar z dala od wysokich drzew, pojedynczych skał lub otwartego terenu. Jeśli schronisz się w pojeździe, zamknij wszystkie okna i drzwi i unikaj dotykania metalowych powierzchni. Nie używaj urządzeń elektronicznych ani nie dotykaj metalowej ramy pojazdu, dopóki burza nie minie. 
2. Unikaj wysokiego terenu. Nie pozostawaj na szczycie lub na odsłoniętych grzbietach podczas burzy. Zejdź na niższe wysokości tak szybko i bezpiecznie, jak to możliwe. 
3. Unikaj wysokich obiektów, takich jak drzewa, słupy lub anteny, ponieważ mogą one przyciągać uderzenia piorunów. W razie potrzeby szukaj schronienia w gęstych lasach lub nisko położonej roślinności. 
4. Unikaj zbiorników wodnych, takich jak jeziora, rzeki lub strumienie podczas burzy, ponieważ mogą one przyciągać uderzenia piorunów. 
5. Jeśli wędrujesz w grupie, rozprosz się, aby zminimalizować ryzyko wielu obrażeń w przypadku uderzenia pioruna. 
6. Jeśli burza złapała Cię w otwartym terenie, przyjmij pozycję bezpieczną: kucnij ze stopami blisko siebie i rękami zakrywającymi uszy. Unikaj leżenia płasko na ziemi.
7. Poczekaj, aż burza się oddali. Odczekaj do 20 minut od ostatniego grzmotu, zanim będziesz kontynuować marsz. Piorun może uderzyć także z dala od centrum burzy. 
8. Podczas górskich wędrówek zawsze miej przy sobie apteczkę, koc ratunkowy oraz telefon z aplikacją „Ratunek” do wezwania pomocy w razie potrzeby.

Wesprzyj ochronę ostatnich dzikich lasów!

Chroń z nami dzikie lasy Polski i ich mieszkańców i zdobądź certyfikat Leśnego Bohatera / Bohaterki!

Wspieram!

Wędrowanie w krainie dzikich zwierząt

Pamiętaj, że wiosna to czas, gdy na świat przychodzą młode niedźwiedzie, dziki, łosie, żubry i wilki. Niektóre zwierzęta mogą bronić swoich młodych, gdy uznają, że coś jest dla nich zagrożeniem. Młodych zwierząt nie należy dotykać, ani zbliżać się do nich. Nie należy ich zabierać, one nie potrzebują naszej pomocy!

Jeśli jedziesz samochodem w otoczeniu lasu, prowadź go ostrożnie i powoli. Dzięki temu unikniesz kolizji z łosiem, żubrem i dzikiem, a także dasz szanse ucieczki gryzoniom, ptakom i płazom.

Niektóre szlaki prowadzą przez tereny, które są domem dużych drapieżników, takich jak niedźwiedzie brunatne czy wilki. Choć spotkania z nimi należą do rzadkości, warto być świadomym ich obecności i wiedzieć, jak zachować się odpowiedzialnie. Szacunek dla dzikich zwierząt, odpowiednie przygotowanie sprawią, że wędrówka bezpiecznym doświadczeniem zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt.

Co, jeśli spotkasz żubry?

W Polsce możesz je spotkać przede wszystkim w Puszczy Białowieskiej, ale i np. w Bieszczadach. Gdy obserwujesz żubry, nie podchodź do nich na odległość mniejszą niż 50 metrów. Jeżeli żubr idzie w twoim kierunku, wycofaj się lub zejdź mu z drogi, cały czas utrzymując zalecaną odległość. Żubr potrafi zaatakować człowieka, ale takie ataki zdarzają się bardzo rzadko, a ich główną przyczyną jest zbytnie zbliżanie się do tych zwierząt. Dlatego nigdy tego nie rób. Okaż im szacunek. To ich dom, w którym ty jesteś gościem.

Co, jeśli spotkasz niedźwiedzia?

Wcale nie jest łatwo spotkać niedźwiedzia w lesie. W Polsce możesz je spotkać w lasach Karpat – m.in. w Bieszczadach czy Tatrach. To skryte, unikające ludzi zwierzęta, a dla wielu górskich piechurów zobaczenie niedźwiedzia na żywo w naturze to tylko niezrealizowane marzenie. Ale oczywiście może się zdarzyć.

Przed wyruszeniem na szlak sprawdź, czy teren planowanej wycieczki może być ostoją niedźwiedzi, a jeśli tak to:

1. Jeśli to możliwe, wędruj w grupach, a nie samotnie. Niedźwiedzie są mniej skłonne do zbliżania się do większej grupy ludzi.
2. Dawaj znać o swojej obecności, np. głośno rozmawiając, podgwizdując czy klaszcząc od czasu do czasu. Ostrzega to niedźwiedzie i daje możliwość uniknięcia spotkania.
3. Nie schodź poza szlaki w gęstą roślinność, gdzie mogą znajdować się niedźwiedzie.
4. Zwracaj uwagę na oznaki aktywności niedźwiedzi, takie jak ślady łap lub odchody.
5. Przechowuj żywność, śmieci i pachnące przedmioty w szczelnej torbie.
6. Jeśli spotkasz niedźwiedzia, zachowaj spokój i unikaj gwałtownych ruchów. Nie uciekaj ani nie odwracaj się plecami do niedźwiedzia. Powoli wycofaj się, stojąc twarzą do niego. Unikaj kontaktu wzrokowego, mów do niego głośno, ale spokojnie niskim głosem. Nie krzycz.

Co, jeśli spotkasz wilki?

Takie spotkania w naturze należą do rzadkości i najlepiej po prostu się cieszyć! 🙂 Wilki boją się ludzi i uciekną, kiedy tylko Cię wyczują. A jeśli nie uciekną od razu, zobaczysz je z zaskoczenia lub z większej odległości – spokojnie. Dzikie, zdrowe wilki nie atakują ludzi! Popatrzą, powąchają i odejdą w leśną gęstwinę.

Podczas wędrówek po karpackich lasach masz szansę na takie spotkanie, ale dużo częściej najwyżej na znalezienie tropów wilczej rodziny.

Wesprzyj ochronę ostatnich dzikich lasów!

Chroń z nami dzikie lasy Polski i ich mieszkańców i zdobądź certyfikat Leśnego Bohatera / Bohaterki!

Wspieram!

Co oznaczają kolory szlaków turystycznych?

Podczas wędrówek po górach (i nie tylko!) można spotkać pięć głównych kolorów oznaczeń szlaków: czerwony, niebieski, zielony, żółty i czarny. Wbrew pozorom kolor nie informuje o stopniu trudności, ale o funkcji i przeznaczeniu danego szlaku.

Poniżej znajdziesz krótkie wyjaśnienie, co oznacza każdy z nich:

🔴 Czerwony – główny szlak turystyczny

To najważniejsza trasa w regionie, często prowadząca przez najbardziej efektowne i znane miejsca.
Czerwony szlak biegnie przez najciekawsze krajobrazowo punkty i stanowi często oś całego systemu szlaków w danym paśmie.
Przykład: Orla Perć w Tatrach to szlak oznaczony właśnie na czerwono.

🔵 Niebieski – szlak dalekobieżny

To szlaki długodystansowe, które łączą ważne punkty: doliny, przełęcze, szczyty czy schroniska.
Zazwyczaj prowadzą przez różnorodne krajobrazy i są idealne na całodniowe wędrówki.
Przykład: Szlak przez Dolinę Chochołowską w Tatrach

🟢 Zielony – dojście do miejsc przyrodniczych

Zielone szlaki zazwyczaj prowadzą do przyrodniczych miejsc, takich jak wodospady, jeziora czy punkty widokowe.
Są często krótsze, dobre na lżejsze wycieczki i dojścia do atrakcji przyrodniczych.
Przykład: Zielony szlak do Morskiego Oka

🟡 Żółty – szlak łącznikowy

Żółte szlaki służą jako trasy pomocnicze, które łączą główne szlaki lub umożliwiają zmianę trasy.
Sprawdzają się, gdy chcesz skrócić wędrówkę albo dotrzeć do punktu startowego innego szlaku.

⚫ Czarny – krótki szlak lub skrót

Czarny szlak to zwykle najkrótsza trasa, często wykorzystywana jako skrót lub szybkie połączenie między szlakami.
Pomimo koloru nie oznacza większej trudności — chodzi tylko o jego funkcję jako łącznika.

PAMIĘTAJ: w przeciwieństwie do szlaków narciarskich, kolor pieszych szlaków nie wskazuje trudności! O trudności decydują długość, przewyższenia i warunki terenowe. Wybierając trasę, zawsze sprawdź profil szlaku i czas przejścia.

Dodatkowe oznaczenia na szlakach turystycznych

Podczas wędrówki warto zwracać uwagę nie tylko na kolory szlaków, ale także na dodatkowe symbole, które pomagają w orientacji i informują o ważnych miejscach. Oto co warto znać:

• Kropka w kolorze szlaku z białą obwódką oznacza początek lub koniec szlaku.
• Strzałka na skręcie – pokazuje, że szlak zmienia kierunek — nie przeocz zakrętu!
• Biały wykrzyknik – to ostrzeżenie przed niebezpiecznym lub trudnym terenem, nagłą zmianą kierunku – zachowaj ostrożność.
• Tablice informacyjne – znajdziesz na nich odległości do kolejnych punktów – czasami w minutach, czasami w godzinach.
• Drogowskazy wskazują drogę do konkretnych atrakcji, schronisk, źródeł lub miejsc widokowych.

Wesprzyj ochronę ostatnich dzikich lasów!

Chroń z nami dzikie lasy Polski i ich mieszkańców i zdobądź w podziękowaniu pakiet upominków, m.in. certyfikat Leśnego Bohatera / Bohaterki i zestaw naklejek ze zwierzętami karpackich lasów.

Wspieram!