29 Mart 2022’de yayınlanan ilgili haber, plastik atık ithalatı konusunu Türkiye gündemine taşımıştır. Gazeteci Kit Chellel’in Londra’daki 3 TESCO geri dönüşüm kutusuna 3 adet GPS cihazı yerleştirerek başlattığı araştırmanın sonunda bu plastik atık kutularından birinin Adana’ya geldiği haberi, Bloomberg’te yayınlandıktan sonra Türkiye’de de önemli bir tartışma başlattı.
2019 yılından beri Greenpeace, plastik atık ithalatı konusunda hem saha araştırmaları hem de bilimsel analizler yoluyla elde ettiği verileri kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşmaktadır. Bu konuyla ilgili görüşümüz, son 3 yıldır yaptığımız bilimsel analizlere ve uluslararası hukuk metinlerinin Türkiye’ye tanıdığı hakların kullanımına ilişkin maddelere dayanmaktadır.
İlgili haberin ortaya koyduğu esas sorun, İngiltere’deki Tesco firmasının geri dönüşüm adı altında greenwashing/yeşil badana yaparak plastik atıklarını Adana’ya denetimsiz ve yasa dışı yollarla gönderdiği gerçeğidir. Bu habere ilişkin soruları yanıtlaması gereken TESCO ve İngiltere Hükümeti sessiz kalırken haberin Türkiye’de “yalanlanması” maalesef yanlış bir yaklaşımdır. Halbuki, bu tespit üzerine Türkiye tarafından atılması gereken adım, süreci araştırmak, ilgili ülkeler ve küresel şirketlerle irtibata geçmek ve tezler doğrulandığında da Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının zararının ilgili ülkeler ve şirketler tarafından tazmini için çalışmaktır.
Bilimsel açıdan bakıldığında ise ispatlanmış olumsuz bir etkiyi meşrulaştırmak, Basel sözleşmesiyle taahhütte bulunan İngiltere gibi ülkelere sorumluluktan kaçacak açık bir kapı bırakmaktadır. Türkiye tarafından yapılan açıklamanın bilimsel açıdan geçerlilik kazanması için araştırma raporunun metodoloji belirtilerek analiz sonuçlarıyla ulusal ve uluslararası kamuoyuyla paylaşılması gerekmektedir.
Greenpeace Akdeniz olarak Adana’da plastik atık ithalatının çevre ve insan sağlığı üzerindeki olası etkilerini ortaya koyduğumuz “Atık Oyunları Raporu”ndaki bilimsel analiz sonuçlarına dayanan tespit ve uyarılarımızı yinelemek istiyoruz.
Greenpeace, 2021 Nisan ayındaki saha araştırmasında, ithal edilen plastik atıkların Adana’da yasa dışı olarak çevreye döküldüğünü ve açıkta yakıldığını tespit etmişti. Bu alanlardan toplanan toprak, kül, su ve tortu örnekleri Greenpeace Araştırma Laboratuvarlarında bilim insanları tarafından incelendi. Analiz sonucu tespit edilen kirleticiler, tehlikeli ve çoğu toksik kalıcı etkiye sahip kimyasallardı. Tespit edilen diğer kirleticiler ve neden oldukları hastalıklar.
Greenpeace Akdeniz araştırmasında incelenen 5 farklı çöp döküm alanı, Adana’nın verimli tarım, hayvancılık ve sulama arazileri içinde yer alıyor. Adana’da Aralık ayında yaptığımız röportajlar, konunun Adana halkı için hala güncelliğini koruduğunu gösteriyor.
Bu noktada; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yapıldığı söylenen toprak analizlerini içeren raporun, çevresel bilgiye erişim hakkı çerçevesinde kamuoyu ile paylaşılması büyük önem taşıyor.
Plastik atık ithalatı, İngiltere gibi yüksek gelirli ülkelerin kendi plastik krizlerine karşı icat ettikleri orantısız bir güç oyunudur. Atık Oyunları Raporu’nun ortaya koyduğu bilimsel verilere de dayanarak belirtiyoruz; plastik atık ithalatının çevrede ve insan sağlığında bıraktığı hasarın maalesef geri dönüşü yok.
Birleşik Krallık Parlementosunda bu konuyu gündeme getirdik ve ülkemize plastik çöplerinizi göndermeyi bırakın dedik. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan da plastik atık ithalatını tamamen yasaklamasını talep ediyoruz.
NOTLAR:
1- 29 Mart 2022’de gazeteci Kit Chellel’in Londra’daki 3 TESCO geri dönüşüm kutusuna 3 adet GPS cihazı yerleştirerek başlattığı araştırmanın sonunda bu plastik atık kutularından birinin Adana’ya geldiği haberi, Bloomberg’te yayınlandıktan sonra Türkiye’de de önemli bir tartışma başlattı.Öncelikle, bu habere ve haber sürecine Greenpeace olarak herhangi bir katkımız ve dahiliyetimiz olmadığından konuyla ilgili sorulara cevap hakkını Bloomberg’e bırakıyoruz.
2- Atık Oyunları Raporu ve Bilimsel Analiz.
3- 28 Kasım 2021 tarihli /Adana’da çekilen saha fotoğrafları.
DETAYLI BİLGİ İÇİN:
Nihan Temiz Ataş, Greenpeace Akdeniz, Biyoçeşitlilik Proje Lideri, [email protected]
Çiğdem Özkan, Greenpeace Akdeniz, İletişim Sorumlusu, [email protected]