Sigrid Deters

6 november 2025

Dit rapport van Greenpeace International, gepubliceerd in november 2025, volgt de luchtvervuiling in cruciale regio’s van het Amazonegebied. Het onthult hoe branden, die rechtstreeks verband houden met landbouwactiviteiten, de luchtkwaliteit ernstig verslechteren, de volksgezondheid bedreigen en de klimaat- en biodiversiteitscrisis versnellen.

Bevindingen van het rapport

1. Branden zijn menselijk en illegaal
De branden in het Amazonegebied ontstaan niet op natuurlijke wijze. Ze worden vrijwel altijd opzettelijk door mensen aangestoken en zijn over het algemeen illegaal. Deze branden worden gedreven door de expansie van de agrarische sector, met name voor de aanleg en het onderhoud van vee weiden en ontbossing.

In de omgeving van Porto Velho bestond bijna 75% van de verbrande gebieden uit weilanden, wat aantoont dat vuur een instrument is voor de veehouderij.
Deze expansie van de landbouw zorgt naast ontbossing ook voor een luchtvervuilingscrisis. De handhaving van de regelgeving rond illegale branden is momenteel zwak.

2. Extreem hoge luchtvervuilingsniveaus
De Amazone, die ooit bekend stond om zijn schone lucht, wordt nu geconfronteerd met rookverontreiniging die kan leiden tot een slechtere luchtkwaliteit dan in grote stedelijke gebieden.

Piekvervuiling: De PM2.5-concentraties (fijnstof) gemeten in Porto Velho en Lábrea overschreden tijdens het brandseizoen van 2024 de 24-uursrichtlijn van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) met meer dan 20 keer. Dagelijkse PM2.5-gemiddelden liepen op tot boven de 300 µg/m³.
Wereldwijde vergelijking: De jaarlijkse PM2.5-niveaus in Porto Velho lagen tussen 2019 en 2023 hoger dan die van megasteden zoals Beijing, Santiago en São Paulo, ondanks het relatief kleine formaat van Porto Velho en het gebrek aan zware industrie. Dit maakt het een van de meest vervuilde steden in Brazilië.

3. Ernstige gevolgen voor de volksgezondheid
De blootstelling aan rook van biomassaverbranding vormt een groot gezondheidsrisico, vooral tijdens het brandseizoen (juli tot november).

Blootstelling aan rook kan leiden tot longontsteking, bronchitis, astma, hart- en vaatziekten en vroegtijdige sterfte. Kinderen en ouderen lopen een verhoogd risico.
Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat fijnstof (PM2.5) uit brandrook tot tien keer schadelijker kan zijn voor de luchtwegen dan PM2.5 uit andere bronnen (zoals verkeer).
Regionale modellering schat dat als de Amazone de PM2.5-richtlijnen van de WHO zou halen, dit de levensverwachting in staten als Rondônia met bijna drie jaar zou kunnen verlengen.

4. Bedrijfsverantwoordelijkheid en nalatigheid
De expansiedrang van de landbouwsector om te voldoen aan de groeiende mondiale vraag naar vlees legt een aanzienlijke gezondheidslast op de Braziliaanse bevolking.

Grote vleesverwerkers, zoals JBS (de grootste vleesproducent van Brazilië), opereren dicht bij de zwaarst verbrande gebieden. Tussen 2019 en 2024 brandde ongeveer 30,5 miljoen hectare af in een straal van 360 km rond de JBS-faciliteiten in het Amazonegebied.
Er is een gebrek aan effectieve monitoring en handhaving om te voorkomen dat bedrijven banden onderhouden met boerderijen in illegaal verbrande gebieden. Dit gebrek aan toezicht stelt bedrijven in staat de kosten van vervuiling af te wentelen op gemeenschappen en ecosystemen.

Oproepen tot actie

Greenpeace International eist onmiddellijke actie van zowel mondiale als Braziliaanse leiders:

Mondiaal:

Wereldleiders moeten op COP30 (2025 in Belém) een actieplan presenteren om de doelstelling van de VN (UNFCCC) om ontbossing en bosdegradatie tegen 2030 een halt toe te roepen en terug te draaien, daadwerkelijk te implementeren.
Regeringen moeten de landbouw- en financiële sectoren dringend reguleren om ervoor te zorgen dat hun activiteiten in lijn zijn met het Klimaatakkoord van Parijs en de VN-Duurzame Ontwikkelingsdoelen.

In Brazilië:

De overheid moet doorgaan met het stoppen van ontbossing, onder meer door Inheemse gebieden af te bakenen.
De huidige straffeloosheid voor milieuovertredingen moet stoppen. Degenen die verantwoordelijk zijn voor branden in de Amazone moeten ter verantwoording worden geroepen.
Er moeten hoogwaardige, officiële luchtmeetapparatuur (“reference grade air monitors”) worden geïnstalleerd in de door branden getroffen gemeenten van het Amazonegebied om de bevolking bewust te maken en op feiten gebaseerde acties mogelijk te maken.
Boeren en veehouders die illegaal brand stichten, moet de toegang tot kredieten en financiering worden ontzegd, en ze moeten verboden worden hun landbouwproducten aan de agribusiness te verkopen.

Lees het volledige rapport hier: