Misschien heb je de aflevering van Zembla op 28 januari gezien. Eerst komen verschillende boeren aan het woord. Ze vertellen dat o.a. Rabobank niet wilde helpen om over te schakelen naar biologische landbouw. Even later erkent de Rabobank: zij zijn medeverantwoordelijk voor het veroorzaken van de huidige landbouwproblemen. Al in 2019 riepen wij de Rabobank op om haar verantwoordelijkheid te nemen en te investeren in ecologische landbouw. Dat de bank nu schuld bekent, is dus goed nieuws!
Wat is er aan de hand?
Als ‘boerenbank’ investeert de Rabobank veel geld in de intensieve veehouderij – maar liefst 85% van de Nederlandse agro-industrie wordt door deze bank gefinancierd. Rabo verstrekt niet alleen leningen aan boeren, maar ook aan andere schakels in de vlees- en zuivelketen. Rabo financiert sojabonenteelt (voor veevoer), sojaverwerking, handel in granen, veevoerproductie, diermedicijnen, agrarische machines, zuivelverwerking, slachterijen én handel in vlees en zuivel. Conclusie: de Rabobank IS de vee-industrie, van zaadje tot karbonaadje.
De Rabobank investeert dus in een failliet systeem. Daarnaast heeft de bank boeren de afgelopen jaren via leningen richting schaalvergroten en intensiveren gestimuleerd. Het gevolg: boeren zitten klem en onze natuur is de dupe.
We zetten de belangrijkste feiten nog even voor je op een rij:
- De landbouw, en dan vooral de veehouderij, is verantwoordelijk voor zo’n 65% van de in Nederland geproduceerde neerslag van stikstof die de natuur letterlijk verstikt.
- De sojateelt voor veevoer leidt tot grootschalige ontbossing en schending van mensenrechten in landen als Brazilië.
- De broeikasgassen die vrijkomen door de 115 miljoen dieren die in Nederland worden gehouden dragen bij aan klimaatverandering. Om de doelstellingen van het Parijsakkoord te halen zal de veestapel drastisch moeten krimpen.
- De landbouw zorgde al in 2018 voor 6,9 miljard euro aan maatschappelijke kosten voor natuur, klimaat en onze gezondheid. Aandeel veehouderij: 5,5 miljard euro.
- Veel boeren zitten vast in het systeem van schaalvergroting en intensivering. De boerenstand is sinds het jaar 2000 gehalveerd en in 2018 leefde 38% van de boeren onder de lage inkomensgrens.
- Binnen Europa scoren we laag als het gaat om het aandeel biologische landbouw: slechts 4% in 2019. In datzelfde jaar zat het Europese gemiddelde op zo’n 8,5%. Onlangs heeft de Europese Commissie besloten dat 25% van de Europese landbouw biologisch moet zijn in 2030, dus er is werk aan de winkel.
Wat heeft de Rabobank precies gezegd?
In de uitzending legde de directeur duurzaamheid uit wat de positie van de bank als ‘financier van de landbouw’ is geweest. Zo zei hij: ‘Wij dragen als bank medeverantwoordelijkheid voor hoe het systeem nu is,’ en ‘Wij zijn medeverantwoordelijk voor de problemen.’ Na lang in de ontkenningsfase te hebben gezeten, steekt de bank nu de hand in eigen boezem. De vraag is: gaat de Rabo het vanaf nu anders doen?
Wat vragen wij van de Rabobank?
- Stop de financiering van de veeindustrie — laat de vleeszeepbel geleidelijk leeglopen.
- Investeer in ecologische landbouw met minder dieren en meer plantaardige productie.
- Neem leiderschap in de broodnodige verandering van ons voedselsysteem en gebruik daarvoor de grote invloed van de bank op politiek, beleid en boeren.
Wat betekent dit voor boeren?
Dat er een omslag naar duurzame landbouw moet plaatsvinden, staat vast. De Rabobank kan dus niet langer dezelfde koers blijven varen. In de uitzending kwamen boeren aan het woord die tevergeefs bij de Rabobank – en ook ABN AMRO – hebben aangeklopt om financiële hulp bij de omschakeling naar biologische landbouw. Wil de Rabobank haar geloofwaardigheid terugverdienen, dan moet ze garanderen die boeren te ondersteunen.
Wat betekent dit voor onze natuur?
De Nederlandse natuurcrisis wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de uitstoot van stikstof. Dit vraagt dan ook directe actie van de politiek. De eerste schriftelijke Kamervragen zijn inmiddels gesteld aan minister Hoekstra (Financiën) en minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Het zou goed zijn voor onze natuur als de regering onze eerder gepresenteerde plannen ter harte nemen. In ons Betaalbaar Beter Boeren-plan lieten we immers al zien dat investeren in een omslag naar ecologische veehouderij met 73% minder dieren een goede maatschappelijke business case is. Met de voorwaarde dat dit rechtvaardig gaat, zodat zoveel mogelijk boeren een goede boterham kunnen verdienen met minder dieren. Wij pleiten ervoor dat de miljarden die hiermee gemoeid zijn deels voor rekening van de Rabobank komen, door de benodigde leningen in de veehouderij af te schrijven. Zo geven we onze natuur weer de ruimte om te herstellen en draagt de landbouw tegelijkertijd bij aan de aanpak van de klimaatcrisis.
Wat betekent dit voor jou?
De erkenning van de Rabobank is de eerste stap op weg naar een beter voedselsysteem en een gezondere wereld. Het is wel duidelijk dat er nog veel moet gebeuren. Blijf je dus uitspreken richting je bank, koop meer biologisch voedsel en eet minder vlees en zuivel. Wil jij in actie komen voor een duurzaam voedselsysteem? Hou dan onze website de komende tijd in de gaten, meld je aan als vrijwilliger, en abonneer je op onze nieuwsbrief.
Meer weten?
- De uitzending van Zembla is hier terug te kijken en wordt in deze podcast behandeld.
- Lees hier de reactie van Trouw op de uitzending.
- Lees hier ons rapport ‘De vleeskoorts van de Rabobank’ en ons ‘Zwartboek van foute Rabo-investeringen’.
- Lees hier ons Betaalbaar Beter Boeren-plan en ons Plan voor een groene en eerlijke toekomst.