Campaigners Maarten de Zeeuw, Roos Benard, Sigrid Deters en Tom Grijsen over de mijlpalen die we samen met onze supporters hebben geslagen in 2023.
Schiphol stopt met privévluchten
‘Dat Schiphol zelf van de privéjets af wil, is voor mij de overwinning van het jaar. En dat de luchthaven ook nog alle nachtvluchten en plannen voor een nieuwe landingsbaan schrappen, maakt het helemaal mooi. Maar Schiphol kon natuurlijk niet anders, na de enorme publieke druk die we samen met onze supporters en bondgenoten als Extinction Rebellion organiseerden. Onze actie in november vorig jaar kreeg heel veel steun, duizenden mensen tekenden onze petitie voor een verbod op privévluchten. Nu blijven we campagne voeren tot Schiphol aan de ‘Parijs’-afspraken voldoet en Nederland het totale aantal vluchten drastisch inkrimpt.’ Maarten
Klimaatzaak Bonaire
‘De steun groeit snel voor de klimaatzaak die inwoners van Bonaire samen met Greenpeace startten. Begin oktober telden we al 11.500 medestanders: mensen die klimaatrechtvaardigheid eisen voor deze bijzondere Nederlandse gemeente. Ook willen we dat Nederland zijn CO2-uitstoot al in 2040 tot nul reduceert en niet pas in 2050, om de grootste risico’s van klimaatverandering te voorkomen. Het aantal handtekeningen is belangrijk voor het succes van onze klimaatzaak. Zo laten we straks in de rechtbank zien dat onze eisen op brede steun in de samenleving kunnen rekenen. Allemaal mensen die met ons vinden dat Nederland al zijn inwoners moet beschermen tegen de zeespiegelstijging door klimaatverandering. Precies dat schreven we in mei in onze sommatiebrief aan de regering; onze laatste waarschuwing voordat we de Staat dagvaarden.’ Maarten
‘Spot de gifwolk’ bij Tata Steel
‘Via het online meldpunt ‘Spot de Gifwolk’ dat Greenpeace samen met omwonendenorganisatie Frisse Wind.nu in mei lanceerde, zijn tot begin oktober al bijna 5.900 meldingen gedaan van giftige uitstoot door Tata Steel. Daarbij ging het om 439 gifwolken die we aan de omgevingsdienst doorgaven. De dwangsom van € 100.000 per overtreding is peanuts voor de multinational, maar bij vijftien van deze wettelijk verboden gifwolken moet de provincie Noord-Holland Tata Steels vergunning intrekken. En dat is ons doel: we willen dat de meest ziekmakende onderdelen van het bedrijf, de twee kooksfabrieken, per direct gesloten worden. Honderden actievoerders en omwonenden trokken daarom op 24 juni in een kleurige protestoptocht over het terrein van de vervuilende fabriek en bijna 40.000 mensen tekenden onze petitie die we eind september overhandigden aan demissionair staatssecretaris Heijnen.’ Maarten
Samen redden we de natuur
‘Hoewel de aanleiding bijzonder treurig is, ben ik wel blij dat de kogel door de kerk is: in juli dagvaardden we de overheid vanwege haar falende stikstofaanpak. De natuur kan eenvoudig niet wachten. Helaas is in de afgelopen jaren nog nauwelijks stikstof gereduceerd. Na talloze gesprekken met ecologen, juridische experts en collega-organisaties, weten we het zeker: een rechtszaak is ons laatste redmiddel om de meest kwetsbare natuur te redden. Wij eisen dat de overheid deze natuur beschermt.
Greenpeace is de eerste in Europa die via een civiele rechtszaak de natuur wil beschermen tegen te veel stikstof. Ik vermoed dat – ongeacht het vonnis – deze natuurzaak effect zal hebben op het overheidsbeleid. Alleen al de aankondiging van juridische stappen in mei 2021 droeg ertoe bij dat het kabinet haar stikstofdoelen verhoogde en een transitiefonds van € 25 miljard presenteerde. Ook buiten Nederland wordt deze rechtszaak nauwlettend gevolgd. Want als we succesvol zijn, kan deze Greenpeace-rechtszaak overal navolging vinden.’ Roos
Baanbrekende klimaatcampagne voor mensenrechten
‘Wat ik in 2023 ook een mijlpaal vond, was een unaniem besluit in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. Alle landen waren het er in april over eens: ze vragen het Internationaal Gerechtshof om een advies over de plicht van staten om hun burgers te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Zo’n advisory opinion kan verstrekkende gevolgen hebben. Eerdere adviezen van het Gerechtshof leidden tot internationale wetgeving over het recht op zelfbeschikking, het voorkomen van genocide en nucleaire ontwapening.
Dit succes is vooral te danken aan jonge rechtenstudenten van eilandstaten als Fiji en de Solomoneilanden. Zij voerden intensief campagne voor deze juridische basis onder klimaatrechtvaardigheid. En ze krijgen daarbij de steun van Greenpeace. Onze Rainbow Warrior voer deze zomer door de Stille Oceaan met aan boord jonge klimaatstrijders uit het Caribisch gebied, Torres Strait, de Filippijnen, India, Tonga en de Solomoneilanden. We verzamelden getuigenissen die de roep om gerechtigheid in Den Haag zullen versterken, zodat ‘s werelds hoogste gerechtshof zich uitspreekt over ’s werelds grootste bedreiging voor de mensenrechten.’ Roos
Schade door Rabobank becijferd
‘Even serieus… hoeveel onderzoeken moeten er nog volgen voordat Rabobank gaat betalen voor de gigantische natuur- en klimaatschade die zij heeft veroorzaakt? Dankzij nieuw onderzoek in september kunnen we daar nu een concreet prijskaartje aan hangen. Rabobank moet minstens € 9,5 miljard terugbetalen vanwege haar financiële betrokkenheid bij ontbossing en natuurverwoesting in Brazilië sinds begin deze eeuw. Nu houdt de bank de winsten en draait de samenleving op voor de schade; absurd natuurlijk. Zeker als je weet dat Rabobank ook in Nederland al verantwoordelijk is voor minimaal € 3 miljard aan maatschappelijke schade door de stikstofcrisis, zoals Greenpeace in mei liet berekenen. Met honderden activisten van Extinction Rebellion en Greenpeace kwamen we op 11 oktober door het hele land in actie: alle ingangen van het hoofdkantoor in Utrecht waren tot laat in de avond geblokkeerd en klimmers lieten metershoge banners zakken met daarop de verwoestingen afgebeeld die Rabobank al decennialang aanricht. Ook in Nijmegen, Rotterdam, Leeuwarden, Elst en Eindhoven werd actie gevoerd. Ik heb genoten van de creativiteit en volharding van de actievoerders, fantastisch!’ Sigrid
Bossenwet doorbraak van het jaar
‘We hebben er samen met jou drie jaar campagne voor gevoerd, 1,2 miljoen mensen tekenden onze petitie en op 29 juni was het dan zover: de Europese bossenwet werd officieel van kracht. Een historische stap dichter bij ontbossingsvrije producten! Bedrijven krijgen nog anderhalf jaar de tijd om aan de wet te voldoen, maar vanaf december 2024 is het bingo: ze moeten precies kunnen aantonen waar hun grondstoffen vandaan komen én dat daarvoor geen bos is verwoest. Heel goed nieuws voor de mensen en dieren in het Amazonewoud en de regenwouden in bijvoorbeeld Indonesië en Congo. En dus voor ons klimaat. Perfect is de wet nog niet, we blijven pleiten voor bescherming van álle cruciale ecosystemen, maar het is een prachtig begin.’ Sigrid
Palmoliebedrijven druipen af
‘De Awyu-gemeenschap uit West-Papoea behaalde in september, met juridische steun van Greenpeace, een klinkende overwinning op twee palmoliebedrijven. Na zes maanden strijd verwierp een rechtbank in Jakarta een rechtszaak die was aangespannen door de bedrijven. De palmoliebedrijven, die helaas al bijna 9.000 hectare inheems bosgebied kapten, moeten nu stoppen met hun ontbossing. Het vonnis kan ruim 65 duizend hectare ongerept regenwoud redden, zeg maar zes keer de oppervlakte van Parijs. Een grote overwinning voor de inheemse gemeenschappen wier economische, sociale en culturele rechten werden geschonden.’ Sigrid
Historisch verdrag voor oceanen
‘De handtekening van 180 wereldleiders onder een wereldwijd oceanenverdrag is misschien wel de grootste overwinning ooit op het gebied van natuurbehoud. Met dit verdrag in de hand kunnen regeringen wereldwijd zeereservaten instellen. Zo kunnen ze zich houden aan een andere cruciale afspraak uit het Biodiversiteitsverdrag (december 2022): dat minstens 30% van alle oceanen in 2030 beschermd zal zijn. Zeereservaten bieden een veilige haven voor het zeeleven, vrij van menselijke druk, waardoor vispopulaties en planten kunnen herstellen en ecosystemen weer tot bloei kunnen komen.
Nu is het zaak dat minstens zestig landen het oceanenverdrag tot wet verklaren, oftewel ratificeren; pas dan kan het in werking treden. Met uw steun dringen we er bij regeringen op aan om het verdrag met spoed te ondertekenen (dat hebben vele tientallen landen al gedaan, waaronder Nederland) en in recordtijd te ratificeren. Het is hoog tijd dat zij serieus aan de slag gaan met de bescherming van zeegebieden.’ Tom
Geen diepzeemijnbouw
‘Dankzij een effectieve campagne konden Greenpeace en bondgenoten voorkomen dat de diepzeebodem nu al verwoest wordt door mijnbouwbedrijven met dollartekens in hun ogen. Deze zomer waren we samen met Pacifische activisten in Jamaica, waar de Internationale Zeebodemautoriteit groen licht dreigde te geven voor de commerciële diepzeemijnbouw. Dat is niet gebeurd, mede dankzij de 1 miljoen mensen die onze petitie tekenden en de druk die we samen uitoefenden op regeringen. Maar een gelopen race is het allerminst. Zolang er geen tijdelijk verbod (moratorium) komt, blijft de dreiging van monsterlijke machines die de diepzeebodem doorklieven als een zwaard van Damocles boven het rijke en nog onbekende diepzeeleven hangen. Greenpeace zet daarom alles op alles om deze destructieve industrie te stoppen nog voordat ze van start gaat.’ Tom
Olieramp afgewend
‘De tikkende tijdbom FSO Safer is in augustus eindelijk onschadelijk gemaakt. Na drie intense weken zijn meer dan een miljoen olievaten van deze roestende tanker voor de kust van Jemen veilig overgebracht naar een nieuw schip. Greenpeace heeft zich in de afgelopen jaren sterk ingezet voor een oplossing om een ongekende ramp te voorkomen die mens en het milieu in de wijde omtrek zou vervuilen. De olie-industrie, die verantwoordelijk was voor de olie in het schip, vertikte het opnieuw om haar eigen rotzooi op te ruimen. Maar de VN-lidstaten, Nederland voorop, bundelden hun krachten en wendden een ramp af die het hele Midden-Oosten bedreigde.’ Tom
Dit artikel verscheen in de herfst/wintereditie 2023 van Greenpeace Magazine. Illustraties: Jeen Berting.