‘s Werelds topwetenschappers hebben op 4 april 2022 een reddingsplan voor onze aarde gepubliceerd in het IPCC klimaatrapport. Het goede nieuws: het is niet te laat om de opwarming van de aarde binnen de perken te houden. Het is haalbaar om de opwarming van de aarde met 1,5 graad te beperken, alleen als regeringen wereldwijd nu echt over gaan tot actie. De uitstoot van CO2 moet in 2030 zijn gehalveerd om klimaatverandering het hoofd te bieden.
1: CO2-uitstoot was nog nooit zo hoog
De wetenschappers van het IPCC stellen vast dat de toename van de CO2-uitstoot niet eerder zo groot was als in de afgelopen tien jaar. Als alle landen hun klimaatbeleid niet aanscherpen, dan zal de aarde moeten rekenen op een opwarming van 3,2 graden in het jaar 2100. En dat zal desastreuze gevolgen hebben voor de leefbaarheid op aarde. Als de aarde daadwerkelijk 3 graden warmer wordt, zal de schade toenemen door zomerse hittegolven, toenemende regenval en stormen, en zullen stijgende zeespiegels veel van onze bewoonde wereld bedreigen.
2: De oplossingen om klimaatverandering tegen te gaan zijn er
Het goede nieuws is dat de oplossingen aanwezig zijn om de CO2-uitstoot in slechts acht jaar te halveren. Deze oplossingen banen het pad naar een wereld waarin er helemaal geen broeikasgassen meer worden uitgestoten. En dat hebben we nodig om de doelstellingen uit de klimaattop in Parijs te halen. Daarin hebben wereldleiders afgesproken dat de aarde niet meer dan 1,5 graad warmer mag worden.
3: De toekomst ligt in zonne- en windenergie
De komende acht jaar is het erop of eronder voor de leefbaarheid op deze planeet. De beste oplossing om CO2-uitstoot drastisch te verminderen komt van zonne- en windenergie. Door slim te investeren in hernieuwbare energie en tegelijkertijd energie te besparen is het mogelijk om de energietransitie mogelijk te maken tegen acceptabele kosten. Sterker nog: de wetenschappers van het IPCC-rapport hebben berekend dat de investering in zonne- en windenergie meer besparing oplevert in vergelijking met de kosten van de huidige energievoorziening, die zich nu voornamelijk concentreert rondom olie en gas.
4: De tijd van fossiele brandstof is voorbij
“Olie, gas en steenkool zijn de aanjagers van de klimaatcrisis, maar ook van conflicten, oorlog en vervuiling over de hele wereld”, zegt Andy Palmen, directeur van Greenpeace Nederland. “Dit rapport is de zoveelste wake-up call voor onze overheid. Klimaatverandering kost nu al mensenlevens en veroorzaakt grote economische schade. Terwijl alle wetenschappelijke kennis, technieken en geld beschikbaar zijn om de problemen aan te pakken. In plaats van echt in te grijpen, wordt de zwaar vervuilende industrie in de watten gelegd met subsidies. Het is ook in het belang van alle grote vervuilers om hun klimaatplannen aan te scherpen, zowel in doelstellingen als in actie. Zonder dringende actie zijn we niet voorbereid op wat er komen gaat. Dit rapport zit bomvol oplossingen, het is tijd om ze om te zetten in realiteit.”
5: De wereld vraagt om een herinrichting
Niet alleen moeten we af van olie en gas, maar ook de vraag naar energie kan omlaag. Het kan allemaal veel efficiënter, zo stelt het IPCC-rapport. In 2050 kan de uitstoot van broeikasgassen met 40% tot 70% omlaag als de vraag naar energie verandert.
Dit betekent dat overheidsbeleid moet zorgen voor minder energieverbruik en dat duurzaam gedrag moet worden beloond. Denk aan de aanleg van fietspaden in steden wereldwijd, het schrappen van vluchten, het stimuleren van elektrisch vervoer, de bouw van duurzame woningen en een consumptiemaatschappij waarin minder materiaal wordt verspild en hergebruik, reparatie en recycling wordt gestimuleerd.
“Het is niet langer een kwestie van individuele keuzes die duurzaamheid moeten stimuleren. Maar deze klimaatcrisis vraagt om een systematische aanpak die klimaatvriendelijke keuzes beschikbaar stelt aan iedereen”, aldus Palmen.
6: Herstel de ecosystemen van deze wereld
Het IPCC klimaatrapport noemt de bescherming en het herstel van bossen, veengebieden, wetlands en andere belangrijke ecosystemen op aarde een belangrijke maatregel in het terugdringen van CO2. “Het beschermen van bossen en ecosystemen is essentieel om de klimaatcrisis te stoppen. Europa en Nederland zijn betrokken bij natuurverwoesting in de rest van de wereld door de gigantische import van onder andere soja voor veevoer. Er ligt een gouden kans om dit aan banden te leggen met een Europese wet voor producten waar geen natuur voor wordt vernietigd. Maar dan moet die wet wel in één keer waterdicht zijn, zodat grote vervuilers niet via sluiproutes door kunnen gaan met het kappen van bomen”, zegt Meike Rijksen, bossen-expert bij Greenpeace Nederland.
Het IPCC-rapport stelt dat 23 tot 42% van alle broeikasgasuitstoot een directe relatie heeft met onze voeding. Wetenschappers pleiten voor een herinrichting van onze bio- en voedingsindustrie, waar de productie van voeding gebeurt in een veel betere harmonie met de natuur.
7: Pomp geld in oplossingen, niet in problemen
Om de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs te halen, zullen financiële stromen een andere richting op moeten vloeien. De wetenschappers van IPCC stellen dat er wereldwijd genoeg geld beschikbaar is voor de energietransitie. Maar investeringen in schone energie, efficiëntie, schoon transport en duurzame landbouw zijn nu 3 tot 6 keer te laag om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken.
Het rapport stelt dat de prijs van hernieuwbare energie sneller dan alle verwachtingen omlaag schiet. Hier ligt de belangrijkste oplossing voor het oplossen van de klimaatcrisis. De energietransitie gaat sneller dan we denken.
Deze doorbraak is er niet zomaar gekomen. Daar is slim beleid en maatschappelijke druk aan vooraf gegaan. Maar ondanks dat wordt er op dit moment meer publiek en privaat geld gestopt in fossiele dan in hernieuwbare energie. Ook de overheid werkt vernieuwing tegen. Als alle subsidies voor de fossiele industrie zullen verdwijnen, zal de uitstoot van CO2 al met 10% dalen in 2030, aldus het IPCC.
8: Politieke beloftes moeten beter
Toegegeven: veel landen werken aan klimaatplannen. Maar volgens het IPCC klimaatrapport is er geen land ter wereld dat genoeg doet om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Het terugdringen van CO2 komt vooral neer op loze belofte en daadwerkelijke actie blijft uit. Er wordt door veel overheden nog steeds geïnvesteerd in de fossiele industrie. Terwijl er geen toekomst is voor deze industrie. Er draaien nu al genoeg kolencentrales en andere fossiele infrastructuur om ver boven de 1,5 graden opwarming te geraken, als ze op volle toeren energie blijven produceren tot aan het einde van hun levenscyclus. Dus voor bijbouwen is echt geen ruimte. Overheden die nu hard werken aan korte termijn oplossingen voor de klimaatcrisis doen er beter aan om daadwerkelijk te investeren in de duurzame lange termijn oplossingen die de energietransitie nodig heeft.
9. Klimaatrechtvaardigheid wordt afgedwongen
De uitdaging waarvoor de wereld nu staat is groot. Willen overheden de doelstellingen uit het klimaatakkoord van Parijs behalen, dan zal de fossiele industrie drastische moeten krimpen. Landen, bedrijven en individuen die met de negatieve financiële gevolgen hiervan worden geconfronteerd, zullen ongetwijfeld in opstand komen en blijven lobbyen om de energietransitie te dwarsbomen.
Maar tegelijkertijd groeit het bewustzijn over klimaatverandering bij een steeds grote publiek en kantelt de publieke opinie. De hoeveelheid rechtszaken nemen toe waarin gewone burgers gerechtigheid willen en een schonere leefomgeving afdwingen. In drie jaar tijd is het aantal klimaatgerelateerde rechtszaken verdubbeld. Het IPCC-rapport stelt dat er ook binnen de wetenschap consensus is over het feit dat rechtspraak een belangrijke kracht is in de strijd tegen klimaatverandering en voor klimaatrechtvaardigheid.
“Het is een historische primeur dat het IPCC ook de macht van mensen erkent die naar de rechtbank stappen in het licht van de klimaatcrisis”, legt Andy Palmen uit. “Overheden, bedrijven en financiële instellingen, u bent officieel gewaarschuwd.”
Foto’s van Maxim Tolchinskiy en Fabian Wiktor en Kristjan Kotar via Unsplash