Aktualizacja 2021: Aby osiągnąć zerowy bilans emisji do 2050 roku i zatrzymać katastrofę klimatyczną, wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, muszą odejść od spalania węgla do roku 2030, a gazu ziemnego do 2035.
Aktualizacja 2019: Raport [R]ewolucja energetyczna dla Polski został przygotowany w roku 2013, czyli dwa lata przed ogłoszeniem Porozumienia Paryskiego i na pięć lat przed publikacją specjalnego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) o ograniczeniu wzrostu średniej globalnej temperatury do 1,5°C, który został zamówiony przez państwa-sygnatariuszy Porozumienia [1]. Dziś już wiemy, że scenariusz alternatywny zaproponowany w raporcie nie jest wystarczający by przeciwdziałać kryzysowi klimatycznemu. Opublikowany jesienią ubiegłego roku raport IPCC jednoznacznie dowodzi, że aby zatrzymać katastrofę klimatyczną, musimy w ciągu najbliższych 11 lat drastycznie ograniczyć emisje gazów cieplarnianych – do roku 2030 o blisko połowę w stosunku do poziomu z roku 2010, a do roku 2050 osiągnąć zerowy bilans emisji. Aby osiągnąć ten cel, wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, powinny odejść od spalania węgla do 2030 roku.
Wykonalność takiego scenariusza wskazują niezależne ekspertyzy przygotowane przez thinktank Climate Analytics (“Implications of the Paris Agreement for Coal Use in the Power Sector”, “A Stress Test For Coal In Europe Under The Paris Agreement”, “Science based coal phase-out pathway for Germany in line with the Paris Agreement 1.5°C warming limit”) czy powszechnie uznaną i bardzo ostrożną w swoich założeniach Międzynarodową Agencję Energetyczną (”Energy Technology Perspectives 2017”).[2]
[1] Międzyrządowy Zespół ds. Zmiany Klimatu, Specjalny Raport IPCC dotyczący ograniczenia globalnego ocieplenia klimatu o 1,5°C, https://www.ipcc.ch/sr15/
[2] Międzynarodowa Agencja Energetyczna, Energy Technology Perspectives 2017 – Catalysing Energy Technology Transformations, https://www.iea.org/etp2017/
Ze wstępu prof. dr hab. inż. Macieja Nowickiego:
(…) era skrajnie scentralizowanego systemu energetycznego, rodem z XX wieku, zbliża się w Polsce do końca. System ten w niniejszym opracowaniu przedstawiony jest jako referencyjny. Jest on drogi, nie zapewniający już bezpieczeństwa energetycznego, nieefektywny i szkodliwy dla środowiska.Autorzy przeciwstawiają mu system zdecentralizowany, oparty głównie na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, nazwany scenariuszem alternatywnym. (…)
To teraz ważą się losy przyszłości polskiej energetyki na całe dekady. Od woli politycznej rządzących zależy, którą drogą ona pójdzie – czy zostaniemy zepchnięci w ślepą uliczkę coraz droższej, w dużej mierze importowanej energii z paliw kopalnych, czy też już teraz odnawialne źródła energii otrzymają takie możliwości rozwojowe, na jakie zasługują. Ufam, że niniejsze opracowanie, przedstawiające możliwy do realizacji, realny scenariusz rewolucji energetycznej dla Polski, stanie się pomocne w pogłębionych dyskusjach prowadzących do wypracowania strategii energetycznej na miarę XXI wieku.
Problem
Spalanie na skalę masową paliw kopalnych, a w tym przede wszystkim węgla, jest ogromnym zagrożeniem dla ludzi i środowiska. Elektrownie produkujące energię w oparciu o węgiel są największym źródłem emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powodowanych przez ludzi. Węgiel jest odpowiedzialny za ponad jedną trzecią emisji dwutlenku węgla na świecie.
Pomimo postępu w zakresie poprawy efektywności energetycznej w ostatnich 20 latach, stale jeszcze na wytworzenie jednostki dochodu narodowego Polska zużywa 2–2,5 razy więcej energii niż czołowe państwa UE. Nasz system energetyczny, oparty głównie na spalaniu węgla, jest przestarzały – do roku 2020 konieczne będzie wycofanie z użytkowania co najmniej 40 procent mocy polskich elektrowni. Groźba potężnego kryzysu energetycznego jest realna już w roku 2015. Nadchodzący kryzys można złagodzić jedynie poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię, czyli poprawę efektywności energetycznej i przez możliwie szybki rozwój odnawialnych źródeł energii.
Rozwiązania
Pomimo utrzymującego się kryzysu ekonomicznego, branża związana z produkcją energii ze źródeł odnawialnych pozostała jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi gospodarki. Sektor tak zwanej „zielonej energii” tworzy także znacznie więcej miejsc pracy niż energetyka węglowa i kilkanaście razy więcej niż energetyka jądrowa. Odpowiedzią na kryzys klimatyczny, ekonomiczny czy rosnące koszty produkcji energii opartej o paliwa kopalne jest dynamiczny rozwój źródeł odnawialnych, wspierany przez rozpowszechnianie technologii zmniejszających zużycie energii. Poprawa efektywności energetycznej jest najkorzystniejszym działaniem gospodarczym z ekonomicznego, społecznego i ekologicznego punktu widzenia. Jest wypełnianiem konstytucyjnego zapisu o zrównoważonym rozwoju kraju.
Dostępne technologie pozwalające na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) z wiatru, fal morskich słońca, geotermii czy lokalnie wykorzystywanej biomasy są w stanie zapewnić sześciokrotnie więcej energii niż obecnie wynosi całe jej światowe zużycie. Zgodnie z szacunkami Instytutu Energetyki Odnawialnej, w roku 2010 w Polsce wykorzystano zaledwie niecały 1 procent realnego potencjału energetyki słonecznej, 18 procent energii geotermalnej, 41 procent energetyki wodnej i 1,5 procenta energetyki wiatrowej.
Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE) doprowadzą do obniżenia cen energii dla obywateli i pozwolą przyspieszyć wzrost gospodarczy. Już w roku 2030 ponad 50% energii elektrycznej może być w Polsce produkowane ze źródeł odnawialnych, a dzięki rozwojowi sektora OZE powstanie ponad 100 tys. miejsc pracy. Najnowszy raport ekspercki „[R]ewolucja Energetyczna dla Polski. Scenariusz zaopatrzenia Polski w czyste nośniki energii w perspektywie długookresowej” udowadnia, że zmiana struktury rynku energii będzie korzystna dla polskiej gospodarki.
Raport przygotowany przez ekspertów z Instytutu Energetyki Odnawialnej we współpracy z Instytutem Badań Kosmicznych i Termodynamiki Technicznej DLR w Stuttgarcie porównuje rządową strategię rozwoju energetyki (scenariusz referencyjny) z autorskim scenariuszem alternatywnym. Scenariusz rządowy zakłada kontynuację produkcji energii w oparciu o spalanie paliw kopalnych. Raport „[R]ewolucja Energetyczna dla Polski” pokazuje, że zmiana struktury rynku energetycznego oparta o poprawę efektywności energetycznej i stopniowe przechodzenie na produkcję energii ze źródeł odnawialnych, jest realną alternatywą. Opracowanie w przystępny sposób tłumaczy złożoność wyzwań, przed jakimi stoi Polska. Przedstawione są w nim aktualne prognozy wzrostu gospodarczego, cen paliw i technologii oraz liczby ludności w Polsce do roku 2050. Polska gospodarka nie musi być uzależniona od węgla. Nie ma przesłanek technologicznych czy gospodarczych, by utrzymywać obecny miks energetyczny. Jak mówią eksperci, [R]ewolucja energetyczna, czyli zmiana struktury rynku energetycznego i stopniowe przechodzenie na produkcję energii z OZE, staje się realną alternatywą. Zaproponowany system zapewnia bezpieczeństwo energetyczne i pozwala oprzeć gospodarkę na innowacyjnych, nowoczesnych technologiach. Raport porównuje ze sobą dwa możliwe do realizacji scenariusze wytwarzania i zaopatrzenia kraju w energię do roku 2050.
Publikowane w raporcie dane w rzetelny sposób pokazują rachunek korzyści i strat. Towarzyszące im analizy stawiają ważne pytania o to, w jakim kierunku rozwijać się mogą stabilne miejsca pracy w sektorze energetycznym, czy możemy poradzić sobie z pogłębiającym się ujemnym saldem wymiany handlowej surowców energetycznych, czy też z rosnącą zależnością energetyczną w transporcie.
Wykorzystanie potencjału OZE jest w Polsce niewielkie – wynosi zaledwie 7,8%. Z nowego raportu IEO i DLR wynika, że do roku 2050 Polska może produkować 88% energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, takich jak słońce, wiatr czy – wykorzystywana w sposób zrównoważony – biomasa. Całkowity roczny potencjał odnawialnych zasobów energii jest 160 razy większy niż roczne zużycie paliw kopalnych.
Pobierz plik:
[R]ewolucja energetyczna dla Polski [PL]
Energy [R]evolution: A sustainable Energy Outlook for Poland [Eng]