Petrochemiereus Ineos heeft aangekondigd dat het zijn vergunning voor de eerste fase van een geplande uitbreiding van een kunststofraffinaderij in de haven van Antwerpen intrekt, volgend op een rechtszaak die vorig jaar werd aangespannen door de milieuorganisatie ClientEarth en 13 andere NGO’s.
Het bedrijf heeft aangekondigd zijn huidige, betwiste vergunning voor het kappen van de bossen om plaats te ruimen voor de uitbreiding, in te trekken en een nieuwe vergunningsaanvraag voor te bereiden.
Deze ontwikkeling is een belangrijke overwinning voor de advocaten en milieuorganisaties die actie hebben ondernomen tegen het opsplitsen van het project in drie afzonderlijke vergunningsaanvragen. De NGO’s wonnen in november een kortgeding tegen “Project One”. Vervolgens dienden ze een beroep in op grond van het feit dat de Vlaamse autoriteiten hebben nagelaten om de voorziene milieueffecten van het volledige project weer te geven en te beoordelen – een duidelijke schending van de EU – en nationale wetgeving.
Het blijft onduidelijk of Ineos in zijn toekomstige vergunningsaanvraag rekening zal houden met de volledige milieueffecten van het project, zoals de milieugroepen eisen.
ClientEarth advocaat Tatiana Luján zegt: “De milieugevolgen van dit project zouden zo verstrekkend zijn, dat wij vinden dat de overheid er geen toestemming voor kan geven. Naast de duidelijke lokale gevolgen van de vernietiging van natuurwaarde en het lekken van plastic korrels, mogen we niet vergeten dat plastic wordt gemaakt van fossiele brandstoffen en dat installaties als deze een wereldwijd klimaatprobleem nog erger maken.
“De omvang van de gevolgen van Project One kunnen niet onder de mat worden geveegd – of over verschillende vergunningen worden verdeeld om ze kleiner te doen lijken. Het stap voor stap verkrijgen van een vergunning terwijl elke fase van het project met elkaar verbonden is, is een illegale praktijk. Deze vergunning was altijd al ontoereikend en intrekking ervan is de enige wettelijk correcte handelwijze. Ineos moet nu terug naar de tekentafel.”
Dit besluit volgt op recente signalen dat Ineos mogelijk terugkomt op zijn plannen voor Project One. In januari kondigde Ineos aan dat het de plannen voor een groot deel van de uitbreiding – de “PDH unit” – voor onbepaalde tijd zou opschorten. Ineos weet dit aan marktproblemen, waarbij de vraag naar propyleen – een belangrijk bestanddeel van plastic – was ingezakt. Deze plotse wijziging van de plannen kostte Ineos reeds 118,5 miljoen euro.
Een bijkomend punt van zorg kan de toenemende niet-rendabiliteit zijn van schaliegas-fracking in de VS, een centraal element in de bedrijfsplannen van Ineos, dat onder zware druk staat door de wereldwijde wetgeving inzake klimaatbescherming.
Mathieu Soete van Greenpeace België zegt: “Project One is duidelijk op zijn retour. Het lokaal verzet tegen Ineos’ plasticfabriek zwelt aan, de financiën zitten tegen, en ook het vergunningsverhaal hangt slechts met spuug en paktouw aan elkaar. We zien niet hoe een nieuwe vergunningsaanvraag kans van slagen kan hebben, aangezien Ineos niet alleen zijn onverdedigbare CO2- en plasticvervuiling moet zien goed te praten, maar ook af te rekenen zal krijgen met een striktere stikstofaanpak. In plaats van boter aan de galg te smeren, moet Ineos zijn conclusies trekken en plaats ruimen voor een echte transformatie van de Antwerpse haven die klimaat, milieu en de rechten van de werknemers respecteert.”
Koen Platevoet van Grootouders voor het Klimaat zegt: “Als grootouders maken wij ons zorgen over de impact die dit soort projecten zal hebben op de toekomst van onze kleinkinderen – de bijdrage ervan aan de klimaatverandering dreigt hun leven moeilijker te maken.
“Maar we maken ons ook zorgen over wat het project betekent voor iedereen die vandaag in de stad woont en werkt – het brengt de individuele gezondheid en het milieu in gevaar, maar het vormt ook een onmiddellijke economische bedreiging voor de burgers vanwege de financiële garanties die de Vlaamse regering en verschillende banken hebben gegeven.
“Daarom hebben we onlangs leden van het Vlaams Parlement aangeschreven met het verzoek om dit schadelijke project te heroverwegen en om meer transparantie rond het financiële risico ervan.Vlaamse belastingbetalers verdienen het om te weten hoe hun geld wordt besteed en hoe dat bijdraagt tot het bereiken van de sociale en klimaatdoelstellingen van Vlaanderen en België.”
Ineos zegt van plan te zijn een gewijzigde milieueffectbeoordeling in te dienen om later dit jaar een nieuwe vergunning aan te vragen bij de Vlaamse autoriteiten. Het project heeft al meer dan een jaar vertraging opgelopen door de juridische stappen van de milieugroepen. Verwacht wordt dat het besluit van Ineos om een nieuwe vergunning in te dienen Project One met nog eens ten minste twee jaar zal vertragen.
Zodra de nieuwe vergunning is gepubliceerd, zullen de milieugroeperingen deze evalueren en waar nodig juridische stappen blijven ondernemen om te voorkomen dat Project One onomkeerbare schade toebrengt aan mens en planeet.
Opmerkingen voor de redactie
Milieuorganisaties die zich bij ClientEarth hebben aangesloten bij het verzoek om het verbod zijn: Natuurbeschermingsvereniging De Steltkluut, Klimaatzaak, Greenpeace Belgium, StRaten Generaal, Fairfin, BOS+, Recycling Netwerk Benelux, Grootouders voor het Klimaat, Climaxi, Bond Beter Leefmilieu (BBL), WWF Belgium, Zero Waste Europe en Gallifrey Foundation.
De geplande installatie voor kunststoffen – bekend als “Project One” – bestaat uit twee nieuwe installaties: een ethaan-kraker, die ethaan omzet in ethyleen, en een installatie die propaan omzet in propeen. Ethyleen en propyleen zijn beide grondstoffen voor het maken van kunststoffen. In januari kondigde Ineos aan dat het de plannen de PDH installatie voor onbepaalde tijd zou opschorten. In de meest recente jaarrekening van de Ineos Holding Group wordt vermeld dat deze annulatie Ineos reeds 118,5 miljoen euro heeft gekost.
Naar schatting lekt er jaarlijks tot 167 000 ton plastic pre-productiepellets in het milieu in Europa, waardoor plastic korrels de op één na grootste bron van primaire microplasticvervuiling zijn.
Vanwege de omvang en de aard van Project One hebben banken en investeerders die bij het project betrokken zijn een vorm van financiële garantie nodig om eventuele risico’s te dekken. In dit geval wordt aangenomen dat de Vlaamse overheid een overheidsgarantie van 250-500 miljoen euro verleent.
In oktober 2020 bevestigde kredietbeoordelaar Moody’s een negatieve outlook voor Ineos.
Grootouders voor het Klimaat zond in februari een open brief aan verschillende leden van het Vlaams Parlement, met het dringende verzoek de beslissing om Ineos Project One te steunen te herzien wegens het gebrek aan transparantie rond de geldstromen naar dit project en de door de Vlaamse regering beloofde garanties.
Een recente uitspraak van de Raad voor Vergunningsbetwistingen heeft een belangrijk juridisch precedent geschapen, waardoor alle toekomstige projecten die stikstof uitstoten in de buurt van beschermde gebieden op de helling komen te staan. Er zijn reeds bijzonder hoge concentraties aanwezig in de Vlaamse bodem, wat een bedreiging vormt voor de fauna en de habitats. Dit kan gevolgen hebben voor Project One, aangezien het zou worden uitgestoten in de nabijheid van verscheidene door de EU beschermde gebieden, de zogenaamde Natura 2000-gebieden.
Juridische achtergrond
Milieugroeperingen beschouwen “Project One” als schadelijk voor het milieu en juridisch problematisch. De oorspronkelijke rechtszaak van ClientEarth, waardoor het project vertraging opliep, was gebaseerd op het feit dat de Vlaamse autoriteiten de milieueffecten van de uitbreiding niet volledig hadden beoordeeld – een duidelijke schending van de EU- en de nationale wetgeving.
In december 2020 dienden de milieuorganisaties een gerechtelijk beroep in tegen de goedkeuring van de vergunning voor het kappen van het bos dat nodig was voor “Project One”. Het beroep werd ingesteld nadat de milieugroeperingen een kortgeding hadden ingesteld om de kap van het bos te verhinderen. De goedkeuring van het kortgeding door de Raad voor Vergunningsbetwistingen in Vlaanderen, België, betekent dat Ineos niet verder kan gaan met het project totdat de rechtszaak is afgerond.
In het vonnis waarbij het kortgeding van de NGO’s werd goedgekeurd, verklaarde de Raad voor Vergunningsbetwistingen dat in de milieueffectbeoordeling, die de basis vormt van de ontbossingsvergunning van Ineos, de volle omvang van de milieu- en klimaatgevolgen die het project in zijn geheel zal hebben, onvoldoende waren beoordeeld, wat de argumenten van de groepen bevestigde.
Tatiana Luján is een Colombiaans gediplomeerd advocaat.
Over ClientEarth
ClientEarth is een non-profit milieurechtorganisatie die de wet gebruikt om systemische verandering teweeg te brengen, met als doel de aarde en haar inwoners te beschermen. Samen met partners en burgers over de hele wereld vechten wij tegen klimaatverandering en vóór natuurbescherming. Wij houden de industrie en overheden ter verantwoording en verdedigen ieders recht op een gezonde wereld. Vanuit onze kantoren in Europa, Azië en de VS geven we vorm aan de wet, voeren we die uit en zien we toe op de naleving ervan, om te bouwen aan een toekomst voor onze planeet waarin mensen en natuur samen kunnen gedijen.
Over Grootouders voor het Klimaat (GvK)
Grootouders voor het Klimaat (GvK) is een burgerbeweging die de klimaatjongeren en hun beweging steunt. Sinds de oprichting begin 2019, organiseren de Grootouders (GvK) publieke acties en infosessies met als doel het bewustzijn rond klimaatverandering bij hun leeftijdsgenoten te vergroten en hen een platform te bieden om hun stem te laten horen.
Over Greenpeace België
Greenpeace België maakt deel uit van een internationale beweging van mensen met een passie voor de bescherming van onze leefwereld. Greenpeace ijvert voor milieurechtvaardigheid, want alleen door samen de nauw verbonden sociale en ecologische crisissen aan te pakken, kunnen we een groenere, gezondere en vreedzame wereld realiseren.
Contact informatie
ClientEarth: Bianca Vergnaud, [email protected]
Greenpeace België: Mathieu Soete, [email protected]
Grootouders voor het Klimaat: Koen Platevoet, [email protected]