Oceany są źródłem życia, wspierają utrzymanie bezpieczeństwa żywnościowego i są wspólnym dziedzictwem całej ludzkości, ale przemysłowe połowy, zanieczyszczenia i odwierty ropy pogłębiły kryzys oceaniczny. W 2022 roku, podczas 15. Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej (CBD COP15), przyjęto globalne porozumienie, mające na celu powstrzymanie utraty różnorodności biologicznej. Jednym z celów jest skuteczna ochrona co najmniej 30% oceanów i obszarów morskich do 2030 roku. Przy obecnym tempie ochrony, cel ten nie zostanie osiągnięty do końca obecnego wieku [1]. Sytuację poprawić może wdrożenie Światowego Traktatu Oceanicznego, który ma doprowadzić do wypracowania narzędzi mających na celu skuteczną ochronę, w tym umożliwienie tworzenia rezerwatów oceanicznych i wprowadzenie nowoczesnego zarządzania oceanami. Aby Traktat wszedł w życie, musi zostać ratyfikowany przez co najmniej 60 państw. Obecnie Traktat ratyfikowało jedynie 17 państw.

Korzyści wynikające z ratyfikacji Traktatu Oceanicznego
Traktat ONZ w sprawie Oceanów ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ po jego ratyfikacji mają zostać wypracowane ramy prawne, które umożliwią poprawę zarządzania oceanami i ochronę obszarów różnorodności biologicznej znajdujących się poza jurysdykcją krajową. Po wejściu w życie, Traktat:
- Pomoże w tworzeniu bardziej skutecznych mechanizmów ochrony ekosystemów morskich, co jest kluczowe dla utrzymania równowagi ekologicznej na Ziemi oraz umożliwi tworzenie morskich obszarów chronionych, pomagając osiągnąć globalny cel ochrony 30% oceanów do 2030 roku;
- Gospodarka oceaniczna ma ogromną wartość szacowaną na trzy do sześciu bilionów dolarów rocznie [2]. Ratyfikacja Traktatu pomoże krajom zyskać sprawiedliwy dostęp do korzyści i zysków wynikających z prowadzenia gospodarki na pełnym morzu i pozwoli zapewnić sprawiedliwy podział korzyści płynących z morskich zasobów genetycznych pochodzących z pełnego morza i dna morskiego;
- Zapewni przejrzystość działań i umożliwi większy wpływ społeczności międzynarodowej na decyzje, które mogłyby zaszkodzić różnorodności biologicznej oceanów.
- Umożliwi budowanie potencjału i zapewnienie transferu technologii morskiej wszystkim państwom, które ratyfikują Traktat. Zapisy Traktatu umożliwiają krajom współudział w wypracowywaniu globalnych rozwiązań i zapewnia równy dostęp do zysków z gospodarki morskiej.
Stan ratyfikacji Traktatu Oceanicznego
Aby osiągnąć globalny cel ochrony 30% oceanów do 2030 roku, traktat ONZ o oceanach musi zostać ratyfikowany najpóźniej podczas konferencji Oceanicznej ONZ, która odbędzie się (UNOC) we Francji w czerwcu 2025 roku. Do tego potrzebna jest ratyfikacja przez co najmniej 60 krajów.
Do 5 lutego 2025 roku tylko 17 krajów oficjalnie ratyfikowało go w ONZ [3] W przypadku UE – Hiszpania i Francja ratyfikowały już Traktat, Parlament Europejski dał zielone światło, a Rada UE podjęła decyzję o ratyfikacji, ale nie została ona jeszcze przedłożona do ONZ. Ważne jest też zakończenie ratyfikacji przez pozostałe państwa członkowskie UE – tylko Rumunia, Łotwa i Słowenia zakończyły swoje krajowe procedury.
Rola polskiej prezydencji w UE
Polska może stać się jednym z krajów, które wprowadzą Traktat Oceaniczny w życie. Mając przewodnictwo w Radzie UE, Polska współreprezentuje UE w pracach międzynarodowych. Polska prezydencja może znacząco wspierać ratyfikację Traktatu poprzez podjęcie działań na rzecz przyspieszenia ratyfikacji przez państwa członkowskie UE (w tym również rząd Polski) oraz pracować nad szybkim przedłożeniem ratyfikacji Traktatu przez Unię Europejską do Sekretariatu ONZ.
- https://www.greenpeace.org/international/publication/70671/30×30-from-commitment-to-action/
- https://www.clustercollaboration.eu/content/unctad-ocean-economy-business-3-billion-people-worth-6-trillion
- https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXI-10&chapter=21&clang=_en
