Natuur- en milieuorganisaties van de Biodiversiteitscoalitie roepen de Vlaamse Regering op tot een ambitieuze koerswijziging om de maatschappelijke en economische meerwaarde van natuurherstel veilig te stellen. 

Nu de helft van de termijn is verstreken voor het indienen van de nationale uitvoeringsplannen voor de Europese Natuurherstelwet (uiterlijk september 2026), maken Belgische natuurorganisaties, verenigd in de Europese ‘RestoreNature-coalitie’, de tussentijdse balans op. Het resultaat voor België is gemengd (1), maar de conclusie voor Vlaanderen is zorgwekkend: de inspanningen zijn op dit moment manifest onvoldoende om de verplichte Europese doelstellingen tegen 2030 te halen. De natuurorganisaties vragen de Vlaamse Regering zich dringend te herpakken. 

Vlaanderen hekkensluiter in Europa 

Het tussentijds rapport stelt vast dat de Vlaamse regering tekortschiet op de vier cruciale criteria: ambitie, wetenschappelijke basis, financiering en publieke participatie/transparantie. 

  • Ondanks deze alarmerende cijfers toont de Vlaamse Regering geen enkele versnelling van het natuurbeleid. Er zijn geen extra middelen voorzien en er is geen versnelling van de acties op het terrein om de doelstellingen om tegen 2030 te halen. 
  • Bovendien wordt er te veel tijd verloren: er was eerder aangekondigd dat het ontwerp natuurherstelplan pas begin 2028 zou worden ingediend, wat veel te laat is om de verplichte doelen te realiseren. Hoewel er onlangs veranderingen zijn aangekondigd om het plan op tijd te realiseren, zijn de vereiste transparantie en participatie in ieder geval ruimschoots ontoereikend, en zal het publiek pas heel laat betrokken worden in het proces. 

Marien herstelplan (federaal niveau) is lichtend voorbeeld 

Voor het herstel van de natuur in zee is de federale overheid bevoegd. Haar aanpak is zelfs op Europees niveau een lichtend voorbeeld van hoe het ook kan. Het proces werd al proactief opgestart nog voor de goedkeuring van de herstelwet, het is grotendeels gebaseerd op wetenschappelijke gegevens, er worden onderzoeksinstellingen en relevante ngo’s bij betrokken en er wordt proactief gecommuniceerd over de voortgang ervan. Dit voorbeeld is een prima inspiratiebron voor de herstelplannen van de gewesten.  

Constructieve oproep: grijp de kans voor natuur, samenleving en economie 

Natuurherstel is een van de best mogelijke investeringen voor de maatschappij. ‘De uitvoering van de natuurherstelwet helpt om hittestress te voorkomen, beschermt tegen waterellende en droogte, en maakt bodems veerkrachtiger met het oog op duurzame voedselproductie’, onderstreept Julie Vandenberghe, beleidsdirecteur bij WWF-België. 

De organisaties benadrukken dat er nog tijd is om het roer om te gooien en bieden de volgende adviezen voor een gedragen en ambitieuze implementatie: 

  • Start meteen met ‘no-regret’ maatregelen: versnel de uitvoering van al beslist beleid, zoals de prioritaire acties in Natura 2000-gebieden. 
  • Haal alle expertise aan boord: betrek universiteiten, natuurorganisaties, gezondheidsorganisaties en burgers actief en communiceer transparant over de vorderingen. 
  • Stel de ambitie onmiddellijk op scherp: stop met dralen, zorg voor rechtszekerheid en leg de ambitie waar ze moet liggen om de doelen te halen, d.w.z. minstens 30% van onze oppervlakte reserveren voor natuur en een goede basismilieukwaliteit in heel Vlaanderen realiseren, voor mens en dier. 

“Een correcte en ambitieuze implementatie van de Natuurherstelwet is ook een cruciale hefboom voor meer rechtszekerheid in het vergunningenbeleid. De huidige stikstofcrisis is een direct gevolg van het gebrek aan daadkrachtig beleid in het verleden. Door onze natuur robuuster te maken, wordt ze beter gewapend tegen negatieve milieudrukken, zoals stikstof. Dit creëert de nodige ademruimte en rechtszekerheid voor álle sectoren”, benadrukt Mattias Bruynooghe, diensthoofd beleid van Natuurpunt. 

De Vlaamse Regering heeft de uitgelezen kans om met een proactieve, ambitieuze strategie de maatschappelijke en economische meerwaarde van natuurherstel te maximaliseren. Door nu te investeren, vermijden we toekomstige extra kosten en creëren we een robuuste, veerkrachtige en welvarende omgeving voor iedereen. Wij rekenen op de Vlaamse regering om dit potentieel volledig te realiseren. 

Noten:  

  • (1) Het resultaat voor België geeft een gemengd beeld: ondanks enige vooruitgang, vooral met het marien plan, blijken de ambitie en transparantie ruimschoots ontoereikend, waardoor België op deze twee punten bij de slechtste leerlingen van Europa behoort. Omdat er weinig informatie over het Brussels plan beschikbaar was (door het ontbreken van een regering), kon de analyse daar niet nauwkeurig worden uitgevoerd. 
image.png

Over de Belgische Biodiversiteitscoalitie 
De Belgische Biodiversiteitscoalitie is een partnerschap van WWF, BOS+, Greenpeace, Natagora, Natuurpunt, Canopea, Bond Beter Leefmilieu en Vogelbescherming Vlaanderen. De coalitie heeft als missie het verlies aan biodiversiteit in België en zijn voetafdrukgebieden een halt toe te roepen en om te keren door gezamenlijke belangenverdediging bij Belgische federale en regionale politieke besluitvormers.