Energie-expert bij Greenpeace Jan Vande Putte bezocht Fukushima in de dagen na de ramp en vervolgens elk jaar in de afgelopen 10 jaar. “Deze trieste verjaardag herinnert ons aan de kwetsbaarheid van kerncentrales”, zegt hij. Vande Putte is dan ook opgelucht dat in België kernenergie geen toekomst meer heeft. Met de kerncentrales verdwijnt bovendien een belangrijke hinderpaal voor de verdere ontwikkeling van hernieuwbare energie.
Op 15 maart 2011, vier dagen na het begin van de kernramp in Fukushima, arriveert energie-expert Jan Vande Putte in Osaka met een internationaal team van Greenpeace. [1] Bij de landing zegt de piloot geruststellend: “Alles is nu onder controle in de kerncentrale.” Een paar uur eerder had zich nog een nieuwe explosie op de site voorgedaan. “Dit is een perfecte illustratie van hoe de Japanse regering vanaf het begin heeft geprobeerd haar eigen bevolking en de wereld te misleiden door de ernst van de ramp te bagatelliseren,” merkt Jan Vande Putte op.
Jan Vande Putte bleef in 2011 uiteindelijk enkele maanden in Japan. Hij is er sindsdien elk jaar teruggekeerd om de gevolgen van deze ramp, zowel voor de omgeving als voor de bevolking, zo nauwkeurig mogelijk te meten en er zo lessen uit te kunnen trekken. “Ten eerste: een kerncentrale is uiterst kwetsbaar. In geval van stroomuitval zijn er slechts enkele uren om in te grijpen en de koelwaterpompen weer aan de praat te krijgen. Ten tweede blijft een nucleair ongeval zelden beperkt tot één reactor. In Fukushima zijn alle reactoren die in bedrijf waren gesmolten,” zegt hij.
Staalname in Namie, in de prefectuur Fukushima (2017). In de media library van Greenpeace vindt u vele foto’s en video’s van Fukushima vrij te gebruiken mits correct vermelding van het copyright. U kan er onder meer deze video met Jan Vande Putte uit 2019 downloaden. © Christian Åslund/Greenpeace
Tien jaar later zijn de gevolgen nog steeds voelbaar. Uit een gedetailleerde analyse van de stralingsniveaus in de prefectuur Fukushima blijkt dat de inspanningen om het gebied te decontamineren beperkt zijn gebleven en dat 85% van de “Special Decontamination Area” nog steeds niet is ontsmet.[2] Het officiële actieplan van de regering, dat gericht is op ontmanteling binnen 30 tot 40 jaar, heeft geen enkele kans van slagen, zoals uitvoerig is geanalyseerd in een recent rapport van Greenpeace.[3]
In België: Engie moet de rekening nog betalen
In de nasleep van de ramp besloot Duitsland – met succes – af te zien van kernenergie, terwijl Europa alle kerncentrales op het oude continent stresstests oplegde om hun zwakke punten te bepalen. Tien jaar later zijn niet al deze aanbevelingen opgevolgd. Bovendien zijn niet eens alle risico’s onderzocht. In België kan met name worden opgemerkt dat onvoldoende rekening wordt gehouden met het overstromingsrisico in Tihange.[4]
Dit alles bevestigt eens te meer de noodzaak om de kernuitstap voort te zetten en de laatste Belgische kerncentrales uiterlijk tegen 2025 te sluiten. Greenpeace is dan ook verheugd over de recente beslissingen van Engie-Electrabel om de bladzijde over kernenergie om te slaan. Dit is een beslissing die ook een belangrijke blokkade doet verdwijnen voor de verdere ontwikkeling van hernieuwbare energie. “Maar Engie-Electrabel kan, na zich al die jaren te goed te hebben gedaan aan het nucleair buffet, niet vertrekken zonder de rekening te betalen en moet aan de bevolking garanties bieden inzake veiligheid en financiering van de ontmanteling en het afvalbeheer“, zegt Jan Vande Putte. “Deze risico’s zullen niet van de ene dag op de andere verdwijnen. Met name de koelbassins zullen nog jaren na de sluiting van alle reactoren kwetsbare structuren blijven met hoge concentraties radioactiviteit“, concludeert hij.
Dit jaar is Jan Vande Putte vanwege de Covid-19 crisis niet in Japan en is hij beschikbaar voor interviews.
Noten:
[1] De stad Osaka ligt op 600 km van Fukushima est une ville située à 600 km de Fukushima.
[2] Zie het rapport “Fukushima 2011-2020”, dat zich concentreert op de metingen in Namie en Iitate in de prefectuur Fukushima.
[4] In de stresstests van 2011 werd vastgesteld dat de bescherming tegen overstromingen bij Tihange ontoereikend was (“ruim onvoldoende”). De aanvullende bescherming die sindsdien is ingevoerd, is vandaag de dag nog steeds ontoereikend. Zie details in “Lessons not Learned from the Fukushima Accident”.