Het hof van beroep in Brussel veroordeelt de Vlaamse overheid omwille van het falende luchtkwaliteitsbeleid. Hiermee is het finale vonnis geveld van de rechtszaak die Greenpeace in 2017 is gestart. De Vlaamse overheid moet nu snel met een ambitieus luchtactieplan komen en dwangsommen betalen. Met dat geld zal Greenpeace een fonds oprichten om lokale projecten voor een betere luchtkwaliteit en een gezonde leefomgeving te ondersteunen. 

Al in september 2017 stapte Greenpeace naar de rechter omdat de Vlaamse overheid te weinig doet om haar inwoners te beschermen tegen ongezonde luchtvervuiling, meer bepaald tegen het blijvend overschrijden van de Europese normen voor stikstofdioxide (NO2).[1] De rechter van het hof van beroep van Brussel geeft Greenpeace vandaag gelijk en bevestigt daarmee de vonnissen van de rechter van eerste aanleg en de beslagrechter.[2]

“Meer dan vier jaar gingen verloren sinds onze oorspronkelijke ingebrekestelling en nog steeds heeft de Vlaamse overheid geen werk gemaakt van een degelijk luchtactieplan. Een echte schande als je weet dat in ons land jaarlijks meer dan 9.000 mensen vroegtijdig sterven ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit”, zegt Joeri Thijs, expert Mobiliteit bij Greenpeace.[3]

Het verkeer: grootste verantwoordelijke

Het verkeer is de belangrijkste bron van luchtvervuiling. Zo tonen studies dat wonen in de nabijheid van drukke wegen leidt tot een verminderde longcapaciteit bij kinderen, tot concentratiestoornissen en zelfs dementie. Luchtvervuiling kost de Belgische gezondheidszorg volgens de Europese Commissie jaarlijks maar liefst 8 miljard euro, of 725 euro per Belg.[4] Vervuiling door stikstofdioxide draagt bovendien bij aan de neerslag van stikstof met desastreuze gevolgen voor onze natuur. Minister Zuhal Demir gaf dit voorjaar zelf aan dat een ambitieus luchtactieplan moet bijdragen aan het oplossen van de stikstofcrisis. 

“Onze longen, het klimaat en de natuur hebben nu nood aan gedurfd beleid dat onze mobiliteit gezonder, duurzamer en inclusiever maakt. Het afscheid van voertuigen op fossiele brandstoffen, het vergroenen en herwaarderen van het openbaar vervoer en maatregelen om meer mensen uit de auto te halen: dit arrest moet dit alles nu in een stroomversnelling brengen”, zegt Joeri Thijs. 

Nieuw: Fonds Gezonde Lucht

De rechtbank van eerste aanleg legde de overheid al in 2018 een dwangsom van 1000 euro per dag op, zolang een ambitieuzer luchtactieplan uitblijft dat in lijn is met de Europese regelgeving. Het totaal van deze dwangsommen is intussen opgelopen tot meer dan 750.000 euro.

“Wij stappen niet naar de rechter om dwangsommen te krijgen, maar om beleidsmakers op hun plicht te wijzen en verandering af te dwingen”, zegt Joeri Thijs. “We zullen het geld gebruiken om het Fonds Gezonde Lucht op te starten, in samenwerking met BePlanet. Hiermee gaan we actiegroepen en verenigingen ondersteunen bij lokale projecten die de luchtkwaliteit verbeteren. De overheid beschermt ons onvoldoende, dus we steken zelf een tandje bij.”

Meer info over de oprichting van het Fonds Gezonde Lucht en hoe u een aanvraag kan indien voor projectsteun, vindt u op de website www.fondsgezondelucht.be.

Noten

[1] Vlaanderen is al sinds 2010 in overtreding met de NO2-normen van Europa. Het kreeg uitstel tot 2015 maar met het huidige plan weet men niet eens wanneer Vlaanderen  aan de NO2 normen van Europa zal tegemoet komen, die eigenlijk al veel te laks zijn in vergelijking met wat nodig is voor onze gezondheid. Modelkaarten van IRCEL bevestigen dat op tal van plekken in Vlaanderen de Europese grenswaarden voor stikstofdioxide (NO2) nog steeds overschreden worden.

[2] In september 2017 daagde Greenpeace de Vlaamse regering voor de rechter omwille van de ongezonde lucht in Vlaanderen, en meer bepaald het blijvend overschrijden van de Europese normen voor stikstofdioxide (NO2). De rechter gaf Greenpeace gelijk en oordeelde dat de Vlaamse regering binnen het jaar na de betekening van het vonnis (6 november 2018) een luchtkwaliteitsplan moest opstellen, dat aantoont hoe deze illegale overschrijdingen zo snel mogelijk weggewerkt kunnen worden. De rechtbank koppelde daaraan een dwangsom van 1.000 euro per dag bij niet naleving van het vonnis. Het plan waarmee de Vlaamse regering in 2019 op de proppen kwam, was ruimschoots onvoldoende. Greenpeace stuurde daarop een deurwaarder naar het kabinet van de minister, waarop de zaak voor de beslagrechtbank kwam. De organisatie kreeg ook daar gelijk. De Vlaamse overheid ging in beroep tegen het vonnis van de beslagrechter. Vandaag bevestigde het hof van beroep van Brussel dat verdict. Het vonnis vindt u hier. 

[3] Uit berekeningen van het Europees Milieuagentschap blijkt dat in ons land jaarlijks meer dan 9.000 mensen voortijdig sterven ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit: https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2019 https://www.thelancet.com/journals/lanplh/article/PIIS2542-5196(19)30059-2/fulltext

[4] De Europese Commissie tikte ons land trouwens al meermaals op de vingers voor het niet respecteren van de luchtkwaliteitsnormen en zette dit voorjaar een nieuwe stap in een lopende inbreukprocedure. Binnenkort dreigt een doorverwijzing naar het Europese Hof van Justitie.

Contact: Greenpeace persdienst: 0496 26 31 91 – [email protected]