Het nieuwe strafwetboek dat zonet werd goedgekeurd door het federale parlement is een mijlpaal voor de rechtspraak voor de natuur. Vanaf nu is ecocide opgenomen in de strafwet, net zoals misdaden tegen de mensheid en genocide. De ecocidewet maakt het mogelijk om ernstige, grootschalige en onomkeerbare misdrijven tegen de natuur te veroordelen en bestraffen met 20 jaar cel en een boete van 1.6 miljoen euro.
Concreet gaat de wet over opzettelijke misdrijven die ernstige, grootschalige en langdurige schade aan het leefmilieu veroorzaken. Het toepassingsgebied van deze nieuwe wet is beperkt tot schade in de Noordzee en tot schade door radioactieve straling.
“Een misdaad tegen de natuur is per definitie een misdaad tegen ons allemaal. De erkenning van ecocide in het strafrecht is een mijlpaal in de erkenning van de rechten van de natuur”, vertelt Ruth-Marie Henckes, campaigner Biodiversiteit bij Greenpeace. “We hadden graag een bredere toepassing van de wet gezien om alle soorten ernstige natuurvernietiging te ontraden, zoals ook grootschalige waterverontreiniging of illegale ontbossing. Maar deze wet geeft ons alvast in enkele gevallen de middelen om de verantwoordelijken te laten opdraaien voor de gevolgen van hun misdrijven, bijvoorbeeld bij een schipbreuk van een olietanker in de Noordzee.”
Op Europees niveau werd eind 2023 een akkoord gevonden voor de nieuwe richtlijn rond milieucriminaliteit, die misdrijven gelijkend aan ecocide bestraft. Als die wet de komende maanden formeel goedgekeurd wordt door het Parlement en de Raad, hebben de gewesten nog twee jaar de tijd om de wetgeving over te nemen in gewestelijke milieuregelgeving. Dit zijn belangrijke stappen in Europa en België, maar het is cruciaal dat ecocide wereldwijd als misdrijf wordt erkend. Ook hier is een rol weggelegd voor ons land.
“Als pionier in de erkenning van ecocide, moet België op internationaal niveau blijven pleiten voor de erkenning van ecocide bij het Internationaal Strafhof. Om de natuur ten volle te kunnen beschermen, is het noodzakelijk dat natuurvernietigers overal ter wereld bestraft kunnen worden”, zegt Patricia Willocq, directeur van Stop Ecocide België. “Wij blijven dus campagne voeren om ecocide België en de wereld uit te helpen.”
De voorbije jaren hebben milieubewegingen zoals Stop Ecocide, Greenpeace, Canopea, Rise for Climate, Climate Justice for Rosa, Fondation européen pour le droit du vivant, Kaya, Klimaatcoalitie en de Grootouders voor het Klimaat samen campagne gevoerd voor de erkenning van ecocide in België. Meer dan 43.000 burgers tekenden een petitie om te eisen dat een ambitieuze definitie van ecocide opgenomen zou worden in het strafwetboek.
Recht op protest
Tegelijkertijd maken Greenpeace en Stop Ecocide Belgium zich ook zorgen over een passage in het nieuwe strafwetboek die het recht op protest in gevaar kan brengen. Het nieuwe artikel dat ‘kwaadwillige aantasting van het overheidsgezag’ strafbaar maakt, laat een te ruime interpretatie toe die vreedzaam protest en burgerlijke ongehoorzaamheidsacties kan viseren. Meer info en het gezamenlijk standpunt van diverse vakbonds-, milieu- en maatschappelijke organisaties vindt u hier.