Je vraagt je misschien af waarom Greenpeace, een milieuorganisatie, oproept om deel te nemen aan de antiracismebetoging op 19 maart. Om deze vraag te beantwoorden, praten we met Valerie Del Re, directeur van Greenpeace België. Zij legt ons de koerswijziging uit die Greenpeace het voorbije decennium heeft ondergaan. Niet enkel inzoomen op milieuproblemen, maar een stap terug nemen en kijken naar de samenhang van de talrijke actuele crises, daar gaat de internationale organisatie voor.
GP: Greenpeace spreekt steeds vaker over sociale rechtvaardigheid. Waarom die nadruk?
Valerie Del Re: “Klimaat en sociale rechtvaardigheid zijn innig verbonden. Kijk bijvoorbeeld naar de gevolgen van de klimaatcrisis die we nu al waarnemen: orkanen, bosbranden, overstromingen, hittegolven of droogte. De VN heeft berekend dat er wereldwijd gemiddeld elke week zo’n ramp plaatsvindt en de meeste daarvan in het Globale Zuiden. Naar schatting zal in 2050 één op zeven mensen op de vlucht zijn door de klimaatcrisis. Het grote onrecht daarbij is dat de grote meerderheid van de zwaarst getroffen mensen dit probleem helemaal niet veroorzaakt heeft. Bangladesh werd in 2020 getroffen door de krachtigste cycloon in 20 jaar en vorig jaar was er een enorme overstroming. Die doodde honderden mensen en bracht miljoenen in een precaire situatie door een gebrek aan voedsel en medicijnen. Kunnen we eens kijken naar wie hiervoor verantwoordelijk is?”
GP: Is dat wel mogelijk? Kan er over verantwoordelijkheid worden gesproken wanneer het gaat over zo’n complexe fenomenen?
“Wanneer in het nieuws wordt gesproken over extreme weersomstandigheden dan wordt zelden verwezen naar de klimaatcrisis als de diepere oorzaak. Ik denk dat de klimaatverstoring moet begrepen worden als een vorm van geweld, en dat geweld is het resultaat van de accumulatie van CO2 emissies tijdens de afgelopen 2 eeuwen. Als je de kaarten van historische emissies bekijkt dan zie je hoe het Verenigd Koninkrijk, de VS en tal van Europese landen voor het grootste deel deze puinhoop hebben veroorzaakt waar het Globale Zuiden nu mee moet omgaan. De klimaatproblematiek is dus onlosmakelijk verbonden met kolonialisme, ongelijkheid en racisme. Het huidige economische systeem beschouwt de planeet en alle leven als dingen waarover beschikt kan worden. Denk bijvoorbeeld aan de talrijke waardevolle ecosystemen in Brazilië: die worden vernield om er soja te verbouwen die dan als veevoeder wordt gebruikt voor onze koeien, varkens en pluimvee. Vervolgens wordt onze overproductie van vlees gedumpt in het Globale Zuiden waar het lokale boerinnen en boeren onderuit haalt. Maar ongelijkheid is niet enkel een probleem op wereldschaal: ook in België zien we dat mensen in arme buurten minder toegang hebben tot groen, en meer lijden onder luchtvervuiling en onder de stijgende prijzen van energie.”
GP: Hoe vertaalt Greenpeace dit alles in acties en campagnes?
“Het afgelopen decennium is Greenpeace veranderd. We luisteren naar de wijsheid van de mensen in die landen die het meeste lijden onder de gevolgen van klimaatverandering en in gebieden die beschermd moeten worden van exploitatie en vernietiging. Ook onze strategie is veranderd. In het verleden hebben we als milieuorganisatie talrijke belangrijke successen geboekt, zoals het afwenden van olieboringen van Shell op de Noordpool of de wetgeving tegen toxisch afval (REACH). Maar vandaag willen we een systemische verandering teweegbrengen. De klimaat-, sociale en biodiversiteitscrisis zijn structurele problemen die verband houden met het geloof in onbeperkte economische groei en de oneindige beschikbaarheid van natuurlijke hulpbronnen. Dit moet grondig veranderen.”
GP: Dat is geen bescheiden opgave. Wat zijn de oplossingen?
“Het is uiteraard bijzonder complex en er zijn geen eenvoudige oplossingen. Op welke knop moet je duwen om het systeem om te vormen? We zijn onderdeel van een brede globale beweging die hierop antwoorden zoekt, samen met tal van wetenschappers. We hebben besloten om drie kernideeën in al onze campagnes en acties te integreren. Één: het systeem zelf moet veranderen. Twee: hiervoor is een breder maatschappelijk bewustzijn nodig. Drie: de grenzen van de planeet zijn de rode lijnen die moeten worden bewaakt.”
GP: Greenpeace wil als milieuorganisatie dus een bredere maatschappelijke rol opnemen?
“Ik geloof dat we aan het begin staan van een aardverschuiving in de manier waarop over onze politieke toekomst wordt nagedacht. We moeten manieren vinden waarop álle bewoners van onze planeet een goed leven kunnen leiden binnen de grenzen van wat ecologisch mogelijk is en met respect voor de ecosystemen en alle vormen van leven. Dat is een enorme uitdaging en in zekere zin is dit een zoektocht. We zullen alleen slagen als we het probleem op wereldwijde schaal aanpakken. En door ons in te zetten voor de verschillende strijden die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, zoals onder meer de milieu-, sociale en antiracistische strijd of de strijd tegen gendergeweld.”