De afgelopen weken was er veel te doen om het stilleggen van de Oosterweelwerken (waar grondverzet aan te pas komt) in Antwerpen. Eind december 2021 schorste de Raad van State de conformverklaringen van de Technische Verslagen voor de Oosterweelwerf op Linkeroever en de Scheldetunnel. De Raad stelde dat burgerbeweging Grondrecht samen met Greenpeace en burgeractivist Thomas Goorden voldoende aannemelijk hadden gemaakt dat er een probleem is met de verplaatsing van met PFOS vervuilde gronden. De ‘werf van de eeuw’ ligt daardoor voorlopig zo goed als stil.
Is het dan onze bedoeling om Oosterweel en het onderliggende Toekomstverbond te saboteren? Neen. Wél is het onze intentie om te verzekeren dat:
- milieuwetgeving en gezondheidsnormen ernstig genomen worden,
- de werken aan Oosterweel niet zorgen voor een verdere verspreiding van de vervuiling (dat kan met de huidige aanpak en gehanteerde bodemnormen niet worden gegarandeerd),
- de vervuilde omgeving in en om Zwijndrecht grondig gesaneerd zal worden
- de vervuiler 3M en niet de belastingbetaler daarvoor betaalt.
Samen met omwonenden stelden wij vlak voor de zomer van 2021 tot onze verbazing vast dat bouwheer Lantis zo snel mogelijk wilde doorgaan met grote graafwerken, in zwaar vervuilde grond. En dat ondanks de onthulde doofpotoperatie sinds 2017 en de nog vele onopgeloste vragen. In de onderzoekscommissie van het Vlaams Parlement kwamen in juni al de eerste onfrisse zaken naar boven: over hoe schimmig de door Lantis gehanteerde bodem- en milieunormen tot stand kwamen, over hoe in 2017 beslist werd om niet naar de bevolking te communiceren over de PFOS-vervuiling en geen bijkomende metingen in woongebied te verrichten, enz. Dit was voor ons voldoende aanleiding om in de zomer naar de rechtbank te stappen.
Door met de graafwerken verder te gaan en door de afgesloten en intussen al ongeldig verklaarde dading tussen Lantis en 3M, dreigt de Vlaamse overheid bovendien te hypothekeren dat 3M juridisch aansprakelijk kan worden gesteld voor de opkuis van de vervuiling. Juriste Isabelle Larmuseau omschreef het als volgt: “We hadden te maken met een vervuiler die voor honderd procent aanspreekbaar was. Maar omdat de Vlaamse overheid heeft nagelaten om 3M aan te spreken om te saneren, en uitgerekend in die niet-gesaneerde zone een infrastructuurproject plant, heeft de Vlaamse overheid het probleem van 3M volledig naar zich toegetrokken. Zo is de vervuiling van 3M de vervuiling van de Vlaamse overheid geworden en dus van de Vlaamse belastingbetaler.”
Die aansprakelijkheid van 3M, het gebrek aan garanties dat vervuiling niet verder verspreid zou worden, het wetenschappelijk achterhaalde normenkader, de onduidelijkheid over toekomstige sanering en het creëren van een niet-vergund PFOS afvalstort op de terreinen van 3M. Dat waren en zijn nog steeds voor ons méér dan voldoende elementen om naar de rechter te stappen met onze milieustakingsvordering. Die zal dit voorjaar ook ten gronde behandeld worden. Onze spoedprocedure bij de Raad van State was een logische tussenstap, aangezien het grondverzet op de Oosterweelwerf intussen verder werd gezet. Bouwheer Lantis en de overheid geven de indruk daarmee ‘voldongen feiten’ te willen creëren vooraleer een rechter ten gronde uitspraak kan doen over de huidige aanpak.
Hoe zal worden omgegaan met de sanering en het verdere verloop van het Oosterweel-project, zal een precedent scheppen voor milieubeleid in Vlaanderen. Daarom pleiten wij nu om de werken op te schorten totdat bovenstaande elementen helder en duidelijk zijn. Dat deze situatie het momenteel moeilijk maakt om de Oosterweelwerken met spoed voort te zetten, is duidelijk. Maar dat is het gevolg van de keuzes die gemaakt zijn door overheden en de bouwheer in de afgelopen 4 jaar. Dat kan niet diegenen aangewreven worden die een onethische en zelfs illegale aanpak in functie van de Oosterweelwerken aanklagen.
Eis dat 3M betaalt om hun vervuiling op te ruimen