De aanval op en bezetting van de kerncentrale van Zaporizhzhia in Zuid-Oekraïne door Russische militairen sinds 4 maart 2022 heeft grote gevolgen voor de veiligheid en beveiliging van Oekraïense kernreactoren. De veiligheidsbeoordelingen van Greenpeace in maart 2022 [1] en maart 2023 [2] zijn ondubbelzinnig: de beveiliging van de kerncentrale hangt af van de volledige terugtrekking van de Russische strijdkrachten. Bovendien is geen enkele kerncentrale beveiligd tegen een gewapende aanval zoals een oorlog of een terreuraanslag, ook niet in België. Er zijn dringend nieuwe ‘stresstests’ nodig, want ook na de definitieve sluiting zijn de risico’s niet voorbij.
[Greenpeace briefing over de gebeurtenissen in Zaporizhzia en de implicaties voor de nucleaire veiligheid: link ]
“Geen enkele reactor in de wereld is bestand tegen een gewapende aanval, en het is noodzakelijk dat er lessen getrokken worden uit Oekraïne [3]. Ook de Belgische kerncentrales moeten aan nieuwe stresstests onderworpen worden en er zijn strengere veiligheidsnormen nodig om zo de risico’s te reduceren. We sluiten ons aan bij de oproep aan de Europese Commissie en de groep Europese nucleaire regelgevers om ‘oorlog-stresstests’ uit te voeren, vergelijkbaar met de stresstests die Europa uitvoert sinds de ramp in Fukushima”, zegt Jan Vande Putte, expert Energie bij Greenpeace België.
De ‘oorlog-stresstests’ waar Greenpeace om vraagt, moeten beoordelingen bevatten van de kwetsbaarheid van reactoren voor het verlies van stroom van buitenaf en de impact van oorlogsgerelateerde risico’s van een gewapende aanslag op essentiële functies van de reactoren, zoals de koelsystemen.
Rosatom, het Russische nucleaire staatsagentschap, is tot nu toe gespaard gebleven van internationale sancties [4] en zet zijn nucleaire handel met Europa voort, ondanks zijn directe rol in de bezetting van de reactoren van Zaporizhzhia. Greenpeace België vraagt dat de Belgische regering het voorstel van o.a. Polen steunt om Rosatom toe te voegen aan de Europese sancties.
“In België wordt politieke druk uitgeoefend op de onafhankelijke nucleaire regulator FANC om de veiligheidsnormen af te zwakken om zo de levensduur van de oude en kwetsbare kerncentrales verder te rekken”, aldus Jan Vande Putte, expert energie bij Greenpeace België. “En dat terwijl de oorlog in Oekraïne pijnlijk duidelijk heeft aangetoond dat een gewelddadige aanslag op een kerncentrale of het elektriciteitsnet, catastrofale gevolgen kan hebben voor ons land en een groot deel van Europa. Aan deze cynisch politieke druk mag niet toegegeven worden, integendeel, de normen moeten aanzienlijk versterkt worden.”
Notes
[1] “The vulnerability of nuclear plants during military conflict – Lessons from Fukushima Daiichi. Focus on Zaporizhzhia, Ukraine ». 2 mars 2022, Greenpeace International, https://www.greenpeace.org/static/planet4-international-stateless/2022/03/6805cdd2-nuclear-power-plant-vulnerability-during-military-conflict-ukraine-technical-briefing.pdf
[2] – De briefing van Greenpeace Centraal- en Oost-Europa van maart 2023 bevat een chronologie van de nucleaire risico’s tijdens de 12 maanden van bezetting van Zaporizhia en onderzoekt nucleaire veiligheidskwesties die in de loop van het jaar naar voren zijn gekomen en die relevant zijn voor andere actieve kerncentrales over de hele wereld. De analyse is gebaseerd op dagelijkse monitoring door nucleaire specialisten van Greenpeace sinds februari 2022, rapporten van het Oekraïense nucleaire agentschap SNRIU en meer dan 150 situatie-updates van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA).
[3] – Zie bijvoorbeeld, Bennett Ramberg, « Military Sabotage of Nuclear Facilities : the Implications », 1985 https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev.eg.10.110185.002431 ; Oda Becker, « Terrorist attacks with armor-piercing weapons (AT-14 Kornet-E) on German nuclear power plants » Report, public version, Greenpeace Germany e.V., Foreword by Heinz Smital, septembre 2010, https://www.greenpeace.de/publikationen/KURZ_Panzerbrechende_Waffen_14092010_0.pdf ; Oda Becker et al., « Report Summary, Security of nuclear reactors and spent fuel pools in France and Belgium and related reinforcement measures », octobre 2017, https://cdn.greenpeace.fr/site/uploads/2017/10/Summary-of-the-report.pdf
[4] “European Commission scratches Russian nuclear sanctions plans”, 16 februari 2023, https://www.politico.eu/article/rosatom-russia-ukraine-volodymyr-zelenskyy-vladimir-putin-eu-executive-scratches-russia-nuclear-sanctions-plans/
Contact:
Greenpeace persdienst: 0496 26 31 91 – [email protected]