In het Canadese Montreal komen eind dit jaar alle landen samen die het biodiversiteitsverdrag dertig jaar geleden hebben ondertekend. Er zijn dringend maatregelen nodig om het verlies aan biologische diversiteit tegen 2030 te stoppen.
Net als de klimaattop gaat dit over niets minder dan het overleven van alle leven op onze planeet. En toch is de kans klein dat je al over deze conferentie gehoord hebt. Maar geen nood: met dit bericht ben je helemaal mee…
Wat is biodiversiteit?
Even een stap terug zetten: wat is biodiversiteit precies en waarom zou je erom geven? De term biodiversiteit slaat op het complexe netwerk van alle levensvormen op aarde. Niet alleen de verscheidenheid aan miljoenen bekende en onbekende planten- en diersoorten, maar ook de genetische diversiteit binnen die soorten zelf en de ecosystemen waarin deze soorten leven. Aan deze biologische diversiteit hebben we onze voedselproductie, zuiver drinkwater en heel wat medicijnen te danken. Intacte ecosystemen vormen ook een belangrijke buffer tegen de gevolgen van klimaatopwarming en de verspreiding van pandemieën.
Wat bedreigt de biodiversiteit?
Spoiler alert: het gaat niet goed met onze biodiversiteit. Wetenschappers waarschuwen dat één miljoen soorten planten en dieren met uitsterven bedreigd zijn als gevolg van menselijk handelen. De oorzaken van het verlies aan biodiversiteit zijn complex maar hangen toch vooral samen met veranderingen in het gebruik van land (lees: ontbossing) en de zee, vervuiling en overexploitatie van de natuur (bv. overbevissing). Commerciële landbouw voor exportproducten zoals vlees, soja, palmolie, rubber, koffie en cacao is wereldwijd de grootste motor achter ontbossing. Ook klimaatverandering bedreigt in toenemende mate de biodiversiteit.
Wat is het verdrag over de Biologische Diversiteit?
Het biodiversiteitsverdrag en het klimaatverdrag zagen samen het licht in 1992 in Rio de Janeiro (Brazilië) tijdens een historische conferentie van de Verenigde Naties over Milieu en Ontwikkeling. Vandaag hebben 196 landen, waaronder België,het verdrag over de biodiversiteit (CBD voor wie van afkortingen houdt) ondertekend. Hoewel beide milieu-akkoorden nauw met elkaar verweven zijn, ging er de voorbije dertig jaar veel meer aandacht naar het klimaat. Biodiversiteit is nochtans even belangrijk: we kunnen de klimaatverandering niet stoppen zonder de natuur te beschermen, en vice-versa.
Conferentie verhuist van China naar Canada
De vijftiende vergadering van de partijen van de CBD had in het najaar van 2020 in Kunming (China) moeten plaatsvinden, maar werd vanwege corona enkele keren uitgesteld. Uiteindelijk werd beslist om deze conferentie te organiseren van 5 tot 17 december in Montreal (Canada). Met twee jaar vertraging moet er een nieuw globaal raamakkoord worden afgeklopt voor 2020-2030, om te vermijden dat het verlies aan biodiversiteit echt onomkeerbaar wordt. Tegen 2050 moet het natuurherstel volop aan de gang zijn en moet de biodiversiteit weer zijn toegenomen.
Wat ligt er op tafel in Montréal?
In 2010 kwamen er in Aichi (Japan) tijdens de tiende vergadering van het biodiversiteitsverdrag een reeks ambitieuze doelstellingen uit de bus om het verlies aan biodiversiteit te stoppen. Meer dan tien jaar later blijkt dat geen van deze doelstellingen werd gehaald. Het ontbreekt aan politieke wil om van het redden van de biodiversiteit een internationale prioriteit te maken. De vergadering in Montreal biedt dus een nieuwe kans om onze relatie met de natuur te herstellen (de zogenaamde New Deal for Nature). Er zijn niet alleen duidelijke internationale doelstellingen nodig, maar ook concrete actieplannen om deze doelstellingen de komende tien jaar te realiseren én te financieren. Het verlies aan biodiversiteit stoppen gaat over veel meer dan nieuwe beschermde gebieden creëren. Het betekent onder meer het grondig herbekijken van ons consumptie- en productiepatroon. Het belang van de natuur voor onze samenleving moet verregaand geïntegreerd worden in onze besluitvorming.
Waar staan we vandaag ?
Nog niet zo ver helaas. De voorbereidingen voor Montreal verliepen tot nu toe heel erg moeizaam. Dit komt door een gebrek aan leiderschap, inefficiënte onderhandelingen en natuurlijk ook de moeilijke omstandigheden waarin online vergaderingen verliepen tijdens de corona-pandemie. Er vonden dit jaar al twee belangrijke voorbereidende vergaderingen plaats (in maart in Genève en in juni in Nairobi) maar die leverden erg weinig vooruitgang op en leidden vaak tot meer vragen dan antwoorden. Er heerst daardoor nog veel onzekerheid of die voorbereidingen wel zullen volstaan om de politici in Montreal tot duidelijke en ambitieuze beslissingen te bewegen.
Wat doet Greenpeace ?
We volgen de voorbereidingen voor de top in Montreal op de voet en zullen als waarnemer aanwezig zijn. Samen met tal van andere organisaties oefent Greenpeace druk uit voor een ambitieus maar concreet raamwerk dat de biodiversiteit kan beschermen. Zo is het belangrijk dat er in Montreal een akkoord komt om tegen 2030 wereldwijd minstens 30% van ons land- en zeeoppervlak te beschermen – zonder dat dit ten koste gaat van de rechten van de inheemse volkeren en lokale gemeenschappen. Vaak zijn zij de beste beschermers van de biodiversiteit omdat hun eigen voortbestaan ervan afhangt.
Na de de conferentie in Montreal zal Greenpeace er mee over waken dat er ook in België een nieuwe, ambitieuze biodiversiteitsstrategie voor 2020-2030 wordt uitgewerkt. Die strategie moet garanderen dat de biodiversiteit zich ook in ons land kan herstellen en dat onze productie- en consumptiepatronen niet langer bijdragen tot vernietiging van de natuur elders in de wereld.