Onze oceanen krijgen te kampen met steeds meer en steeds grotere dreigingen. De impact van menselijke activiteiten als overbevissing en plasticvervuiling in combinatie met de klimaatverandering maken deze voor onze planeet vitale gebieden uiterst kwetsbaar. Oceanen zijn echter onmisbare schatkamers. Ontdek 10 redenen om ze te beschermen en… teken onze petitie voor meer mariene reservaten.
1. De diepzee biedt antwoorden op biomedische problemen zoals Covid-19
Enzymes uit de diepzee zijn belangrijk in de strijd tegen Covid-19. De test die gebruikt wordt om een diagnose te stellen – voor het nieuwe coronavirus maar ook voor gekende pandemieën zoals AIDS en SARS – werd ontwikkeld door een enzym te isoleren uit een microbe die voorkomt in warmwaterkraters in de oceaan en in warmwaterbronnen op land. Deze ontdekking heeft wetenschappers toegelaten om de technieken en technologie te ontwikkelen die vandaag gebruikt wordt om een snelle coronadiagnose te stellen.
De vernietiging van de ecosystemen van de diepzee kan met andere woorden grote gevolgen hebben voor de mensheid. Wetenschappelijk onderzoek in de diepzee helpt onze weerbaarheid verhogen. Ecosystemen waar zulke bacteriën voorkomen, worden onder meer bedreigd door diepzeemijnbouw.
2. Oceanen produceren meer dan de helft van onze zuurstof
Oceanen produceren zuurstof via de planten die erin leven (fytoplankton, kelp en algenplankton). Zij doen net als de planten op land aan fotosynthese – een proces waarbij CO2 en zonlicht in suikers omgezet worden waaruit zij hun energie halen. Een type fytoplankton, Prochlorococcus, maakt zo tonnen zuurstof aan voor de atmosfeer. Het plantje is zo klein dat miljoenen exemplaren in een druppel water passen. Prochlorococcus staat dan ook bekend als een van de meest voorkomende organismen die aan fotosynthese doen.
3. Oceanen regelen de warmte op aarde
De gezondheid van onze oceanen en het klimaat zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Oceanen spelen een sleutelrol in de warmteregulering van onze planeet. Ze absorberen 20-30% van de koolstof in onze atmosfeer. Aan het tempo dat we vandaag broeikasgassen uitstoten, dumpen we een miljoen ton CO2 per uur in de oceanen. Daardoor warmt het zeewater op, en warm water houdt minder CO2 vast dan koud water. Het is dus geen goede zaak dat steeds grotere hoeveelheden CO2 in de oceaan terechtkomen, want dat betekent dat ze minder zuurstofrijk worden en gaan verzuren. Zuur is een bijtende stof voor calciumcarbonaat – en dat leidt tot het afsterven van onder meer koraalriffen. Onder meer de toestand van het Great Barrier Reef is erg problematisch. Wetenschappers van de Australische regering waarschuwden onlangs nog dat de derde (en meest omvangrijke) verbleking van het rif in vijf jaar tijd om dringende klimaatactie vraagt.
4. Oceanen slaan koolstof op
De opslag van CO2 in zeewater mag niet verward worden met de natuurlijke ‘koolstofpomp’ van de oceanen, die zorgt voor de stockage van grote hoeveelheden CO2 in planten (kelpbossen, mangroves,…) en in de oceaanbodem, via organische en biologische processen die onder meer verlopen via het voedselweb. Wanneer organische koolstof voor lange tijd opgeslagen blijft in de zeebodem, zorgt het natuurlijke degradatieproces er onder meer voor dat afgebroken plankton mineraliseert en er olie ontstaat. Dat proces neemt miljoenen jaren in beslag. Als we deze gevoelige mechanismen dus verder blijven verstoren en de ecosystemen van de oceaan vernietigen, verliezen we ook deze koolstofvoorraden, die slechtsover een zeer lange periode werden opgebouwd en daarom moeilijk opnieuw gevormd kunnen worden. Wetenschappers vermoeden dat de huidige CO2-concentraties in de atmosfeer ongeveer 50% hoger zouden zijn zonder de biologische koolstofpomp van de oceaan.
5. Oceanen reguleren mee onze weerpatronen
Wanneer watermoleculen opwarmen, verdampen ze. Het water in onze oceanen is constant aan het verdampen waardoor de temperatuur en de luchtvochtigheid verhogen. Zo komen regenbuien en stormen tot stand, en die worden op hun beurt meegevoerd door de passaatwinden. Bijna alle regen die op land valt, ontstaat boven de oceaan. De tropen zijn de natste regio’s op aarde, omdat het daar erg warm is en er veel hitte geabsorbeerd wordt door de watermoleculen. In onze contreien worden weerpatronen dan weer hoofdzakelijk bepaald door golfstromen. Zij fungeren als transportbanden die warm water vanuit het evenaarsgebied naar de polen brengen, en koud water van de polen naar de evenaar. Zonder deze oceaanstromingen zouden de temperaturen op aarde extremer zijn: super heet op de evenaar en extreem koud bij de polen. Een veel kleiner gedeelte van het landoppervlak van onze planeet zou dan bewoonbaar zijn. Tot slot: wanneer het water van de oceanen opwarmt, ontstaan er ook meer stormen en orkanen.
6. Oceanen hebben een enorme soortenrijkdom
Biologische diversiteit speelt een vitale rol voor mariene ecosystemen. Soortenrijkdom zorgt er ook voor dat natuurlijke habitats beter bestand zijn tegen de klimaatverandering. De ecosystemen in onze oceanen waren ooit in evenwicht, maar dit evenwicht wordt in toenemende mate verstoord. Sinds het begin van de industrialisatie in de 19de eeuw is de biodiversiteit in onze oceanen beginnen afnemen, en dit proces is sinds de vorige eeuw in een stroomversnelling gekomen. Zo toonden wetenschappers aan dat in ongeveer 66% van de oceanen de biodiversiteit onder zware druk staat door menselijke economische activiteiten op industriële schaal, zoals het gebruik van sleepnetten in de visserij, vervuiling van de oceaan door chemicaliën en plastic en de impact van de klimaatverandering. We verliezen biodiversiteit in een alarmerend tempo: zo zijn meer dan een derde van de zeezoogdieren en meer dan 33% van de koralen bedreigd.
Tot op vandaag kennen we maar een kleine fractie van de soorten die in de diepzee en de polaire oceanen leven. Dat wil zeggen dat we allicht soorten zullen verliezen nog vooraleer we ooit van hun bestaan zullen geweten hebben.
7. Oceanen staan mee in voor ons voedsel
Van de vele miljoenen mensen die van de oceaan afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud, leeft de grote meerderheid in ontwikkelingslanden. Zowel visserij als toerisme zijn ook bij ons belangrijk – en moeten op duurzame wijze gebeuren – maar dat is nog meer het geval voor vele landen in het Zuiden waar er vaak een gebrek is aan alternatieve tewerkstelling. Vervuiling, industriële overbevissing en het gebruik van vis in veevoer en voedsel voor kweekvis brengen het inkomen van vele kleine gemeenschappen in kustgebieden in gevaar. Ook hier laat de impact van de klimaatverandering zich voelen. De stijging van het zeeniveau kan leiden tot de evacuatie van miljoenen mensen – ongeveer 28% van de wereldbevolking leeft immers in kustgebieden.
8. Oceanen zijn belangrijk voor ons drinkwater
Oceaanwater is niet geschikt voor menselijke consumptie maar toch speelt de oceaan een belangrijke rol in onze toegang tot drinkbaar water. Verdampt oceaanwater komt immers via regenval op land terecht. En deze watercyclus kan ernstig verstoord worden door broeikasgasuitstoot want verzuring en opwarming van de oceaan en een stijging van de zeespiegel zullen een invloed hebben op regenval, overstromingen en stormen. Zo kunnen overstromingen en de stijging van de zeespiegel er bijvoorbeeld toe leiden dat zout zeewater in zoetwaterreservoirs terecht komt, waardoor er minder drinkbaar water beschikbaar is in kustgebieden. Dat is niet alleen van belang voor de toegang tot drinkwater voor mensen, maar ook voor vele dieren en planten die op land leven, inclusief boerderijdieren en landbouwgewassen.
9. Oceanen hebben een positieve impact op onze mentale gezondheid
De positieve effecten van de natuur op onze mentale gezondheid in het algemeen worden steeds meer erkend. Denk bijvoorbeeld aan de populariteit van shinrin yoku – de praktijk van het bosbaden die overgewaaid is vanuit Japan. Ook de nabijheid van de oceaan wordt geassocieerd met de vermindering van stress en heeft een kalmerende werking. Dat heeft geleid tot de ontwikkeling van ‘oceaantherapieën’, bijvoorbeeld voor mensen die lijden aan het posttraumatisch stresssyndroom, waarbij allerlei activiteiten in en nabij de zee georganiseerd worden. Een trip naar de kust behoort voor de meesten onder ons in coronatijden niet tot de mogelijkheden maar er is goed nieuws: ook geluidsopnames en beelden van de oceaan hebben een rustgevend effect. Test het hier.
10. Oceanen kunnen de code van het ontstaan van leven op aarde helpen kraken
Ecosystemen van de diepzee zoals alkalische warmwaterkraters herbergen mogelijk belangrijke sleutels voor verder onderzoek naar het ontstaan van het leven op aarde. Wetenschappelijk onderzoek suggereerde reeds dat zulke plekken zelfs wel eens de geboorteplaats zouden kunnen zijn van het leven op aarde. Ook de NASA is geïnteresseerd in de chemische processen die zich hier voordoen want die kunnen hen helpen de chemische handtekening te ontcijferen die zou kunnen wijzen op de mogelijkheid van leven op andere planeten of hun manen. Een bekend voorbeeld van een warmwaterkrater is de Lost City, waar het Greenpeace-schip de Esperanza langs voer tijdens onze Pole-to-Pole ship tour. Het is een bijzonder kwetsbaar ecosysteem dat bedreigd wordt door diepzeemijnbouw.
Ik teken de petitie voor de bescherming van de oceanen
|
|
|
|
YouTube |