De VN-klimaattop COP29 vindt dit jaar plaats van 11 tot 22 november in Bakoe, Azerbeidzjan. In deze blog vertellen we je wat de prioriteiten zijn tijdens deze top, en wat Greenpeace hoopt te bereiken.
Dit jaar ligt de focus op klimaatfinanciering. Sinds het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 (COP21) is afgesproken dat de landen van het Globale Noorden financieel bijdragen aan klimaatmaatregelen in het Globale Zuiden. Deze landen zijn historisch minder verantwoordelijk voor de klimaatcrisis maar kampen wel met de gevolgen ervan. Klimaatfinanciering moet hen in staat stellen om te investeren in vermindering van hun broeikasgasuitstoot, zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatcrisis en de schade te herstellen die zij al hebben geleden door overstromingen, droogtes en andere extreme weersomstandigheden.
In 2019 spraken de landen van het Globale Noorden af om jaarlijks 100 miljard dollar bij te dragen aan klimaatfinanciering. Deze overeenkomst loopt nu ten einde, vóór 2025 moet er een nieuw doel – het zogenaamde New Collective Quantified Goal (NCQG) – worden vastgesteld. Dit zorgt ongetwijfeld voor pittige discussies, aangezien de landen van de OESO willen dat ook landen zoals China, Saoedi-Arabië en Brazilië gaan bijdragen.
Het bedrag van 100 miljard per jaar aanhouden?
De onderhandelingen zullen tijdens deze COP ongetwijfeld ook gaan over de hoogte van het bedrag. 100 miljard dollar (waaraan de landen trouwens pas in 2022 hebben voldaan) is ruimschoots onvoldoende gebleken. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) becijferde dat er jaarlijks 300 miljard dollar nodig is om de CO2-uitstoot in het Globale Zuiden te verminderen, terwijl de VN de kosten voor aanpassing alleen al op 300 miljard dollar per jaar schat. Daarnaast zouden de kosten voor verlies en schade door klimaatverandering oplopen tot 400 miljard dollar per jaar.[1] Om de doelen van het Parijs-akkoord te halen, zou de klimaatfinanciering dus jaarlijks 1000 miljard dollar moeten bedragen.
De financieringsdoelen concreet maken
De discussie gaat niet alleen over de omvang van het bedrag, maar ook over de besteding ervan en de soorten financiering. Huidige klimaatfinanciering focust op emissiereductie, terwijl aanpassing en herstel onderbelicht blijven. Er wordt dan ook gepleit voor meer transparantie en duidelijke doelen per onderdeel: emissiereductie, aanpassing en verlies en schade.
Bovendien moet de vorm van financiering opnieuw bekeken worden. Tot nu toe kwamen de meeste middelen in de vorm van private investeringen en leningen. Verschillende maatschappelijke organisaties roepen op tot meer publieke financiering en schenkingen, zodat landen in het Zuiden niet verder in de schulden raken. Als er leningen worden verstrekt, moeten deze tegen gunstigere voorwaarden zijn dan de gangbare markttarieven, om een negatieve spiraal van staatsschulden te voorkomen.
Minder uitstoot moet centraal blijven in de debatten
Hoewel klimaatfinanciering een belangrijk onderdeel is, kunnen de partijen het zich tijdens COP29 niet veroorloven om minder ambitie te tonen op het gebied van uitstootvermindering. In het slotakkoord van COP28 werd de uitstap uit fossiele brandstoffen voor het eerst benoemd. Dit jaar moet deze ambitie worden versterkt met concrete nationale plannen voor het afbouwen van olie, gas en steenkool. Dit is essentieel om de opwarming van de aarde onder de 1,5 °C te houden. Een doel dat nu aan een zijden draadje hangt, volgens een recent VN-rapport over uitstootvermindering.
Wat kunnen we verwachten van het Azerbeidzjaanse voorzitterschap?
Bakoe is een grote speler in koolwaterstof en Azerbeidzjan haalt het grootste deel van zijn inkomsten uit gas en olie uit de Kaspische Zee. Minister van Energie Elnur Soltanov verklaarde onlangs dat klimaatmaatregelen hand in hand kunnen gaan met de ontwikkeling van fossiele brandstoffen. Het lijkt dan ook onwaarschijnlijk dat Azerbeidzjan grote vooruitgang zal stimuleren in klimaatambities. Toch zal het moeten voortbouwen op de resultaten van de vorige COP, die werd gehouden in de Verenigde Arabische Emiraten (ook een oliestaat!). Daar werd opgeroepen tot een geleidelijke uitfasering van fossiele brandstoffen. COP29-voorzitter Mukhtar Babayev gaf wel al aan dat Azerbeidzjan wil dat de COP zal draaien om het verhogen van de klimaatambitie en het versterken van de financiering.
Meer weten over de VN-klimaattop?
Onze prioriteiten voor COP29
Landen moeten tijdens COP29 hun nationale bijdragen, oftewel Nationally Determined Contributions (NDC’s), presenteren voor 2030 en 2035 die aansluiten bij het 1,5°C-doel. Om dit te bereiken moeten landen duidelijk de datum aangeven voor het uitfaseren van fossiele brandstoffen (kolen, olie en gas), het beëindigen van subsidies voor fossiele brandstoffen en het verdrievoudigen van hernieuwbare energiebronnen.
COP29 moet resulteren in een ambitieus nieuw akkoord voor klimaatfinanciering dat tegemoetkomt aan de behoeften van de landen in het Zuiden. Het moet het principe dat de vervuiler betaalt bevatten en wijzen op de verantwoordelijkheid van fossiele brandstofbedrijven, door nieuwe belastingen in te voeren op de meest vervuilende sectoren. Deze nieuwe middelen moeten ingezet worden in de strijd tegen de klimaatcrisis.
COP16 over biodiversiteit zal nog maar pas afgelopen zijn, als de klimaattop COP29 van start gaat. Greenpeace dringt erop aan dat de bescherming van ecosystemen met een hoge ecologische waarde wordt gewaarborgd en dat de synergieën tussen de twee COP’s worden versterkt, zodat de klimaat- en milieucrises als één probleem worden gezien en aangepakt. Greenpeace roept in het bijzonder op om nieuwe koolstofmarkten te vermijden die ten koste gaan van ecosystemen en biodiversiteit.
Meer weten over de VN-klimaattop?
Noot
[1] Markandya & González (2019) Integrated Assessment for Identifying Climate Finance Needs for Loss and Damage: A Critical Review – Loss and damage from Climate Change.
