กฎหมาย PRTR คืออะไร?

จะแก้ปัญหามลพิษทางอากาศ ฝุ่น PM2.5 ได้อย่างไร และทำไมเราควรรู้ว่าโรงงานอุตสาหกรรมปล่อยมลพิษอะไรบ้าง?

ร่วมผลักดันกฎหมาย

เราเผชิญกับมลพิษแทบทุกวัน แต่กลับแทบไม่รู้อะไรเลยว่าโรงงานเก็บและปล่อยสารเคมีอันตรายและมลพิษออกมาเท่าไหร่ มีสารเคมีปนเปื้อนในน้ำ อากาศ หรือดินแค่ไหน ถึงเวลาที่เราจะ ‘รู้’ สักทีด้วยการมี ‘กฎหมาย PRTR’

กฎหมาย PRTR คืออะไร ?

กฎหมายการรายงานและเปิดเผยการปลดปล่อยและเคลื่อนย้ายมลพิษ (Pollutant Release and Transfer Register หรือ PRTR) คือกฎหมายที่บังคับให้โรงงานอุตสาหกรรมประเทศไทยในจังหวัดต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น โรงงานอุตสาหกรรมระยอง โรงงานอุตสาหกรรมชลบุรี และที่อื่นๆ  ‘เปิดข้อมูล’ หรือ Open data มลพิษที่ปล่อยสู่ดิน น้ำ หรืออากาศ ใจความง่ายๆ คือเพื่อให้ประชาชนรู้ว่ามีมลพิษอะไรบ้างที่ถูกปล่อยออกมาที่อาจส่งผลต่อสุขภาพเรานั่นเอง

แนวคิด PRTR มาจากไหน?

หัวใจสำคัญของ PRTR คือ ‘สิทธิของชุมชนในการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร (Community Right-to-Know)’ ซึ่งมีที่มาจากหายนะภัยสารเคมีของโรงงานยูเนียนคาร์ไบด์ที่เมืองโภปาล ประเทศอินเดีย และอุบัติภัยสารเคมีรั่วไหลในสหรัฐอเมริกา จนทำให้คนงานและชุมชนที่อยู่ใกล้กับนิคมอุตสาหกรรมต่างเรียกร้องให้โรงงานอุตสาหกรรมเปิดเผยข้อมูลการใช้สารเคมีอันตรายที่สาธารณชนสามารถเข้าถึงได้ ในขณะนี้กว่า 50 ประเทศทั่วโลกมีการประกาศใช้กฎหมาย PRTR เพื่อรักษาสิทธิ์ในการเข้าถึงข้อมูลและความปลอดภัยของประชาชน ทั้งยังเป็นส่วนหนึ่งในการแก้ปัญหามลพิษทางสิ่งแวดล้อมอีกด้วย

กฎหมาย PRTR จะแก้ปัญหามลพิษทางอากาศ ฝุ่น PM2.5 ได้อย่างไร?

เมื่อกฎหมาย PRTR บังคับให้โรงงานอุตสาหกรรมเปิดเผยข้อมูลมลพิษ ประชาชนจะรู้ที่มาของแหล่งมลพิษที่มีส่วนก่อให้เกิดฝุ่น PM2.5 ทำให้ภาครัฐกำกับควบคุมโรงงานอุตสาหกรรม และออกนโยบายแก้ไขปัญหาฝุ่น PM2.5 ได้ตรงจุดมากขึ้น

กฎหมาย PRTR กับการป้องกันมะเร็ง : ทำไมเราจึงควรรู้ว่าโรงงานอุตสาหกรรมปล่อยมลพิษอะไรออกมาบ้าง

โรคมะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับต้น ๆ ของคนในประเทศไทย สถิติการเสียชีวิต ซึ่งจัดทำโดยสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติพบว่า ในช่วงปี 2537 – 2560 โรคมะเร็งและเนื้องอกทุกชนิดของคนไทยเป็นสาเหตุการเสียชีวิตอันดับ 1 โดยในปี 2537 โรคมะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิตของคนไทย 48.9 คน ต่อประชากร 100,000 คนและเพิ่มขึ้นเป็น 120.5 คน หรือเกือบ 3 เท่าตัว ในปี 2560 

อย่างไรก็ตามโรงงานอุตสาหกรรมต่างๆ กลับไม่ต้องรับผิดชอบต่อเรื่องนี้ เพราะไม่มีใครรู้ว่าโรงานเหล่านั้นปล่อยมลพิษอะไรออกมาบ้าง  แต่หากมีกฎหมาย PRTRจะทำให้ประชาชนทราบถึงชนิดและปริมาณสารเคมีที่ปล่อยออกมาและยังทำให้รัฐกำกับและควบคุมการปล่อยมลพิษ สารก่อมะเร็งต่าง ๆ ของโรงงานอุตสาหกรรมได้แม่นยำขึ้น กฎหมาย PRTR จึงเป็นเครื่องมือสำคัญเพื่อแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ

PRTR เกี่ยวอะไรกับโรงงานระเบิด?

เมื่อเกิดเหตุโรงงานระเบิด อุบัติภัยจากสารเคมีรั่วไหลต่าง ๆ เช่น กรณีหมิงตี้เคมิคอล หน่วยงานรัฐไม่ว่าจะเป็นกรมควบคุมมลพิษ หรือกรมโรงงานอุตสาหกรรมมักจะแก้ปัญหาตามหลัง  แต่ไม่ ‘ป้องกัน’ จึงเกิดเหตุการณ์เช่นนี้ขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า

การต้องจัดทำข้อมูลการปลดปล่อยสารพิษภายใต้กฎหมาย PRTR จะช่วยให้โรงงานตรวจพบเหตุผิดปกติ หรือสามารถประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นแก้ไขและป้องกันก่อนจะเกิดเหตุสารเคมีรั่วไหล หรืออุบัติภัยอื่น ๆ ได้ 

ถึงเวลาที่รัฐบาลต้องรับรองกฎหมาย PRTR เพื่อปกป้องสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชน

ร่วมปกป้องสิ่งแวดล้อมพร้อมสุขภาพของเราและคนที่เรารัก สนับสนุนกฎหมาย #OpenDataมลพิษ >> https://thaiprtr.com

Hazibition : นิทรรศการใต้ฝุ่น เปิดต้นตอปัญหาฝุ่นควัน