‘เพราะตอนนี้ฉันคิดถึงเธออีกแล้ว ทำไมคืนนี้มันช่างยาวนาน ช่างทรมานหัวใจ
ก็อยากจะรู้ว่าเธอคิดถึงกันบ้างไหม..’
สำหรับใครที่นอนไม่หลับหรือมีเหตุให้ต้องอดหลับอดนอน ลองพักสายตาสักครู่ แล้วมาอ่านเรื่องราวของสัตว์โลกน่ารักชนิดหนึ่งที่ไม่หลับไม่นอนเหมือนกับคุณกันค่ะ
ที่บอกว่าไม่ได้นอนนั่นก็เพราะว่า เจ้าสัตว์โลกตัวน้อยน่ารักตัวนี้มีขอบตาดำคล้ำเหมือนกับคนอดนอนอย่างไงอย่างงั้นเลย ทุกคนเคยได้ยินสัตว์ชื่อนี้กันหรือเปล่าคะ? “วากีต้า” (Vaquita) มันคือชื่อของโลมาชนิดพันธุ์หนึ่งซึ่งใกล้จะสูญพันธุ์แล้ว นอกจากขอบตาดำเหมือนหมีแพนด้าที่เป็นจุดเด่นของมันแล้ว เรามาทำความรู้จักกับเจ้าโลมา(นอน)น้อยตัวนี้กันอีกหน่อยดีกว่าค่ะ
ภาพวาดเจ้าโลมา วากีต้า จากกรีนพีซเม็กซิโก
หลาย ๆ คนคงจะคุ้นเคยกับโลมาเป็นอย่างดี เนื่องจากความน่ารักและความเฉลียวฉลาดของมันที่ทำให้ใคร ๆ ต่างก็ตกหลุมรัก วากีต้าเป็นโลมาขนาดเล็กที่พบเฉพาะตอนเหนือของอ่าวแคลิฟอเนียร์ หรือชายฝั่งทะเลในประเทศเม็กซิโก ซึ่งเป็นพันธุ์ที่หายากมาก ๆ วากีต้าโตเต็มวัยมีขนาดยาว 1.2-1.5 เมตร ซึ่งมีความยาวพอ ๆ กับเด็กอายุ 14 ปี และหนักประมาณ 40-55 กก. โดยตัวเมียมีขนาดใหญ่กว่าตัวผู้ พวกมันมีวงแหวนสีดำรอบดวงตา และริมฝีปากสีดำที่โดดเด่น ร่างกายส่วนบนของมันเป็นสีเทาเข้ม ด้านข้างเป็นสีเทาอ่อน ร่างกายส่วนล่างเป็นสีขาว มีครีบที่ใหญ่กว่า และกระโดงที่โค้งและยาวกว่าโลมา ชื่อของมันมาจากรูปร่างหน้าตาที่คล้ายกับลูกวัว ซึ่งวากีต้าในภาษาสเปนมีความหมายว่า วัวน้อย
แล้วตกลงมันนอนไหม?
โดยทั่วไปโลมาก็ต้องนอนหลับพักผ่อนเหมือนกันค่ะ แต่ว่ามันไม่ได้นอนติดต่อกันเป็นเวลานานเหมือนกับคนหรือสัตว์ชนิดอื่น ๆ มันจะนอนเป็นช่วงสั้น ๆ พวกมันหลับเพียง 4 ชั่วโมงต่อวันเท่านั้นเอง และท่านอนของโลมามันก็จะนอนด้วยการคู้ตัวเอาศีรษะและหางจมน้ำไว้ แล้วปล่อยตัวลอยไปตามน้ำ หรือบางตัวจะใช้การกบดานใต้น้ำเพื่อพักผ่อนก็มี
โลมาเป็นสัตว์แสนรู้และข่าวที่ทำให้โลมามีชื่อเสียงมากที่สุดคือข่าวที่โลมาช่วยคนจากอุบัติเหตุเรือแตกหลังจากนั้นก็พาคนเข้าฝั่งอย่างปลอดภัย
แล้วเราล่ะ เคยทำอะไรเพื่อช่วยพวกมันบ้างหรือเปล่าคะ?
‘เธอจะรู้หรือเปล่า มีใครที่เขาต้องทนเหงาอยู่ทุกค่ำคืน..’
จะใครล่ะคะ ก็เจ้าโลมาวากีต้าพวกนี้นั่นเอง เพราะในปัจจุบันนี้มันเหลือเพียงแค่ 10 ตัวบนโลกเท่านั้น!! พวกมันไม่มีพี่น้อง ไม่มีญาติที่ไหนอีกแล้ว คิดดูสิคะว่ามันจะเหงากันแค่ไหน
สัตว์ชายขอบ
สัตว์ชายขอบ หรือ EDGE species คือสิ่งมีชีวิตที่วิวัฒนาการมาเฉพาะตัว มีญาติน้อย รวมถึงมีรูปร่างและพฤติกรรมประหลาดแตกต่าง โลมาวากีต้าก็เป็นหนึ่งใน Top 100 EDGE species (เช่นเดียวกับแพนด้าและตุ่นปากเป็ด) ซึ่งถ้าหากมันสูญพันธุ์ไปก็จะเสียสิ่งมีชีวิตที่มีลักษณะเฉพาะไป การสูญเสียเจ้าวากีตาจะเป็นเหมือนการสูญเสียชิ้นส่วนหนึ่งของเม็กซิโกไปเลย
ไม่เพียงเท่านั้น แต่การสูญพันธ์ของวากีต้ายังส่งผลกระทบกับปลาฉลาม เพราะวากีต้าก็เป็นหนึ่งในอาหารของฉลามเช่นกัน พวกมันเป็นทั้งผู้ล่าและผู้ถูกล่า โดยปกติวากีต้าจะกินปลาเล็กๆหรือปลาหมึกทุกชนิดที่สามารถพบได้ตามบริเวณน้ำตื้นขุ่นที่มันอาศัยอยู่ และมันมักจะขึ้นไปบนผิวน้ำเพื่อหายใจและถอยลงใต้น้ำอย่างรวดเร็ว
ภัยคุกคามวากีต้า
บริเวณที่วากีต้าอาศัยอยู่ ซึ่งก็คือ Sea of Cortez ถูกคุมคามโดยชาวประมงที่ลักลอบเข้ามาดักจับปลาจวดเม็กซิกันที่รู้จักในชื่อ “ตาตัวบา” (Totoaba) ซึ่งเป็นที่ต้องการของตลาดในเอเชียมาก สาเหตุการตายหลักของเจ้าโลมาวากีต้าก็คือการเข้าไปติดอวนลอยแล้วออกมาไม่ได้จนตายในที่สุด พวกมันไม่มีทางรู้เลยว่าในวันที่มันกำลังว่ายน้ำอย่างสงบ เจ้าอวนเจ้าปัญหานี้จะเข้ามาโจมตีมันเมื่อไหร่ ปัจจุบัน วากีต้าจัดอยู่ในกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่มีความเสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์ (Critically Endangered) ในบัญชีแดง หรือ IUCN Red List ซึ่งรายงานข้อมูลถึงการคุกคามของสัตว์ชนิดพันธุ์ต่างๆ และกระตุ้นให้เกิดการอนุรักษ์ความหลากหลายของชีวภาพ
“ ไม่เพียงแต่ครอบครัวของฉันเท่านั้น แต่ครอบครัวของเต่าทะเล, ปลาจวดเม็กซิกัน, ปลาซาร์ดีน, ปลาทูน่า และปลาวงศ์ปะการังก็ได้รับผลกระทบไปด้วย ” – วากีต้า กล่าว
นักกิจกรรมกรีนพีซตรวจสอบแหล่งที่อยู่อาศัยของ วากีต้า ซึ่งถูกคุกคามโดยการประมงผิดกฎหมาย บริเวณอ่าวแคลิฟอร์เนีย
เสียงของคุณช่วย ‘วากีต้าและเพื่อนใต้ทะเล’ ได้
กิจกรรมรณรงค์ปกป้องวากีต้าสากลในปี 2015 ในวอชิงตัน ดี ซี
มนุษย์อย่างพวกเราทำได้เพียงแค่ช่วยอยู่ห่าง ๆ เพื่อไม่ให้พวกมันได้รับอันตราย แล้วให้พวกมันขยายพันธุ์กันเองตามธรรมชาติ และไม่เพียงแต่เจ้าโลมาวากีต้าเท่านั้นที่ต้องการความช่วยเหลือจากคุณ แต่ทั้งมหาสมุทรอยู่ในมือคุณ คุณสามารถมีส่วนร่วมในการช่วยเหลือได้มากขึ้นโดยการร่วมกันผลักดันโครงการปกป้องมหาสมุทร กำหนด “เขตคุ้มครองระบบนิเวศทางทะเล (Ocean Sanctuaries)” เพื่ออนุรักษ์และปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพ เป้าหมายคือ การปกป้องมหาสมุทรโลกให้อย่างน้อย 1 ใน 3 ส่วนให้ได้ภายในปี พ.ศ.2573
หนึ่งเสียงของคุณจะช่วยให้เกิดเขตคุ้มครองระบบนิเวศทางทะเลและผลักดันให้องค์กรสหประชาชาติเดินหน้าแก้ไขปัญหาภัยคุกคามที่มีต่อมหาสมุทร
ทะเลและมหาสมุทรคือชีวิต ถึงเวลาที่เราจะต้องร่วมปกป้อง
ก่อนจะนอนคืนนี้ อย่าลืมมาร่วมลงชื่อช่วยปกป้องมหาสมุทรกันนะคะ
เพื่อที่เราและเจ้าสิ่งมีชีวิตทั่วท้องทะเลจะได้นอนหลับกันอย่างมีความสุข
ฝันดีค่ะ 🙂
บทความโดย ฉันท์ชนก หิรัญ นักศึกษาฝึกงาน กรีนพีซ
ด้วยวิกฤตหลายๆด้านที่กำลังคุกคามมหาสมุทร เราจึงจำเป็นต้องปกป้องมหาสมุทรโลกอย่างน้อย 1 ใน 3 ส่วนภายในปี พ.ศ.2573