เมื่อผึ้งหาย = วายวอด และทำไมอียูถึงแบนสารเคมีที่อันตรายต่อผึ้ง

ผึ้งไม่ได้ให้แต่น้ำผึ้งเท่านั้น แต่ยังให้ ‘อาหาร’ ผึ้งเป็นผู้ผสมเกสรพืชจำนวนมาก แต่ในตอนนี้ผึ้งกำลังตกอยู่ในอันตรายจากการผลิตอาหารของเรา เช่นเดียวกับพืชพันธุ์ธรรมชาติอื่นๆ

ทั่วโลกมีผึ้งกว่า 20,000 สายพันธุ์ ในสหราชอาณาจักรมีผึ้งประมาณ 270 พันธุ์รวมถึงผึ้งที่ให้น้ำผึ้ง มันผสมเกสรให้พืชป่ากว่า 80% ทั้งยังผสมเกสรให้พืชพรรณที่สำคัญเช่น ฟัก แอปเปิ้ล ถั่ว อัลมอนด์ ผึ้งทำหน้าที่แสนสำคัญในราคา 0 บาท

หากวันหนึ่งผึ้งหายไป เราจะเจอปัญหาใหญ่ในการผลิตอาหารให้เพียงพอ จำนวนผึ้งกำลังลดลงเหมือนแมลงอื่นๆ หนึ่งในสามของประชากรผึ้งในสหราชอาณาจักรหายไปในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา และหนึ่งในสี่ของสายพันธุ์ผึ้งในยุโรปกำลังเสี่ยงสูญพันธุ์ การที่ผึ้งหายไปเป็นเรื่องน่ากังวลเพราะผึ้งเป็นสัตว์ที่ผสมเกสรได้ดีกว่าสัตว์ชนิดอื่นๆ การศึกษาพบว่าพืชอาหารจากการผสมเกสรผึ้งเติบโตได้ดี และดีต่อสุขภาพมากกว่า

ภัยคุกคามที่สำคัญที่สุดของผึ้งและแมลงชนิดอื่น ๆ คือการสูญเสียที่อยู่อาศัย ผึ้งและสัตว์ที่ผสมเกสรชนิดอื่นๆ อาศัยอยู่ในทุ่งหญ้าดอกไม้ป่าเพื่อเป็นอาหารและที่อยู่อาศัย แต่ตั้งแต่ปี 2488 สหราชอาณาจักรสูญเสียพื้นที่เหล่านี้ไปกว่า 97% การเพาะปลูกแบบอุตสาหกรรมได้ทำลายทุ่งหญ้าเหล่านี้ การทำลายยังส่งผลต่อสิ่งที่เป็นมิตรกับสัตว์ป่าเช่น พุ่มไม้ ทุ่งหญ้าน้ำ และบ่อน้ำอีกด้วย การขยายตัวของการพัฒนาเมืองได้ถางพื้นที่ขนาดใหญ่ ไม่หลงเหลืออะไรให้ผึ้งและแมลงอื่นๆ

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเป็นอีกปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อผึ้งเช่นกัน อุณหภูมิและฤดูกาลที่เปลี่ยนไปส่งผลให้เวลาที่แมลงจะออกหากิน และเวลาที่มีอาหารไม่ตรงกัน อีกทั้งการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศยังทำให้ศัตรูพืชและโรคใหม่ๆ ทำลายอาณานิคมของผึ้งได้มากขึ้นซึ่งปกติก็ต้านทานโรคได้น้อย หรือแทบจะต้านทานไม่ได้เลยอยู่แล้ว

อีกปัจจัยใหญ่คือการใช้สารเคมีในการทำเกษตรกรรม ยาฆ่าแมลงทำลายพืชหลายชนิดที่มีความสำคัญต่อผึ้ง หรือแม้ว่ายาฆ่าแมลงไม่ได้ถูกออกแบบมาให้ฆ่าผึ้ง แต่มันก็ทำอันตรายต่อผึ้งได้อยู่ดี มีการศึกษาพบว่ายาฆ่าแมลงส่งผลต่อความสามารถในการเดินทางและความสำเร็จในการผสมพันธุ์ของผึ้ง ยาฆ่าแมลงยังทำร้ายแมลงชนิดอื่น ๆ อีกด้วย

ยาฆ่าแมลงฆ่าผึ้งไปด้วย

‘นีโอนิโคตินอยด์’ คือยาฆ่าแมลงชนิดหนึ่งที่อันตรายและถูกสั่งห้ามใช้ในสหภาพยุโรป การห้ามนี้เกิดขึ้นท่ามกลางเสียงต่อต้านจากบริษัทสารเคมีและรัฐบาลสหราชอาณาจักร บริษัทต่างๆ และนักล็อบบี้ท้าทายข้อมูลวิทยาศาสตร์โดยอ้างว่าออกแบบการวิจัยได้ไม่ดี และผลวิจัยก็ไม่น่าเชื่อถือ พวกเขาถึงกับซ่อนหลักฐานที่แท้จริง แต่การสืบสวนของกรีนพีซเปิดเผยว่าบริษัทยักษ์ใหญ่ด้านเคมีอย่างไบเออร์และซินเจนทา มีการศึกษาวิจัยของตนเองซึ่งมีข้อค้นพบว่าสารนีโอนิโคตินอยด์เป็นอันตรายต่อผึ้งอย่างไร

การแบนนีโอนิโคตินอยด์ในยุโรปคือหนึ่งก้าวที่สำคัญแต่ไม่ใช่ทางแก้ของปัญหาทั้งหมด เราจำเป็นต้องลดการใช้ยาฆ่าแมลง และสารเคมีทางการเกษตรทั่วโลก เราต้องเปลี่ยนไปทำการเกษตรแบบยั่งยืนมากขึ้น ไม่เพียงแค่มันจะช่วยผึ้งและแมลงอื่น ๆ เท่านั้น แต่ยังดีต่อสุขภาพ และลดการปล่อยคาร์บอนซึ่งทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอีกด้วย